Een wetenschapper die zijn vak verstaat en ongevoelig is voor druk van buiten- of bovenaf. Dat is prof. dr. Henk Koppelaar (77). Dertig jaar geleden voerde hij de statistische evaluatie uit naar de werking van het Moermandieet. ‘Moerman verdiende een eerlijke kans.’
Dat ‘Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie bij kankerpatiënten’ gebeurde in opdracht van de Tweede Kamer. Omdat de arts-onderzoekers afkomstig waren van de Leidse universiteit, moest de statisticus van elders komen. De Moermanvereniging legde de vraag neer bij de Universiteit van Utrecht. Maar de meeste onderzoekers wilden hun naam er niet aan verbinden. ‘Bang om in diskrediet te raken’, verklaart Henk Koppelaar. ‘Ook ik vreesde dat meewerken aan het onderzoek gevolgen zou hebben voor mijn verdere loopbaan. Tegelijk vond ik, dat iemand zijn rug moest rechten, want ook Moerman verdient een eerlijke kans.’
Significant verschil
‘Veel wist ik niet van Moerman, behalve dat hij verguisd werd’, vertelt Koppelaar. ‘Ik las zijn biografie en was onder de indruk. Deze arts stelde de relatie met zijn patiënten voorop. Zichzelf verkopen kon hij niet. Hij deed onhandige uitspraken en maakte zich niet geliefd bij de media. Maar als onderzoeker was ik stomverbaasd over de resultaten die hij behaalde. Tumoren slonken zienderogen met 50 tot 70 procent! Dat was eenvoudig aantoonbaar met de gegevens uit het medische dossier van patiënten. Op de foto’s van voor en na de behandeling was het verschil in grootte significant.’
Kort geding
Moerman heeft een grote wissel getrokken op het leven van Koppelaar en zijn gezin. De universiteit begon, vanwege zijn werkzaamheden aan het onderzoek, een kort geding tegen hem. ‘Ik deed het onderzoek samen met een assistent op persoonlijke titel. Ik wilde geen financiële binding met de opdrachtgever voor een zo groot mogelijke vrijheid van rapportage. De hoogleraar, onder wie ik en mijn assistent werkten, wist er dus niet van af. Toen hij ervan hoorde, eiste hij in een kort geding dat ik al mijn activiteiten ten behoeve van maatschappelijke dienstverlening terstond moest staken. Maar in zijn uitspraak in dit kort geding, stelde de rechter mij in het gelijk. ‘Universiteiten zijn er ten behoeve van de samenleving en niet omgekeerd’, oordeelde hij.’
Voeding de basis
Al had Koppelaar de zaak gewonnen, terug naar zijn oude functie ging vanwege de interne strubbelingen niet meer. Inmiddels had hij wel naam gemaakt als iemand die bij tegenwerking niet zwicht voor de druk. De universiteit van Tilburg wilde hem om die reden graag hebben als hoofd Dataverwerking. ‘We verhuisden met ons gezin naar Brabant. Later, na mijn promotie in Amsterdam vroeg een Delftse hoogleraar mij naar ‘zijn’ Technische Universiteit.’
De bevindingen uit het retrospectief onderzoek zetten Koppelaar en zijn vrouw aan het denken. ‘We pasten onze leefwijze aan. Een van onze kinderen had extreme last van eczeem. Reguliere behandeling hielp niet, maar mijn vrouw kreeg het grotendeels eronder met een Moermanachtige aanpak. Voeding is de basis van alle genezing. Inmiddels wordt er veel meer onderzoek gedaan naar de invloed ervan op de gezondheid. De uitkomsten daarvan staven Moermans gelijk.’
(Lees hier het artikel over het onderzoek uit de jubileumuitgave Cornelis.)
