Peter Haima zet herstelyoga bij kanker op de kaart

Tongkanker en een meningeoom dwingen natuurwetenschapper Peter Haima (60) op zijn 50e na te denken over de vraag: ‘Wat wil ik met mijn leven?’  Hij schoolt zich om tot yogadocent en maakt zich tien jaar later sterk voor herstelyoga voor mensen met kanker. ‘Alle oefeningen zijn erop gericht het aangeboren herstelvermogen te versterken.’

Het is tien jaar geleden dat het bij Peter Haima (60), wetenschappelijk opgeleid moleculair bioloog, begon te schuren. Een gevoel van: ‘Is dit het nou?’

‘Ik ben ooit biologie gaan studeren, omdat ik veel verwondering voelde voor hoe het leven in elkaar zit’, vertelt hij, ‘daar wilde ik meer van weten. Die verwondering heb ik altijd vastgehouden. Ook in het zakelijke leven dat volgde. Toch werd ik ook meegezogen in de bedrijfscultuur van steeds meer winst maken. Daar voelde ik me steeds minder in thuis. Mijn ziekte was een wake-up call. Yoga bleek een kwestie van thuiskomen. Tegelijkertijd maakt mijn wetenschappelijke achtergrond mij ook heel nieuwsgierig naar de werkingsmechanismen van een mind-body methode zoals yoga. Juist bij herstelyoga voor kankerpatiënten is het effect snel merkbaar. Dat spreekt mij aan.’

‘Niets ernstigs’

Kort nadat Peter Haima zijn baan als directeur bij een medisch bedrijf vaarwel had gezegd, voelde hij een bult achter op zijn tong. Wat de huisarts nog inschat als ‘niets ernstigs’ blijkt een agressieve, snelgroeiende tumor te zijn. Hij wordt bestraald en een collega adviseert hem het boek Antikanker te lezen van dr. David Serban-Schreiber, die zijn hersentumor ruim twintig jaar overleefde. Hij levert in zijn boek overtuigend bewijs dat gezonde voeding, leefstijl en stressreductie het eigen herstelvermogen van het lichaam kunnen activeren.

De meeste mensen die de diagnose kanker krijgen, voelen zich eerst slachtoffer van de ziekte’, weet Peter. ‘Dan volgt vaak een switch in denken van ‘ik ga dood!’ naar ‘wat kan ik zelf doen?’. Dat is onvermijdelijk. Je kijkt de dood in de ogen en het heeft tijd nodig voor je denkt: ‘het kan anders’. Bij mij kwam die switch door het boek van Serban-Schreiber. Als ik de keuze niet had gemaakt, was ik er nu niet meer geweest. Daar ben ik van overtuigd.’

Als herboren

Peter wil zijn voedingspatroon zo snel mogelijk aanpassen, maar door de bestralingen kan hij aanvankelijk geen vast voedsel eten. Hij krijgt medische drinkvoeding. De bestralingen slaan aan, de tumor verdwijnt en Peter begint met een dieet van volwaardige voeding dat veel raakvlakken heeft met het Moermandieet. Toch blijkt dat geen garantie voor blijvende gezondheid. In de zomer van 2011 krijgt hij evenwichtsklachten en wordt een meningeoom ontdekt, een goedaardige tumor in de kleine hersenen. De operatie in 2012 is ingrijpend. ‘Ik bleef nadien lang moe’, vertelt hij. ‘Het vervelende was dat de chirurg een stukje had gemist, waardoor ik in 2014 weer onder het mes moest. Deze ingreep duurde slechts een kwartier, maar ik was weer bijna terug bij af.’

Eenmaal hersteld reist Peter af naar India om mee te doen aan een therapeutisch yogaprogramma voor mensen met kanker. Als herboren komt hij terug. Hij voelt zich gezond en besluit zelf een 3-jarige opleiding tot yogadocent te gaan volgen. Daarbij heeft hij van begin af aan aandacht voor een specifieke doelgroep: mensen met kanker. ‘Iedereen heeft een aangeboren herstelvermogen en beschikt over capaciteiten om zoveel als mogelijk terug te keren naar de gezonde staat. Bij  herstelyoga zijn álle oefeningen erop gericht om dat te versterken.’

‘Effectief en veilig’

Dankzij de samenwerking met het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem, krijgt Peter steeds meer belangstellenden voor herstelyoga. Op initiatief van de arts Inès von Rosentiel heeft het ziekenhuis in 2018 een integrative medicine spreekuur geïntroduceerd voor mensen met kanker. Integrative medicine is een stroming uit de Verenigde Staten die rust op vier pijlers: een gelijkwaardige relatie tussen arts en patiënt; nadruk op preventie en welzijn; aandacht voor een gezonde omgeving en een combinatie van reguliere en complementaire behandelingen die bewezen effectief en veilig zijn. Er is een top-5 van complementaire behandelingen vastgesteld die als ‘effectief en veilig’ gelden: yoga, mindfulness, acupunctuur, massage en voetreflexbehandeling. Peter: ‘Herstelyoga is wezenlijk anders dan de yoga die ik aan ‘gezonde’ mensen geef. De filosofische ondertoon is minder prominent aanwezig. Ik wil het bij herstelyoga zo brengen dat iedereen zich erbij thuis voelt. Het gaat de deelnemers erom dat hun gezondheid verbetert. Sommigen stappen echt uit hun comfortzone, maar zeggen al na één les: ‘Tjonge, wat doet dít mij goed!’ Ik benader yoga zoals Boeddha het ooit zei: ‘Geloof mij niet, maar geloof wat je zelf ervaart.’

