Breng de suikerconsumptie terug tot minder dan 25 gram per dag en beperk de consumptie van gesuikerde dranken tot maximaal een glas per week. Dat ‘is aanbevolen om de nadelige effecten van suiker op de gezondheid terug te dringen’, concludeert een nieuwe analyse van het beschikbare bewijs in de British Medical Journal. Deze norm betekent een halvering van de huidige aanbevelingen en komt in buurt van de richtlijn die MMV propageert.
Acht jaar geleden kwam de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) met de aanbeveling de consumptie van vrije en toegevoegde suikers te beperken tot maximaal tien procent van de dagelijkse calorie-inname. Gerekend met een gemiddelde behoefte van tweeduizend calorieën voor vrouwen en 2.500 voor mannen, komt dat neer op respectievelijk vijftig en zestig gram suiker per dag.
Tot de vrije suikers behoren honing en suikers uit vruchtensap, siropen en vruchtensapconcentraat. Ze vallen in dezelfde categorie als glucose, fructose, sucrose (tafelsuiker) en al die andere suikers die aan eten en drinken worden toegevoegd.
Het Voedingscentrum betoonde zich destijds niet onder de indruk en wees er op dat de WHO-norm ‘is gebaseerd op het voorkomen van tandcariës en niet op het voorkomen van overgewicht. Het is daarnaast gebaseerd op een beperkt aantal studies’. Geen woord over andere nadelen voor de gezondheid van vrije suikers dan tandbederf en (eventueel) overgewicht.
Er is sindsdien veel gebeurd. Zo verscheen het jaar daarop een geruchtmakend artikel in JAMA Internal Medicine over de machinaties van de Sugar Research Foundation. Plat samengevat tonen de auteurs daarin aan dat deze club gerenommeerde wetenschappers betaalde om de rol van suiker bij hart- en vaatziekten te verwaarlozen en de schuld ervan bij vet neer te leggen.
Weer een jaar later vroegen Denenmarken, Noorwegen, Zweden, IJsland en Finland de Europese voedselveiligheidsautoriteit ESFA om een nieuwe beoordeling van de potentiële gezondheidsrisico’s van suiker en wat de veilige bovengrens voor de consumptie ervan is. Die beoordeling kwam vorig jaar gereed. Na bestudering van dertigduizend wetenschappelijke publicaties ziet de ESFA (infograhic) de volgende gevaren van toegevoegde vrije suikers: obesitas, leverziekte, diabetes type 2, hoog ‘slecht cholesterol’ en hoge bloeddruk.
Fructose benoemt de ESFA als een risicofactor voor hart- en vaatziekten en jicht. Gezoete dranken verhogen het risico op alle bovenstaande ziekten. ‘Wij concluderen dat innames van vrije suikers zo laag mogelijk zou moeten zijn’, zegt Dominique Turck onder wiens leiding de beoordeling is uitgevoerd. ‘Echter, het wetenschappelijk bewijs liet ons niet toe een veilige bovengrens vast te stellen.’
Dit alles heeft de Gezondheidsraad nog niet kunnen overtuigen. Het Voedingscentrum, dat de standpunten van de Gezondheidsraad naar het brede publiek vertaalt, antwoordt op de vraag of suiker slecht voor je is: ‘Nee. Suiker geeft een zoete smaak aan eten en levert energie. Suiker komt van nature voor in producten die passen in een gezond voeding, zoals fruit en melk.’ Te veel eten van producten met toegevoegde suikers, is volgens het voedingscentrum overigens niet gezond. ‘Er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat suiker de directe oorzaak is van deze klachten.’
Alleen voor suikerhoudende dranken geldt een duidelijke waarschuwing. Die vergroten ‘de kans op overgewicht en diabetes type 2’. Over fructose: ‘Sommige mensen krijgen darmproblemen als ze meer dan 50 gram fructose binnenkrijgen’. De kans bestaat dat het Voedingscentrum in de toekomst toch een ander verhaal gaat vertellen. Want de nieuwste review is nog weer negatiever op suiker dan de EFSA.
Van astma tot kanker
De zogeheten paraplu-review die Chinese en Amerikaanse wetenschappers vorige maand in de British Medical Journal publiceerden, overziet de resultaten uit 73 meta-analyses van in totaal 8601 artikelen. Van de 83 gezondheidsuitkomsten die ze daaruit identificeerden blijken er 45 statistisch significant verband te houden met de consumptie van vrije suikers. Achttien daarvan liggen op het metabole/endocriene (stofwisseling/hormonen) vlak, tien op het cardiovasculaire, zeven uitkomsten op gebied van kanker en tien op diverse andere gebieden (neuro/psychiatrisch, gebit, lever, botten en allergie).