‘Biologisch’
Een leef- en voedingswijze van veel verse groente, fruit en dagelijkse beweging, werpt zijn vruchten af. Koppelaar: ‘In mijn wandelclubje ben ik bijna de oudste maar de enige die nog kan rennen. Statines, rollator, kunstheup, pacemaker: mijn vrouw en ik hebben het nog niet nodig. Ook de griep heeft nauwelijks vat op ons. Ik wijt dat aan onze leefstijl.’ Waar hij bij leeftijdgenoten weinig gehoor vindt, ziet hij een kentering bij de jongere generatie. ‘Die is veel gevoeliger voor argumenten die pleiten voor goede, volwaardige voeding. Zij zijn ook beter op de hoogte van de feiten. Bijvoorbeeld over de invloed van de combinatie vet en suiker op je verzadigingsgevoel: dat wordt uitgeschakeld. En ze kiezen vaker en bewust voor onbespoten, biologische groenten.’
Volgens Koppelaar is het de moeite waard je te verdiepen in het label ‘biologisch’. Hij maakt zich druk om de bestrijding in landbouw en fruitteelt, die ertoe bijdraagt dat resveratrol nauwelijks nog aanwezig is in groente en fruit. Juist dat antioxidant zorgt voor een sterk immuunsysteem. ‘Nu komen er nieuwe kweekvormen waarbij planten in loodsen alleen op kunstlicht groeien. Je hoeft er niet met bestrijdingsmiddelen te spuiten. Mooi, zou je denken. Maar in deze producten – die voor ‘biologisch’ doorgaan – ontbreekt eveneens resveratrol. Er wordt geen beroep gedaan op het immuunsysteem van de plant, omdat ze als beschermde kasplantjes opgroeien. De stimulans om resveratrol aan te maken, ontbreekt. In de afgelopen decennia is het gehalte aan voedingsstoffen in landbouwproducten met 70 procent afgenomen. Daar horen we veel te weinig over.’
Erkenning
Al is hij al jaren met pensioen, Koppelaar is nog steeds actief als hoogleraar. Ooit begon hij als wis- en natuurkundige, promoveerde in informatica en verdiepte zich bij wijze van hobby ook in neurologie. ‘Boeiend allemaal’, vindt hij. Na zijn pensionering, in Nederland aan de TU Delft, is hij in 2016 benoemd aan de Tarbiat Modares Universiteit in Teheran. ‘Daar letten ze niet op leeftijd’, vertelt hij. ‘Net als in Vietnam waar ik ook gevraagd werd. Ik kan het werken nog niet laten. Daarom leid ik verschillende onderzoeksteams, ben promotor en schrijf wetenschappelijke artikelen die veel views opleveren. Bijna dagelijks krijg ik uitnodigingen om ergens een lezing te houden; uiteraard sla ik die af.’
Moerman was niet de enige die vergeefs naar erkenning zocht, is de ervaring van Koppelaar. Ook nu krijgen lang niet alle behandelingen met uitstekende resultaten de positieve belangstelling die ze verdienen. ‘Ik begeleid onder andere Gijs Segers, een vision-trainer die de sensori-motorische training uitdacht en daarmee opvallend succesvolle resultaten boekt als het gaat om valpreventie voor ouderen. In deze methode combineert hij bewegingsoefeningen met waarnemingsoefeningen en ontdekte hij een manier om die waarneming te verbeteren. Daarmee herstelt het evenwicht van onder andere hoogbejaarden en invalide mensen. Ook traint Segers hiermee topsporters die hun snelheid willen verbeteren. Zijn resultaten zijn geweldig, maar erkenning kreeg hij nooit. Ik ben nu bezig met de afronding van mijn tweede internationale publicatie hierover.’ De eerste publicatie staat hier.
Bescheidenheid
Pas in het afgelopen jaar werd Koppelaar lid van MMV. ‘Mijn vrouw ontdekte het bestaan van de vereniging. Dat wij er niet eerder van wisten, wijt ik aan de bescheidenheid van MMV. Ik vind het belangrijk op de hoogte te blijven van nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van preventie. In Uitzicht lees ik informatie die breder en dieper gaat dan in andere gezondheidsbladen. Dat boeit mij.’
Het rapport van het retrospectief onderzoek is te koop in onze webshop.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