Nieuwe kansen

Het was een leerzaam jaar voor Peter. In de beperkingen van de coronamaatregelen ontdekte hij nieuwe mogelijkheden voor online en één-op-één herstelyoga. ‘We zijn razendsnel omgeschakeld’, vertelt hij. ‘Op het gebied van online lessen hebben we grote stappen gezet. Het is verrassend wat er allemaal nog kan. Ik merk dat je ook online heel goed contact kan hebben. Je kunt mensen begrenzen en goed begeleiden, ook al is het via een monitor. Ook kunnen mensen die nog erg zwak zijn als gevolg van de behandelingen nu al snel met lichte oefeningen thuis aan de slag. Op onze website zijn de lessen terug te vinden, zodat je niet aan een tijdstip vast zit. Deze veranderingen hadden we niet als kans gezien zonder de digitale sprong die we noodgedwongen maakten.’

‘Meer onwetendheid dan onwil’

Dat voor de werking van yoga veel wetenschappelijk bewijs is, vindt Peter belangrijk. ‘De werkzaamheid wordt steeds meer aangetoond en verklaard. De effecten van bijvoorbeeld ademhalingstechnieken zijn goed beschreven. Dat maakt dat er vanuit artsen toenemende belangstelling voor is. Er bestaan nog veel vooroordelen – die had ik zelf ook – en ik ga daarom graag het gesprek aan. Ik merk bij reguliere artsen meer onwetendheid dan onwil en voel het als mijn roeping om yoga – juist ook als wetenschappelijk onderbouwde behandeling – op de kaart te zetten.’ In 2017 hield hij hier een lezing over op de MMV ledendag.

Zijn achtergrond als gepromoveerd moleculair bioloog maakt dat hij zowel de taal van de arts spreekt als die van de yogadocent. ‘Te lang hebben reguliere en niet-reguliere behandelaars tegenover elkaar gestaan. Nu is het tijd te stoppen met elkaar veroordelen. Want als er iets is wat de huidige coronacrisis duidelijk maakt, dan is het wel het belang van een gezonde leefstijl. Daar draagt goede voeding aan bij, maar ook beweging en stressreductie. Yoga kan hier een grote rol in spelen.’

Herstelmodus

Het beoefenen van yoga beïnvloedt de werking van het parasympatisch zenuwstelsel. Peter: ‘Dat zorgt voor rust en herstel in tegenstelling tot ons sympathisch zenuwstelsel dat juist verantwoordelijk is voor vecht- en vluchtreacties. Er zijn heel veel wetenschappelijke artikelen geschreven over het effect hiervan. Veel mensen houden na de behandeling van kanker klachten als angst, stress, pijn, vergeetachtigheid, slapeloosheid. Yoga is een goede manier om daarmee om te gaan. Het helpt de ‘stressknop’ uit te zetten en over te schakelen op de herstelmodus. Dat heeft grote effecten. Door het parasympatisch zenuwstelsel te activeren, wordt het immuunsysteem actiever en gaan stressreacties in het lichaam omlaag met een helend effect op lichaam en geest. Yoga verbetert de kwaliteit van leven van mensen.’

Hoopvol

Met Peter’s eigen gezondheid gaat het prima. Hij prijst zich daarnaast gelukkig met een fijn huwelijk en een praktijk waar het klantenbestand ondanks corona stabiel bleef. Ook geniet hij van de toenemende samenwerking in zijn regio tussen reguliere zorgverleners en complementaire behandelaars. Zo is hijzelf onder andere betrokken bij het Oncologie Netwerk Midden Gelderland. Onder dit overkoepelende netwerk vallen lokale netwerken waarin bijvoorbeeld een huisarts, fysiotherapeut, diëtist, psychosociaal werker, thuiszorg, yogadocent en acupuncturist samenwerken om aan mensen met kanker goede zorg te verlenen. Ook mooi: in de nabije toekomst zal herstelyoga bij kanker worden vermeld in de Verwijsgids van het Integraal Kankerinstituut Nederland (IKNL). ‘Om daarin te staan, moet je aan een aantal kwaliteitseisen voldoen’, vertelt hij. ‘In oktober start ik een opleiding die leidt tot accreditatie van herstelyoga-docenten. Er verandert wat in Nederland. Complementaire behandelingen krijgen steeds meer erkenning. Dat maakt mij hoopvol.’

Curriculum vitae: Medisch bioloog, doctor in de natuurwetenschappen. Werkte als onderzoeker en manager voor bedrijven die medische tests ontwikkelen. Stopte daarmee in 2010. Rondde in 2015 een driejarige opleiding tot yogadocent af en startte in 2016 het Life Force Yoga en Mindfulness centrum in Westervoort. Lees hier het interview met Peter in Uitzicht.

De lezing van Peter Haima tijdens de ledendag in Baarn.