Met suiker gezoete dranken komen het vaakst in beeld en zo ook bij kanker. Het verschil tussen hoogste en de laagste consumptie ervan gaf een gemiddeld dubbel zo hoog risico op leverkanker. Een inname van 25 gram fructose ging samen met een 22 procent hoger risico op alvleesklierkanker. Dit verband bleef statistisch significant na correctie voor roken, calorie-inname, bmi, rood en bewerkt vlees. Terwijl het verband zwakker werd na correctie voor alcohol, diabetesstatus en fysieke activiteit.
Bij borstkanker vonden de onderzoekers een gemiddeld veertien procent hoger risico en een zeventien procent hoger risico er aan te overlijden. Het risico op prostaatkanker lag zeventien procent hoger voor mannen die de meeste gesuikerde dranken consumeerden.
Voor een hele rij kankers vonden de onderzoeker geen significant verband met suikerconsumptie. Maar een meta-analyse van twintig cohortstudies met bij elkaar 5,5 miljoen deelnemers, liet wel een toename zien van het algemene kankerrisico van vier procent voor elke extra consumptie van gesuikerde dranken. Ook het risico aan kanker te overlijden was duidelijk groter (gemiddeld 6 procent) voor de mensen die de meeste suikerdranken dronken ten opzichte van de groep die dat het minste deed.
De bewijzen zijn zwak maar massaal
Alleen al omdat het overgrote deel van de onderliggende studies van observationele aard is, kan de bewijskracht niet van het hoogste niveau zijn. De auteurs beoordelen de kwaliteit van de bewijzen die zij uit de literatuur destilleerden ‘laag’ tot ‘zeer laag’.
De verschillen in opzet, duur en methodologie van de onderliggende studies zijn groot en ook de registratie de van suikerinname liet te wensen over. Zo lieten de meeste studies koffie en thee met suiker buiten de definitie van gezoete dranken. ‘Een andere beperking van onze studie dat we niet in staat waren de suikerinname te evalueren uit sommige producten die wel suiker bevatten, zoals chocolade en ijs.’
Uiteraard serveert de suikerindustrie de studie af, in dit geval bij monde van Courtney Gaine, directeur van de Sugar Association. Op Foodnavigator zegt ze dat deze studie niets nieuws brengt. ‘Dit is een beoordeling van het bestaande bewijs. En zelfs een goed uitgevoerde systematische review is slechts zo goed als de studies die het beoordeelt. In essentie komt het er op neer dat als je er vuilnis instopt, er ook vuilnis uitkomt.’ Daarbij wijst Gaine op de focus op gesuikerde dranken – waarvan we nu toch wel weten dat ze een geval apart zijn – en stelt ze dat de suikerconsumptie sinds 2000 met dertig procent is gedaald, terwijl het overgewicht toeneemt.
Over ‘vuilnis’ gesproken. De auteurs kwamen twee meta-analyses tegen die door frisdrankbedrijven waren gefinancierd. Een wezen ze af en voor de andere waarschuwen ze de uitkomst (die in het voordeel van frisdrank spreken) behoedzaam te interpreteren. Daarmee is de rest van de studie niet per definitie boven elke verdenking verheven:
‘We hebben de originele studies uit elke meta-analyse niet onderzocht. Daarom kunnen we niet bevestigen of deze studies een belangenconflict hadden met bedrijven die met de suikerindustrie geassocieerd zijn.’
De aanbevelingen van maximaal 25 gram suiker per dag en één glas frisdrank per week, is strenger dan het WHO-advies. De WHO houdt het op vijftig gram – liefst minder – en propageert de 25 gram alleen in verband met tandbederf. Groot Brittannië, dat al een suikertaks heft, adviseert maximaal 25 gram suiker voor volwassenen en maximaal 19 tot 24 gram voor kinderen vanaf vier tot tien jaar oud.
Het Moerman- en ook NTTTdieet staat helemaal geen geraffineerde suiker toe. De dagelijkse theelepel honing uit het oorspronkelijke Moermandieet komt, afhankelijk van de stroperigheid van de honing en het formaat theelepel, neer op drie tot wel twintig gram vrije suiker. Waarvan het grootste deel fructose. Daarom is honing in het NTTTdieet slechts incidenteel toegestaan.
Uitkomsten die samenhangen met consumptie van suiker. Uit ‘Dietary sugar consumption and health: umbrella review’ BMJ 2023
Foto door Suzy Hazelwood
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
