Negatieve vitamine C- en zinkstudie ‘één grote misleiding’

‘Zink en vitamine C hebben geen effect bij corona’, aldus nieuws op een website voor diëtisten. Het verwijst naar een artikel in JAMA dat inhoudelijk alleen geschikt is voor de prullenbak, volgens Alex Vasquez, een internationaal vermaard voedingswetenschapper. Het onderzoek laat volgens hem maar één ding zien: ‘Hoe belanghebbenden proberen het publiek te misleiden.’

‘Het innemen van extra vitamine C en zink heeft geen invloed op verloop van besmetting met Covid-19. Zowel samen als los van elkaar hebben deze supplementen geen effect op de ernst en de duur van de ziekte’, aldus de website Nieuws voor Diëtisten die daarbij verwijst naar een publicatie in het vakblad JAMA (Journal of the American Medical Association).

Op de diëtistenwebsite staat een globale beschrijving van het gerandomiseerde onderzoek met 214 deelnemers in vier onderzoeksgroepen. Gedurende tien dagen kregen deelnemers uit groep A 8000 mg vitamine C, groep B kreeg 50 mg zink, groep C kreeg beiden en groep D kreeg de ‘standaard zorg’.

Via zelfrapportage werd bijgehouden in welke groep de symptomen – koorts, hoesten, vermoeidheid en kortademigheid – het snelst verminderen. Hun constatering: geen significante verschillen tussen de groepen. De symptomen verminderden bij alle deelnemers tussen 5,5 en 6,9 dagen. Daarbij waren de deelnemers in de supplementengroepen sneller van de symptomen af, maar ze rapporteerden opvallend meer bijwerkingen.

Slecht nieuws voor de voedingswetenschap?

De website voor diëtisten plaatst kanttekeningen bij het onderzoek: de onderzoeksgroepen waren relatief klein, de onderzoeksgroepen waren niet geblindeerd en kregen geen placebo. ‘Toch is dit een goede wetenschappelijke studie.’

Met die conclusie zijn veel voedingswetenschappers het absoluut niet eens. Alex Vasquez, een Amerikaanse wetenschapper op het gebied van voeding en geneeskunde, greep de studie aan om artsen en wetenschappers in opleiding uit te leggen hoe je studies moet beoordelen. In een videocollege (zie onderaan dit document) bladert hij door de studie en legt uit wat er mis mee is. ‘Voor wie er geen verstand van heeft, lijkt het een prima onderzoek. Maar als je begrijpt hoe studies zijn opgebouwd en hoe je ze moet beoordelen, zie je dat er niks van klopt. Deze studie is één grote misleiding.’

Hoezo hoge dosis zink?

De eerste ‘en grootste leugen’ staat in de titel en in de samenvatting (het ‘abstract’), zegt Vasquez. Op deze pagina staat op vier verschillende plekken genoteerd dat het gaat om een studie met een ‘hoge dosis zink’. Maar zegt Vasquez, er is gewerkt met zinkgluconaat. ‘Dat is geen elementair zink. 50 milligram zinkgluconaat bevat namelijk maar 7 mg elementair zink.’ Een hoge dosering is het absoluut niet. De Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid voor volwassenen is zelfs nog hoger, die bedraagt 11 mg voor mannen en 8 voor vrouwen. Het artikel begint dus met een leugen en de lezer die geen voedingsdeskundige is, trapt er met ogen open in. Denkend: het staat in JAMA, een  prestigieus medisch tijdschrift, dus dan moet het wel waar zijn.’

Ook bij de dosering van 8 gram vitamine C plaatst hij vraagtekens. ‘Een voedingswetenschapper zou eerder kiezen voor een dosering van 4 tot 6 gram. Want bij 8 gram vitamine C kan je sneller een reactie op maag en darmen verwachten. En dat wordt gerapporteerd als negatieve bijwerking.’ Dat de ‘standaard zorg’ door de onderzoekers niet gedefinieerd is, noemt Vasquez slordig.

Onderzoekspopulatie en metingen

Dan zoomt Vasquez in op de gekozen meetpunten: 1. vermindering van symptomen, 2. helemaal geen symptomen meer. ‘Niet zulk sterk bewijs bij een virusinfectie die bij 85 procent van de mensen mild verloopt. In het onderzoek staat bovendien dat de meeste patiënten bij aanvang van de studie geen symptomen hebben. Het is een zielige marker om de interventie ineffectief te laten lijken’, constateert hij.

De schaal waarop mensen moesten invullen of hun symptomen mild, gemiddeld of ernstig waren, klopte ook niet. De schalen overlapten elkaar en dat geeft een vertekend beeld. Vervolgens zijn de onderzoekers vervroegd gestopt met het onderzoek, omdat de resultaten ‘te futiel’ zouden zijn. ‘Als het niet zo’n schande was, zou het hilarisch zijn’, zucht hij.

Vasquez toont in zijn presentatie dat dezelfde uitkomst – een dag of meer minder last van ziektesymptomen – bij een onderzoek met een regulier geneesmiddel (Tamiflu bij Influenza) reden genoeg was om er miljoenen in te investeren. ‘Je kunt zeggen dat de interventie niet werkt, maar we kijken feitelijk naar gelijkwaardige uitkomsten met niet-gelijkwaardige conclusies.’

Overigens hebben de onderzoekers ook niet gemeten of de supplementen wel in het bloed terecht kwamen, en ook niet of de vitamine C zijn werk wel deed door het histamineniveau in het bloed te meten. Deze studie heeft met voedingsonderzoek of geneeskunde niets te maken, volgens Vasquez. ‘Dit is politiek gedreven onderzoek met als doel het publiek te misleiden. En supplementen af te schrijven ten gunste van geneesmiddelen.’

Wie het onderzoek gefinancierd heeft, wordt niet precies duidelijk.