Spinazie voor de spieren

Australische senioren die dagelijks groene bladgroenten aten, bleken sterkere beenspieren te hebben dan degenen die dat niet deden. De onderzoekers die het verband aantoonden vermoeden dat nitraat voor dit effect verantwoordelijk is. Maar suppletie, anders dan in de vorm van de groenten zelf, raden ze af.

Als tekenfilmheld Popeye tegen het eind van de aflevering in de problemen kwam dan sloeg hij steevast een blik spinazie achterover en beslechtte het pleit in zijn voordeel. Het beeld dat je van spinazie sterke spieren krijgt, is nooit helemaal vervaagd. Ook niet nadat het ijzer dat in spinazie zo rijkelijk aanwezig is, biologisch veel minder goed opneembaar bleek dan het heam-ijzer in vlees.

Op enige afstand van boerenkool kreeg het favoriete tussendoortje van Popeye onder ‘foodies’ toch het imago van superfood. Wat Marc Sim betreft is dat terecht. De voedingswetenschapper aan de Edith Cowan Universiteit, Australië, publiceerde vorige week een studie (samenvatting) in de Journal of Nutrition die een sterk verband vaststelt tussen de consumptie van groene bladgroenten en spierkracht.

Spierkracht en wandeltempo

In een cohort van een kleine vierduizend mannen en vrouwen die bij aanvang van de studie gemiddeld 48 jaar waren, bleek na twaalf jaar dat degenen die het meeste nitraatrijke groenten op het menu hadden staan, beter scoorden op spierkracht van de benen en op wandeltempo. Vergeleken met het gemiddelde van de deelnemers met de laagste consumptie scheelde dat respectievelijk 11 en 4 procent.

In het verlengde daarvan hadden de groente-eters gemiddeld 31 procent minder kans op slappe bovenbenen en 37 procent minder kans op een langzaam wandeltempo. ‘Onze studie toont aan dat een voedingspatroon met veel nitraatrijke groenten je spierkracht kan ondersteunen, onafhankelijk van enige fysieke activiteit’, zegt Marc Sim in het begeleidende persbericht. Al raadt hij iedereen aan ook fysiek actief te blijven of te worden.

‘Om de spierfunctie te optimaliseren, stellen we een gebalanceerd dieet voor dat rijk is aan groene bladgroenten in combinatie met regelmatig sporten, inclusief krachttraining. Dat is ideaal.’ Spierconditie is voor de algemene gezondheid van belang maar vooral voor het behoud van gezonde botten op latere leeftijd.

Rode bieten

Sim suggereert dat het de nitraat is in de groene bladgroenten die de truc doet. Groene bladgroenten zoals spinazie, andijvie, boerenkool, maar ook bietjes, radijs en selderij bevatten er relatief veel van.

Dezelfde onderzoeksgroep vond in een groep oudere vrouwen twee jaar geleden eveneens een positief verband tussen de consumptie van groene bladgroenten en spierkracht. Bij die gelegenheid zei Sim dat het niet duidelijk was hoe nitraat precies de spieren vooruit hielp. Als mogelijkheid noemde hij toen een positieve invloed op het functioneren van de bloedvaten en daarmee de doorbloeding.

‘Uit voorgaand onderzoek weten we dat nitraatoxide de bloedvaten verwijdt. Dat betekent in principe ook een betere doorbloeding van het spierweefsel.’ Hij wees er op dat sporters nitraat als supplement gebruiken om hun prestaties te verbeteren. En hij voorzag een interventiestudie die het werkingsmechanisme van nitraatrijke groenten op de spierfunctie zou ophelderen.

Weer twee jaar eerder, in 2017, zocht de onderzoeksgroep de publiciteit met twee cohortstudies die een grote bescherming suggereerden van groene bladgroenten op het gebied van hart en bloedvaten: een veertig procent lagere kans te sterven door hartfalen of een beroerte. Hoofdonderzoeker Catherina Bondonno betoonde zich destijds een stuk zekerder van het hoe en waarom. De bacteriën op de tong zouden een kritische rol spelen bij de waargenomen bescherming:

‘Deze breken het nitraat dat we eten af tot nitriet. Samen met andere stoffen die daarbij ontstaan, speelt nitriet een sleutelrol in de regulatie van onze bloeddruk.’

Ondanks of dankzij?

Jarenlang stond nitraat in groenten in een kwade reuk. Juist wegens die afbraak tot nitriet. Het Voedingscentrum adviseerde spinazie niet te combineren met ei of vis; om te voorkomen dat zich potentieel kankerverwekkende nitrosaminen zouden vormen. Rond de tijd dat het laatstgenoemde onderzoek verscheen, liet het Voedingscentrum deze waarschuwing vallen wegens gebrek aan bewijs. Kort daarvoor was het Voedingscentrum onder vuur komen te liggen omdat het gewaarschuwd had tegen het populaire gebruik van bietensap door sporters.

Beide posities zijn sindsdien dichter bij elkaar komen te liggen. Het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM) beschouwt nitraat nog altijd als een risico voor mens en milieu en vindt de nitraat-inname ‘hoger dan gewenst’. Dat de bevolking het meeste nitraat via groenten binnen krijgt en de consumptie van groenten desalniettemin met gezondheidsvoordelen geassocieerd is, verklaart het RIVM uit de bescherming door de vele andere stoffen uit groenten.

De onderzoekers van de Edith Cowan University lijken inmiddels minder gefixeerd op nitraat als doorslaggevende factor. Vorig jaar publiceerde de groep in samenwerking met anderen bijvoorbeeld een studie die bescherming toonde van kruisbloemige groenten tegen aderverkalking bij vrouwen. Het stofje dat daarbij in de schijnwerpers werd gezet was vitamine K. Deze publicatie in de British Journal of Nutrition is kostenvrij beschikbaar.

Marc Sin adviseert nu een dagelijkse consumptie van vijf tot zes porties – 300 tot 360 gram –  gevarieerde groenten per dag. Waarvan tenminste één bestaat uit groene bladgroente. ‘Het is ook beter om nitraatrijke groenten te eten als onderdeel van een gezond voedingspatroon dan supplementen te nemen. Groene bladgroenten voorzien in een hele reeks aan essentiële vitaminen en mineralen die van doorslaggevend belang zijn voor onze gezondheid.’

Foto: AvG ‘Spinazie, andijvie en winterpostelein uit het wild’