Rondleiding op biologisch-dynamische boerderij: ‘Natuurlijk telen levert het beste voedsel op’

Ruim 25 wandelaars verzamelden zich zaterdag 6 mei voor een wandeling van Erm naar ’t Leeuweriksveld, een biologisch-dynamische boerderij in Emmen, begonnen in handen van twee idealistische ‘zwerfboeren’. ‘Gewassen wisselen in een cyclus van acht jaar helpt ziekten en ongedierte te voorkomen.’

Baukje (80) en Dolf Modderman (86) organiseerden de wandeling, dat deden deze fervente lopers al vaker voor MMV. ‘De vorige keer spraken we over ’t Leeuweriksveld en de groente die we daar via een abonnement afnemen. Toen zei MMV-bestuurder Jan Meijerink: ‘Dat is leuk voor een rondleiding voor MMV! Zie je kans om er een wandeling naar toe te organiseren?’

Dat hoefde hij tegen dit echtpaar maar een keer te zeggen. Op de parkeerplaats verzamelen zich ruim 25 wandelaars, onder wie twee 9-jarigen. Maar ook een aantal tachtigers. ‘Ik vind wandelen heerlijk’, zegt Riekie Hendriks uit Zuidlaren. Ze loopt vaker mee met MMV, samen met haar man. Meestal met twee wandelstokken, dat geeft net een beetje meer ondersteuning aan haar knie waar artrose in zit. ‘Je moet in beweging blijven, hè. Met dit weer is het heerlijk!’

‘Wanneer gaan we weg?’, willen de 9-jarige Kaat en Rebekka weten. Kinderen houden niet van ‘wachten’, maar wachten is een kwestie van mindset, vindt Riekie. ‘Ik vind het niet erg. Ik sta niet te wachten, ik geniet van een leuk gesprek in de voorjaarszon.’

De route begint met een rondje door Erm en daarna via landweggetjes over de provinciale weg N34 richting Zandzoom in Emmen. De plek waar Kathinka en Wouter in 2009 terecht kwamen om hun ideaal te verwezenlijken: een plek om biologisch-dynamische landbouw te verenigen met de ‘idealen van de sociale driegeleding’ van Rudolf Steiner. Dat houdt in dat de werkzaamheden recht doen aan cultuur, recht en economisch leven.

‘Ik wilde altijd al boer worden’, vertelt Kathinka (op foto hierboven met rode pet) die ter plaatse de rondleiding verzorgt. Als kind al had zij een klein stukje grond thuis, waar ze planten op liet groeien. Toen ze volwassen was, wilde ze het nog steeds. Maar hoe vergaar je een boerderij als je onvoldoende vermogend bent en ook geen boerengrond erft van de familie? ‘Rond de eeuwwisseling werkten haar man Wouter en zij op verschillende boerderijen, maar ze voelden zich nergens op hun plek.

Om hun biologisch-dynamische visie recht te kunnen doen, starten ze in 2004 als ‘zwerfboeren’. ‘We huurden een stukje land bij een biologische boer en gingen daar groente telen op onze manier.’ Eerst in Dalen bij schapenboerderij De Sterke Akkers, daarna bij De Wenning in Orvelte. ‘Daar konden ze de groente-abonnementen overnemen, en een boerderijwinkel, waardoor we direct contact kregen met klanten en we konden vertellen over onze missie.’

In 2008 kwam er weer een verandermoment. ‘Wij moesten weg bij De Wenning, we waren klaar met zwerflandbouw en toe aan iets eigens.’ Steeds vertelden ze zoveel mogelijk mensen over hun plannen en haalden op die manier zoveel geld binnen dat de bank een hypotheek wilde geven. ‘Heel bijzonder dat dat gelukt is!’

