Spreekuur bij TV-dokter Tamara: ‘Meer leefstijl, minder medicatie’

Met haar optredens in ‘Hoe word ik honderd?’, ‘Dokters van Morgen’ en RTL Late Night zette tv-dokter Tamara de Weijer voeding en leefstijl op de kaart in Nederland. Vijf maanden geleden opende zij een praktijk in Nijkerk. Leefstijl is een vast onderdeel in de spreekkamer. ‘Meer leefstijl en minder medicatie maakt blijere patiënten en dokters.’

Jouw praktijk heet De Nije Dokters. Is ‘nij’ ‘nieuw’ vanwege het element van voeding en leefstijl in de praktijk?

‘De naam verwijst inderdaad naar twee betekenissen: nieuw en Nijkerks. Ik opende de praktijk met Rogier Karsmakers, een huisarts met wie het direct klikte. Voeding en positieve gezondheid staan bij ons centraal. Daarnaast zijn we aangesloten bij Flexdokters, een coöperatie van zelfstandige praktijkhouders. Eén van de uitgangspunten is dat de arts het eerste aanspreekpunt is. In onze praktijk werkt geen assistente. Je hebt als patiënt direct contact met de arts, zodat je sneller geholpen bent. Bij een traditionele praktijkvoering spreek je als laatste met de patiënt.’

Hoe gaat dat in z’n werk?

‘Mensen kunnen zelf, via app, e-mail of telefoon, aangeven wat hun klacht is en een moment selecteren waarop de arts hen daarover belt. Vaak willen mensen even sparren over hun klacht: ‘Wat kan het zijn en moet ik hier wat mee? Soms kan ik iemand direct geruststellen, soms wil ik iemand zien, dan vraag ik van tevoren of ze – bijvoorbeeld bij darmklachten – drie dagen een dagboek bijhouden. Zo’n dagboek is als invulformulier te downloaden en daarin kunnen ze aangeven wat ze eten, drinken, hoe ze slapen, of ze veel stress ervaren en wat de aard van hun klachten is: buikpijn, hoofdpijn, winderigheid, noem maar op. Bij ons zijn de mensen zelf medeonderzoeker van hun eigen gezondheid. Als je op consult komt, doe ik een anamnese, terwijl we samen het dagboek doornemen. Er is dan al zoveel informatie; dat werkt heel efficiënt.’

Wat vinden patiënten ervan?

‘Voor hen is het ook fijn. We horen continu terug dat mensen zich gehoord en gezien voelen. Er is tijd en ruimte en dat wordt als prettig ervaren, dat maakt het voor mij veel leuker werken. Ik raad alle huisartsen aan om flexdokter te worden. Ook kunnen patiënten zelf via de app herhaalmedicatie aanvragen, hun dossier inzien en uitslagen van onderzoek inzien met een toelichting van de arts. Je werkt vanuit gelijkwaardig partnerschap – naast patiënten in plaats van erboven. Flexdokters is een relatief nieuw concept, er zijn nu zeventien praktijken die op deze manier draaien.’

Leeft voeding en leefstijl in de spreekkamer?

‘Ik merk dat er nog steeds een bepaalde drempel is om hierover met je dokter te praten. Misschien leeft bij velen nog het idee dat de dokter hier van oudsher niet voor open staat. Vooral onder de oudere generatie zijn veel mensen die voeding en leefstijl als alternatief ervaren. De jongere generatie kijkt veel breder, is bijvoorbeeld ook geïnteresseerd in medicinaal cannabisgebruik. Wat dat betreft leer ik ook nog steeds bij. Soms ben ik sceptisch, maar over het algemeen sta ik open voor complementaire benaderingen en verdiep me erin voor ik een mening vorm. Die houding bracht mij waar ik nu ben. Hoe acupunctuur precies werkt, weet ik niet. Maar als ik zie dat het mensen met long-COVID verlichting biedt, lijkt me dat een verrijking van de zorg.”

Hoe kijk je terug op je TV-dokterschap?  

‘Ik doe nog steeds veel interviews. Bij veel redacties van tijdschriften en nieuwswebsites sta ik bovenaan in de Rolodex; die weten me goed te vinden. In een aantal media, Santé, AvroTros, GezondNU, heb ik nog een eigen rubriek over voeding en leefstijl. Als ik kans zie, probeer ik leefstijl er bij allerlei thema’s zoveel mogelijk in te fietsen, zoals onlangs bij het advies rondom een koortslip, waarbij ik tips gaf om je afweer te verbeteren. Gezonde voeding, meer ontspanning, beter slapen en meer bewegen hebben hier veel invloed op. Supplementen laat ik buiten beschouwing en discussies over roomboter of margarine ook. Dat levert altijd gezeur op. De basis is het gedachtengoed van Michael Pollan: eat real food, mostly plants. Als je dat doet, ben je al een heel eind.’

Ik heb je in 2016 en 2019 ook geïnterviewd en je gaf een lezing voor MMV in Zwolle. Je gedrevenheid is iets wat meteen opvalt. Heb je nog steeds zoveel zendingsdrang?

