De humanitaire ramp die zich in Oekraïne voltrekt, heeft ook ingrijpende gevolgen voor de voedselvoorziening in de rest van Europa, waarschuwt de EU-landbouwcommissie. Dreigende tekorten aan veevoer en kunstmest kunnen een ‘aanzet zijn richting meer plantaardige productie’, hoopt Bert van Ruitenbeek van stichting Demeter.
De hoge energieprijzen begonnen al door te werken in de voedselprijzen en de invasie in Oekraïne voegt daar nu het element van schaarste aan toe. De export van Russisch en Oekraïens graan via de havens aan de Zwarte Zee ligt stil, schrijft Nieuwe Oogst. De problemen zullen zich niet beperken tot de verwerking en verscheping van de huidige oogst, aldus het nieuwsmedium voor boeren en tuinders.
‘Door de huidige oorlogshandelingen kan ook het zomergraan niet worden ingezaaid. Daardoor zal ook de volgende oogst verloren gaan, terwijl de varkens en pluimveesectoren er ook mee te maken krijgen.’
Oekraïne is ruim veertien keer groter dan Nederland, vergelijkbaar met Frankrijk. Voor de landbouwproductie is het land van bovengemiddeld belang. Dat komt door de ruime aanwezigheid van ‘Chernozem’, een zeer vruchtbare bodemsoort. Circa een kwart van deze ‘zwarte aarde’ wereldwijd ligt binnen de grenzen van Oekraïne. Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor dertig procent van de wereldwijde graanhandel. De landen zijn ook grote spelers op het gebied van kunstmest en energie
‘Voedselsoevereiniteit’
Na de EU-landbouwcommissie op maandag, kwamen op woensdag de Europese landbouwministers per videoconferentie voor overleg bij elkaar. Na afloop zei Frankrijks landbouwminister Julien Denormandie: ‘De vreselijke gebeurtenissen in Oekraïne werpen een tragisch licht op de noodzaak onze voedselsoevereiniteit te versterken.’ Wat dit betekent voor de eerder binnen Europa afgesproken ‘Farm2Fork’-landbouwstrategie zal de toekomst leren.
Farm2Fork heeft tot doel het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen in Europa terug te dringen en streeft ernaar het aandeel van de biologische landbouw te verhogen naar 25 procent. Zowel voor- als tegenstanders van deze plannen zien hun standpunt door de actuele gebeurtenissen bevestigd.
Website Foodlog stelt dat Farm2Fork zal leiden tot een lagere voedselproductie in de Europese Unie. In een van de commentaren onder het artikel stelt Bert van Ruitenbeek, directeur van Stichting Demeter: ‘Het kan ook een aanzet zijn richting meer plantaardige productie in plaats van productie van veevoer. Dat scheelt al heel veel qua efficiëntie en voedselzekerheid.’ Stichting Demeter is verantwoordelijk voor de certificering van Nederlands biologisch dynamische boeren en voor de verwerkers van hun producten.
‘De biologische en biodynamische landbouw is ten diepste een vredesbeweging’
Voor Biojournaal schreef Van Ruitenbeek een commentaar naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. Daarin noemt hij de industriële landbouw en voedingsindustrie een oorlog met de natuur. Deze sectoren zijn ‘deels voortgekomen uit de Tweede Wereldoorlog. Het onderzoeksprogramma naar zenuwgas werd omgezet in de productie van pesticiden en de munitieoverschotten werden omgezet naar kunstmest.’ Dat resulteerde in een systeem dat ‘uitgaat van controle en macht’ en bijdraagt ‘aan een voortdurende ontbinding van onze koppeling met het levende, de bodem, de dieren, het landschap, de mensen in onze directe omgeving.’
Tegenover deze op exploitatie gebaseerde praktijk, stelt Van Ruitenbeek, is de biologische en biodynamische landbouw ‘ten diepste een vredesbeweging’. In de inval in Oekraïne ziet hij een vlucht naar voren van machthebbers die drijven op olie en gas, in reactie op de Europese plannen voor de transitie van fossiele naar hernieuwbare energie. ‘Daarmee is het een wanhopige stuiptrekking van een gewelddadig en failliet systeem.’
Verbinding en solidariteit is ‘de enige respons’ en de mate waarin hij die internationaal ziet ontstaan is ‘hoe het conflict ook zal aflopen, een teken van hoop’.
Foto van Chernozem, zwarte aarde: Czeva, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