‘Na ons is de grond gereserveerd voor gezonde landbouw’

‘Natuurlijk telen levert het beste voedsel op. Dat is een van onze pijlers’, vertelt ze terwijl we langs de akkers lopen. ‘Een ander pijler is: dat de grond ons niet toebehoort om er rijk van te worden. Hoe gek is het dat de ene persoon land erft en daar rijk van kan worden door het te door te verkopen, terwijl een ander niets heeft?’ Grond is geen koopwaar, maar een verantwoordelijkheid die met zorg beheerd kan worden. De stichting Mensen voor de aarde is belangeloos eigenaar van boerderijen die deze ter beschikking stelt aan boeren die gezonde, grondgebonden landbouw willen bedrijven. ‘De stichting helpt met crowdfunding voor de aankoop, bij een overname vervallen de kosten voor een nieuwe koop, waardoor meer boeren de aandacht kunnen richten op gezondmakende landbouw.’

Kathinka: ‘Wanneer wij hier klaar zijn, kan een volgende boer op deze grond verder.’

Via verschillende crowdfundingsacties breiden ze uit naar wat het nu is 5,5 hectare, inclusief een blauwe bessentuin van een boer die in 2011 kwam ‘aanwaaien’. ‘Deze vruchten lokken een andere doelgroep naar onze mooie plek.’

Ook Alberta Rollema kwam erbij. Zij is betrokken met de organisatie van culinaire activiteiten, zoals bijvoorbeeld het biodynamisch dineren bij de boer aanstaand weekend. Voor de MMV-wandelaars kookte zij een overheerlijke aspergesoep. De asperges zijn uiteraard vers van het land gestoken.

Hans en Willemien Wijermars uit Dalfsen lepelen het met smaak weg. Ze zijn al jaren lid van de MMV. ‘Wij wandelen veel en nu was het eens in de buurt.’ Het verhaal van de biologisch-dynamische landbouw spreekt hen aan. ‘Het sluit aan bij mijn gevoel van innerlijk weten hoe iets bedoeld is. Je denkt: waarom doet iedereen dat niet zo?’ Ook Ed en Els Sonneveld uit Drogteropslagen zijn weer van de partij. ‘We hebben interesse in biologisch-dynamische landbouw en vinden het leuk om met een groep te wandelen.’

‘Om de acht jaar andere teelt’

Op het land van ’t Leeuweriksveld vindt wisselteelt plaats. De meeste gewassen wisselen in een cyclus van acht jaar. Dat is een effectieve methode om ongedierte en ziekten te voorkomen. Door de gewassen steeds op een ander stuk grond te zetten, voorkom je dat ongedierte en ziekten de grond als ‘gastheer’ gebruiken. In het groeiseizoen zetten ze om de twee, drie weken nieuwe planten. Peulen, kapucijners, tuinbonen, raapstelen, ui, de paksoi uit de kas is net klaar.  Naast de asperges – sinds dit jaar ook een aantal groene – is een veld met rogge. ‘We hebben zo’n vijftig teelten het hele jaar door. Er is altijd wel iets dat goed gaat en zo heb je altijd genoeg.’

Kunstmest gebruiken ze niet evenals bestrijdingsmiddelen. Het ideaal is een zelfvoorzienende grondgebonden landbouw. ‘Nederland is volledig overbemest. Op een gezonde boerderij is het aantal dieren en de mest die je daarvan krijgt in balans met de voeding die je teelt.’ Maar met twee koeien en twee kalveren heeft ‘t Leeuweriksveld momenteel niet voldoende mest voor 5 hectare. De rest van de mest halen ze van De Naoberhoeve in Echten. Kathinka vergelijkt kunstmest met een infuus voor mensen. ‘Met mensen die aan een infuus liggen gaat het meestal niet goed. Het is een noodmiddel. Voor planten is het ook niet goed om permanent aan het infuus te liggen.’

‘Interessant’, vonden Richard en Yvonne Langendoen die voor het eerst meewandelden bij MMV. ‘Leuk om de brinken te zien met de prachtige kastanjebomen.’ Zij komen uit Rotterdam en emigreerden drie jaar geleden naar Laar, net over de grens bij Coevorden. ‘Voor ons is het een nieuwe omgeving. Gezellig om al babbelend nieuwe mensen te leren kennen.’

In de winkel zijn producten te koop van samenwerkende bedrijven, maar ook de groene zakdoek (een tegenhanger van de rode boerenzakdoek) die symbool staat voor steun aan het groenboerenplan, een beweging van boeren en tuinders die werken aan een duurzame landbouw met meer nadruk op plantaardige voeding en afzet in de korte keten.