‘Hahaha, ja, jij kent mij vanaf het eerste begin. Ik had het licht gezien en dacht: dit moet iedereen weten! Ik had soms de neiging om mijn collega’s door elkaar te schudden en preekte dan als een pastor om ze te overtuigen. In de praktijk ligt de implementatie van voeding en leefstijl in de spreekkamer genuanceerder. Ik gun patiënten een arts die ervan weet, en ik gun artsen patiënten die ervoor open staan. Als voeding en leefstijl niet je ding als arts, zorg dan voor goede informatie en verwijs door naar een collega die er wel affiniteit mee heeft. Ook geldt: als patiënten er niet voor open staan, dan is dat ook oké. Misschien is het nu niet de tijd maar later wel. Het is essentieel dat je de intrinsieke motivatie van de patiënt vindt, waardoor ze hun kennis zelf om willen zetten in verandering van gedrag. Dat is het moeilijkste. Voor mensen die niet willen, heeft de boodschap: ‘U moet 20 kilo afvallen’ niet zoveel zin. Niemand kiest ervoor om te zwaar te zijn. Daar zit altijd iets achter.’

Waarin zie jij de ruimte voor verbetering?  

‘Waar ik me momenteel in verdiep is de communicatie in de arts-patiëntrelatie. Hoe zorg je dat iemand zich gezien en gehoord voelt? Hoe zorg je dat iemand gemotiveerd raakt? Daar is de winst te behalen. Vroeger zei ik: Wat kan ik voor jou doen? Maar dat wekt meteen een verwachtingspatroon waarbij ik als arts probleemeigenaar word, terwijl de gezondheid van de persoon tegenover me gebaat is bij een gevoel van eigen verantwoordelijkheid. Dus nu zeg ik: vertel eens?’

‘Het woord patiënt staat me tegen. Het identificeert je met je ziekte en maakt dat je je ziek voelt, dat je lijdzaam moet afwachten. Ik heb het liever over leden, je staat ingeschreven bij de praktijk en de zorgverzekeraar betaalt de contributie.’

‘Als arts stel ik een diagnose en geef ik advies. De patiënt pikt eruit wat op hem of haar van toepassing is. Laatst had ik een rij-instructeur met diabetes type 2. Zijn vrouw kookte en hij was niet gemotiveerd om zijn leefstijl te veranderen, dus ik zei: ‘Kom eens met je vrouw.’ Haar gaf ik recepten mee en hij wilde wel meer bewegen. Maar dat kwam er te weinig van. ‘Een kwartier is voldoende’, zei ik. Omdat hij merkte dat die korte wandeling hem goed deed, breidde hij zelf uit naar drie kwartier. Begin met een klein stapje, dat is voldoende voor een succeservaring en zo kan een keten van gezond gedrag ontstaan, en dat wil je hebben.’

Hoe zie jij de toekomst van het huisartsenvak?

‘Mijn werkplezier nam fors toe sinds ik als flexdokter werk. In een praktijk met een assistente ben je vooral reactief bezig. Om vijf voor acht’s morgens knipperen er al zestien lampjes van inkomende telefoontjes. Het is veel prettiger om gericht bezig te zijn met een patiënt die zelf vooraf zijn huiswerk heeft gedaan.’

‘Door als artsen meer in te zetten op zelfregie, veerkracht en leefstijl kunnen we het in dit beroep zelf ook beter volhouden. In het huidige model van ziektezorg ontwikkelen steeds meer artsen een burnout. Ik denk dat het aantal flexdokters in de toekomst toeneemt, omdat de urgentie toeneemt om het anders te doen. Er zijn teveel dokters die het vak niet meer leuk vinden, omdat de eigen zingeving in het gedrang komt. Flexdokters is een model met meer tijd voor de mens: meer rust, meer ruimte, meer leefstijl en minder medicatie, dat maakt blijere patiënten en leuker werk met meer zingeving.’

‘Veel leefstijlgerelateerde problemen kun je namelijk niet oplossen, hoe goed je ook je best doet als hulpverlener. Daarvoor zal de patiënt zelf in actie moeten komen. De westerse geneeskunde kent tal van prachtige oplossingen – vooral voor acute gezondheidsproblemen. Laten we daarnaast de oorspronkelijke eed van Hippocrates weer uit de kast halen, waarin staat: ‘Ik zal dieetregels naar beste weten en vermogen aanwenden tot heil der zieken’.’

Hoe is het met je eigen leefstijl?

‘Ik probeer zo gezond mogelijk te leven. Qua voeding eet ik zoveel mogelijk vers en onbewerkt, met de seizoenen mee en bijna altijd vegetarisch. Vooral ontspannen is iets waar ik actief aandacht aan moet geven. Dat lukt vandaag heel goed, want ik ben onderweg naar Brabant voor een weekendje weg met een vriendin die ik al 25 jaar ken. Een goede reden om samen op stap te gaan. Ibiza en Griekenland passeerden de revue, maar toen dachten we: waarom zo ver weg? Lekker eten, wandelen en een glas wijn met elkaar drinken kan ook prima in Nederland. Ook gaan we lekker luidkeels zingen: ik heb een enorme karaokebox achterin de auto liggen, naast mijn yogamat en wandelschoenen. Na dit weekend ben ik weer helemaal opgeladen.’

Lees ook: Tamara’s mening over het nieuwe kookboek van MMV

Tamara de Weijer studeerde af als huisarts in 2014. Richtte in 2016 de Vereniging  Arts en  Leefstijl op. In 2020 gaf zij het stokje over aan collega huisarts Iris de Vries. Naast haar huisartspraktijk is Tamara ook nog druk met haar online- leefstijlprogramma waaraan inmiddels bijna12.000 mensen deelnamen en heeft ze meerdere boeken over een gezonde leefstijl geschreven.