Slechts een week lang dagelijks een dosis bietensap drinken, verbeterde in een placebogecontroleerde klinische studie de vaatwerking aantoonbaar. Maar het beschermende effect ervan bij een gehinderde doorbloeding duurt minder dan 24 uur. De oplossing lijkt voor de hand te liggen: eet je bietensap en groene bladgroenten verdeeld over de dag.
Met de menopauze loopt het – relatieve – risico op hart en vaatziekten snel op. Een oorzaak daarvan is de afname van het hormoon oestrogeen. Dat geslachtshormoon speelt een belangrijke rol bij de omzetting van nitraat uit voeding naar stikstofoxide, dat op haar beurt weer van belang is voor de correcte werking van de bloedvaten. Bloedvaten hebben het vermogen te verwijden of juist de vernauwen als de situatie daar om vraagt. Stikstofoxide zorgt voor wijdere bloedvaten en daarmee voor een betere bloedcirculatie.
De medicinale oplossing voor dit probleem – het slikken van extra hormonen – is er een met een probleem, namelijk een verhoogd kankerrisico. Jocelyn Delgado Spicuzza promoveerde aan de Pennsylvania State University – ‘Penn State’ – op de integratieve en biomedische fysiologie. Ze leidde verschillende onderzoeken naar een veelbelovend alternatief voor hormoongebruik: bietensap.
In het nieuwste experiment van Delgado Spicuzza en collega’s kregen twee groepen van twaalf vrouwen afwisselend een week lang eenmaal daags nitraatrijke bietensap en – na een ‘uitspoelperiode’ – een week nitraatarme bietensap te drinken. De ene groep bestond uit vrouwen die zich in het begin van de menopauze bevonden, bij de vrouwen in de andere groep was de menopauze minstens zes jaar geleden begon.
Drie flinke bieten
De nitraatrijke bietensap bevatte 400 milligram (0,4 gram) nitraat per dosis van 70 milliliter. Volgens de onderzoekers het equivalent van drie flinke rode bieten. In het placebosapje zat tien keer zo weinig: 40 milligram. Noch de onderzoekers, noch de vrouwen wisten welke van de twee soorten drankjes aan de beurt was.
Voorafgaand aan de twee onderzoeksperioden volgden metingen aan de bovenarm om de mate van doorbloeding vast te stellen. Precies een dag na het laatste drankje werden deze metingen herhaald. Het bleek dat beide groepen na een week nitraatrijke bietensap een zowel statistisch significante als ‘klinisch relevante’ betere vaatfunctie hadden.
De één procent toegenomen doorbloeding komt volgens de onderzoeker overeen met een daling van het risico op hart- en vaatziekten van twaalf procent. Onder voorwaarde uiteraard dat deze verbetering permanent zou zijn. Na een week placebosappen was er geen verbetering van de doorbloeding.
Op de website van haar universiteit betoont Delgado Spicuzza zich verheugd dat de ook de oudere vrouwen profiteerden. ‘Een alternatieve behandeling, zoals hormoontherapie, is alleen de eerste jaren van de menopauze veilig. Daarna verhogen hormonen het risico op kanker en beroertes.’ Volgens de onderzoeker bevelen sommige artsen mensen met hoge bloeddruk nu al bietensap aan.
Bieten voorzien post-menopauzale vrouwen van een veilige en effectieve manier om hun cardiovasculaire gezondheid te onderhouden. ‘Als je bedenkt dat de meeste vrouwen minstens een derde deel van hun leven na overgang leven, zie je hoe groot de betekenis deze resultaten kan zijn.’
Bescherming na gehinderde doorbloeding
Wat het nieuwsartikel onvermeld laat, is een ander deel van het onderzoek dat minder positief uitpakte. Daar valt alles over te lezen in de wetenschappelijke publicatie in Frontiers in Nutrition. Dat ging over het voordelige effect van bietensap op de doorbloeding nadat deze een kwartier gehinderd was. In een eerdere studie hadden ze een beschermende werking op het vaatepitheel al vastgesteld. Dat was anderhalf uur na eenmalige dosis bietensap.
Gezien de snelle halfwaardetijd van nitraat in het lichaam – die bovendien van persoon tot persoon verschilt – was het de vraag of een week lang bietensap drinken volstaat om dit beschermende effect 24 te handhaven. Dat bleek dus in geen van beide onderzoeksgroepen het geval. ‘De timing van bietensapinname doet er toe’, stellen de auteurs vast, zonder daarbij te speculeren over hoe een succesvolle timing er dan wel uit zou kunnen zien.
De auteurs wijden wel uit over factoren die de biologische beschikbaarheid van nitraat uit bieten en groene bladgroenten beperken. Een daarvan is een stof die vooral veel voorkomen in groenten uit de kruisbloemenfamilie voorkomen. Zoals kolen, spruitjes, waterkers en mosterdzaad. Daaruit zou de lezer dan zelf te conclusie kunnen trekken om de dag te beginnen en te eindigen met bietensap en/of groene bladgroenten. De broccoli en haar vele familieleden zouden dan de kern van de lunch kunnen vormen.
Bietensap (en groene bladgroenten) als spier- en botversterker
De verbeterde vaatwerking door bietensap komt door het effect op de gladde spieren in de bloedvaten. Maar alle andere spieren profiteren ook. Vorig jaar berichtte MMV over een Britse studie die – aan de hand van spierbiopten – aantoonde dat nitraat binnen een uur in de spieren verschijnt en tot meetbaar grotere spierprestaties leidt. Het artikel gaat ook dieper in op doseringen, hoeveelheden die in groenten te verwachten zijn en de standpunten van de Nederlandse en Europese gezondheidsautoriteiten.
Daarna verscheen een Zweedse studie die nader inging op een positief effect dat al bij relatief kleine porties nitraatrijke groenten optreedt; namelijk een beschermende effect op het hartspierweefsel bij een infarct. Dit effect wordt onder zuurstofarme omstandigheden via een enzym en een nucleotide uit rode bloedcellen overgebracht op hartspierweefsel in zuurstofnood.
Dit soort mechanistische studies bieden verklaringen voor observationeel onderzoek dat duidelijk lager risico op sterfte, cardiovasculaire ziekten en sommige soorten kanker ziet bij mensen die die dagelijks nitraatrijke groente eten. Australische cohortonderzoeken toonde ook verbanden tussen de consumptie van groene bladgroenten en een grotere spierkracht bij ouderen en minder botbreuken. Bij dat laatste speelt waarschijnlijk niet alleen het spierversterkende effect een rol, maar vooral ook de grote hoeveelheden vitamine K die met deze groenten meekomen.
Beeld: Foodiesfeed
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
