Tomaat

De tomaat is een wereldbekende vrucht, afkomstig van de tomatenplant. Die behoort tot de nachtschadefamilie. Botanisch gezien is de tomaat een bes. Alleen de vruchten van deze plant worden gegeten omdat de bladeren vaak een problematische concentratie alkaloiden bevat.
De tomaat is ontzettend populair en veelzijdig op culinair gebied. De tomaat is er in talloze vormen, kleuren en afmetingen, de een nog smakelijker dan de ander.

Lycopeen
De tomaat heeft zijn dieprode kleur te danken aan de hoeveelheid lycopeen, een caroteen pigment.
Recent onderzoek toont aan dat er een belangrijke connectie is tussen de antioxidantele werking van lycopeen en de gezondheid van onze botten. In een onderzoek waarin postmenopausale vrouwen een dieet moesten volgen waar alle bronnen van lycopeen uit verwijderd waren, bleken na vier weken de vrouwen last te krijgen van oxidatieve stress in hun botten en ongewenste veranderingen in het botweefsel.

Verschil in lycopeen
De conclusie van het onderzoek was dat het elimineren van lycopeen uit het dieet de kans op osteoporose bij vrouwen vergroot. Ook wordt de kans op nierkanker drastisch verkleind wanneer vrouwen lycopeenrijk voedsel aan hun dagelijkse dieet toevoegen.
Een kleinschalig onderzoek onder gezonde mannen en vrouwen laat zien dat lycopeen in oranje en roodoranje tomaten waarschijnlijk beter door het lichaam wordt opgenomen dan lycopeen uit rode tomaten. Dit zou komen door de soort lycopeen die in de tomaten te vinden is. Oranje tomaten bevatten tetra-cis lycopeen terwijl rode tomaten trans-lycopeen bevatten. Tetra-cis lycopeen bleek beter opgenomen te worden door het lichaam.

Bescherming
Tomaten zitten, naast lycopeen, boordevol vitamines, mineralen, flavonoïden, zuren en carotenen.
Deze stoffen dragen allemaal bij aan de antioxidantele werking van de tomaat. De tomaat helpt, onder andere, oxidatie stress op celniveau te voorkomen. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat de tomaat de botten, lever, nieren en de bloedbaan beschermt.

Blokkade
Vitamine C en E die in de tomaat te vinden zijn, dragen bij aan een gezond hart- en bloedvatensysteem. Het caroteen lycopeen draagt hier aan bij doordat het de kans verkleint dat vet in de celmembranen van de bloedvaten of in het bloed beschadigd raakt door oxidatie. Deze beschadigingen kan het lichaam tot op een bepaald niveau repareren. Wanneer deze beschadigingen chronisch of excessief voorkomen in de bloedbaan, kan dit tot problemen leiden. Het immuunsysteem zal geactiveerd worden en het lichaam zal denken dat er ontstekingen zijn waardoor, onder andere, bloedvaten geblokkeerd kunnen worden.
Hiernaast zorgt de tomaat ook voor een gezond cholesterolniveau. Dat is nodig voor een gezond hart- en bloedvatensysteem.

Prostaatkanker
Wetenschappelijk onderzoek laat herhaaldelijk zien dat tomaten een antikankwerking hebben. Prostaatkanker is de best onderzochte kankersoort in relatie tot de tomaat. Alle onderzoeken wijzen uit dat tomaten de kans op prostaatkanker zeker kunnen verkleinen. Vooral de stof alpha-tomatine heeft speciale aandacht in deze onderzoeken gekregen. Alpha-tomatine is een fytonutriënt dat het vermogen bevat om het metabolisme in prostaatkankercellen te veranderen. Hiernaast laat het zien dat het apoptose (dood van tumorcellen) kan opwekken.
Ook pancreas- en borstkanker zijn onderzocht in relatie tot de tomaat. Het risico op borstkanker wordt verkleind door het eten van lycopeenrijke producten zoals tomaat.

Beroertes
Minder onderzocht, maar net zo belangrijk, is het effect van tomaten op neurologische ziekten zoals Alzheimer en beroertes. Fins onderzoek laat zien dat mannen die genoeg lycopeenrijk voedsel consumeren een kleinere kans, tot 55% (!), hebben op het krijgen van een beroerte.

Omdat tomaten behoren tot de nachtschade familie (zoals aubergine, Spaanse pepers en aardappelen) kan men er allergisch voor zijn.

Latijnse naam: 
Lycopersicon esculentum

Wanneer te verkrijgen: 
juli-september (Het gehele jaar uit de kas).

Vitamines en mineralen:

Bevat ook vitamine E, betacaroteen, lycopeen en flavonoiden.

Literatuur:

• Dogukan A, Tuzcu M, Agca CA et al. A tomato lycopene complex protects the kidney from cisplatin-induced injury via affecting oxidative stress as well as Bax, Bcl-2, and HSPs expression. Nutr Cancer. 2011;63(3):427-34. 2011.
• Etminan M, Takkouche B, and Caamano-Isorna F. The role of tomato products and lycopene in the prevention of prostate cancer: a meta-analysis of observational studies. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2004 Mar;13(3):340-5. 2004. 2004.