Mensen met pre-diabetes en diabetes type 2 kunnen met een gerust hart aardappelen bij ontbijt, lunch en avondeten nuttigen. Dat verkondigt de Idaho Potato Commission naar aanleiding van onderzoek dat ze in opdracht gaf. En de Nederlandse Aardappel Organisatie solliciteert met de uitslag van een enquête naar een mogelijke btw-vrijstelling, door piepers als groenten voor te stellen.
‘Het overgrote deel van Nederland eet nog steeds onvoldoende groenten en fruit volgens de richtlijnen van de Gezondheidsraad.’ Met dit vaak genoemde feit begint een door de Nederlandse Aardappel Organisatie (NAO) verspreid persbericht dat als volgt eindigt: ‘In Nederland staat de aardappel in de Schijf van Vijf in dezelfde groep als rijst en pasta, maar zowel qua voedingswaarde als qua gebruik zou de aardappel prima passen tussen de groenten. Ook hoort de aardappel in de volksmond bij groenten en fruit (AFG), zoals uit het onderzoek blijkt.’
Onder meer Frituurwereld nam het bericht in ongewijzigde vorm over. Maar ook Biojournaal deed dat. Inclusief de meegeleverde kop: ‘De aardappel als casus onderzocht in de afschaffing van btw op groente en fruit’. Vakblad Nieuwe Oogst liet een paar elementen weg, zoals de bewering dat de aardappel internationaal een groente zou zijn, en nam de rest zonder commentaar over.
Belangrijkste uitkomsten van het ‘representatieve onderzoek’ dat de NAO aanvoert, zijn dat ruim de helft van de Nederlanders (55 procent) aardappelen als groenten beschouwt. Bij de opdracht verschillende producten een plekje te geven in de Schijf van Vijf, stak 47 procent van de ondervraagden de pieper in het groentenvak. De op een na grootste groep (36 procent) koos voor de huidige indeling; bij brood, rijst en pasta.
Lastig naar waarde te schatten is het hoge percentage (87 procent) dat de aardappel aanwees als voedsel waarvan de overheid de verkoop zou moeten stimuleren. Lastig, omdat het verhaal niet vertelt uit welke andere producten de respondenten konden kiezen. Verder meldt het bericht hoge percentages bevestigende antwoorden op de vraag of de overheid duurzame voedselkeuzes (67 procent) en gezonde voedselkeuzes (71 procent) zou moeten stimuleren.
Afbakening van het btw-nultarief zou volgens 71 procent van de ondervragen moeten afhangen van de vraag of een product gezond is. Wat volgens de NAO uiteraard het geval is omdat aardappel kalium, vezels, vitamine B6 en C bevat.
De enquête is in opdracht van de NAO uitgevoerd door een marketingbureau uit Den Haag met de naam Future of Food Institute. Niet te verwarren met The Good Food Institute of de Future Food Institute, de bedenkers van Earth Day.
Aardappels zijn suikerbommen, of toch niet?
Hoewel aardappelen onderaan een plant groeien en dus plantaardig zijn, worden ze over het algemeen niet tot groenten en fruit gerekend. Ook de Nederlandse Schijf van Vijf stopt ze vanwege hun hoge zetmeelgehalte, samen met rijst en granen in een eigen vak. Waaruit, zo schrijft het Voedingscentrum met gevoel voor understatement, de meeste mensen genoeg eten.
In het Moermandieet is er geen plaats voor aardappelen. Volkoren rijst en granen bevatten naast de noodzakelijke koolhydraten duidelijk meer eiwitten, vetten, vezels en vitaminen. Het NTTT-dieet staat aardappelen wel toe, zij het mondjesmaat.
Hoewel sommige landen aardappelen tot de groenten rekenen, tellen ze over het algemeen niet mee bij de dagelijks aanbevolen hoeveelheden te consumeren groenten en fruit. Zo ook in de VS, waar ze samen met onder meer bataat, mais en peulvruchten tot de ‘zetmeelrijke groenten’ gerekend worden.
Juist vanwege hun hoge zetmeelgehalte liggen er geen aardappelen op Harvard’s Healthy Eating Plate. De snel opneembare koolhydraten, die de overgrote meerderheid uitmaken van de aardappelcalorieën, hebben een negatieve invloed op het bloedsuiker. ‘Een kop aardappelen heeft een gelijksoortig effect op het bloedsuiker als een blikje cola of een handvol snoep.’ De combinatie van de hoeveelheid koolhydraten en snelheid waarmee deze als glucose in het bloed verschijnen, staat bekend als de glycemische lading.
‘Het achtbaan-effect van een hoge glycemische lading kan er toe leiden dat mensen snel na het eten weer honger voelen, wat weer tot overeten kan leiden.’ Harvard verwijst naar eigen studies en die van anderen die inderdaad een verband tonen tussen obesitas, diabetes type 2 en de consumptie van aardappelen.
De afkoeltruc
Geen goede reclame voor het belangrijkste handelsproduct van Idaho. De ‘Potato State’ is ruim vijf keer zo groot als Nederland en goed voor een derde van de Amerikaanse aardappeloogst. Dus de lokale tegenhanger van NAO, de Idaho Potato Commission, kan een gerandomiseerd klinische onderzoek met 36 insulineresistente deelnemers wel betalen.
Conclusie in Journal of Medicinal Food na een voedselinterventie van acht weken: aardappelen en peulvruchten waren even effectief in het verminderen van insulineresistentie en lichaamsgewicht. In de conclusies staat niet hoe ze dat voor elkaar kregen. De truc staat een stuk verderop, in de paragraaf ‘Dietary intervention’: kook de aardappels in de schil en stop ze twaalf tot 24 uur in de koelkast.
Van deze behandeling is al minstens zes jaar bekend dat het de structuur van het zetmeel verandert. Daardoor wordt deze net zo moeilijk door het lichaam opgenomen als dat van bonen.
Verschillende van haar lezers wezen emeritus voedselprofessor Marion Nestle op dit gesponsorde onderzoek. In haar blog Food Politics citeert ze uit het persbericht met de kop ‘Idaho aardappelen zijn de eerste groenten die meedoen in het Better Choices for Life Program van de American Diabetes Association’. Het doel van deze partnerschap: ‘Helpen om tientallen miljoenen Amerikanen te leren hoe ze Idaho aardappelen aan hun menu kunnen toevoegen.’ Volgens het persbericht leven 133 miljoen Amerikanen met diabetes of pre-diabetes.
‘We willen dat degenen die met diabetes en pre-diabetes leven zich zeker voelen over het eten van aardappels bij hun ontbijt, lunch of avondeten, zolang de aanwijzingen over portiegrootte en bereidingswijze worden gevolgd’, aldus de IPC-chef. Noch het persbericht, noch de meegeleverde recepten reppen van de afkoeltruc.
Beeld door Popo le Chien – Eigen werk, CC BY-SA 3.0,
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
