Recent Nederlands laboratoriumonderzoek suggereert dat normale lichaamsbeweging een brede bescherming geeft tegen ouderdomskwalen en –ziekten. ‘De werking van mitochondria kan worden verbeterd door regelmatig sporten, ook als we ouder zijn.’
‘Regelmatig bewegen draait veroudering van spieren terug’, kopt de website van Amsterdam UMC. Misschien is het waar, deze conclusie kan echter niet getrokken worden uit het onderzoek waar het nieuwsbericht betrekking op heeft. Universiteit Maastricht plaatste boven hetzelfde bericht een minder speculatieve en meer ter zake doende titel: ‘Metabolisme in spieren van sportende senioren en jonge mensen is vrijwel gelijk.’ De titel boven het artikel – samenvatting – in Nature Aging vat het nieuws in één regel samen: ‘Gezond verouderen en spierfunctie zijn positief geassocieerd met overvloedig NAD⁺ in mensen.’
Wat hebben de onderzoekers precies gedaan? Ze vergeleken de energiestofwisseling in de spieren – het spiermetabolisme – van 27 personen, blijkt uit deze aanvullende informatie. Twaalf daarvan waren jong, dat wil zeggen in de leeftijd tussen twintig en dertig jaar. Met maximaal een uur ‘gestructureerde lichamelijke oefening’ per week waren zij ‘normaal actief’. Op verschillende standaard krachttesten scoorden zijn voldoende punten om een ‘normale fysieke functie’ te verdienen.
Drie uur per week: ‘zeer actief’
Onder de senioren, in de leeftijd van 65 tot tachtig jaar, waren enkelen die een verstoorde fysieke functie vertoonden. Dat ging samen met weinig of geen gestructureerde oefening. De meeste ouderen besteedden daar een uur per week aan en enkelen waren met wekelijks drie uur sporten ‘zeer actief’. Overigens komt deze drie uur overeen met wat de Gezondheidsraad volwassenen in de Beweegrichtlijnen ‘tenminste’ aanraadt.
Uit de laboratoriumanalyses sprong het bovengenoemde NAD⁺ er uit ‘als meest prominente metaboliet die verlaagd was in oudere volwassenen.’ Over het co-enzym NAD is voldoende positiefs bekend om de sprong naar voedingssupplement commercieel te rechtvaardigen. Wikipedia wijdt er een lange pagina aan. In de energiestofwisseling kent het twee toestanden. In de toestand die met het +’je wordt aangeduid kan het elektronen opnemen, in de toestand waarin het elektronen kan afstaan heet het NADH.
Andere functies van dit molecuul – dat lichaamscellen kan vormen uit de aminozuren triptofaan en asparaginezuur – liggen op het vlak van signalering, gen-expressie en DNA-reparatie. ‘Het op peil houden van de cellulaire NAD-concentraties’, meldt de online encyclopedie, ‘is volgens huidige inzichten een bepalende factor in het tegengaan van veroudering.’
Hoe houd je NAD op peil?
Onder de oudere deelnemers lagen de hoeveelheden NAD⁺ duidelijk onder het gemiddelde van de jonge deelnemers. Maar onder de getrainde ouderen waren de niveaus bijna gelijk aan die in individuele jonge deelnemers. Deze ‘ontdekking’ stelt de tekst van het begeleidende persbericht, ‘suggereert dat de meeste aan leeftijd gerelateerde veranderingen in spieren kunnen worden teruggedraaid door een actieve leefstijl.’
‘De werking van mitochondria kan worden verbeterd door regelmatig bewegen, ook als we ouder worden’, zegt Jos Hoeks, die namen de Universiteit van Maastricht bij het onderzoek betrokken is. ‘Minder fitte ouderen zouden bovendien baat kunnen hebben bij voedingssupplementen om de NAD⁺-niveaus te verhogen. Een combinatie van beide is mogelijk het meest effectief, maar om dat vast te stellen is verder onderzoek nodig.’
Goede kans dat dit soort vervolgonderzoek er komt, want de huidige studie is mede gefinancierd door Danone Nutricia research en Friesland Campina. De twee auteurs die het onderzoeksartikel in Nature Aging reviewden, zijn in dienst van Danone en Friesland Campina.
Triptofaan en asparagine
Aangezien lichaamscellen NAD samenstellen uit tryptofaan en asparagine lijkt het verstandiger naar het voedingspatroon van de toekomstige proefpersonen te kijken. Tryptofaan is ook nodig voor de productie van de hormonen serotonine en melanine én het behoort tot de essentiële aminozuren. Dat betekent dat het alleen vanuit de voeding beschikbaar is. Wie gevarieerd eet, krijgt er gelukkig ruim voldoende van binnen.
Vegetarische voedselbronnen als sojabonen en kaas bevatten er met circa een halve gram per ons product meer van dan vlees en vis. Deze dierlijke bronnen zijn ongeveer even rijk aan tryptofaan als zonnebloempitten en haver (ca. 0,26 gram per ons product). Ei en kikkererwten komen daar met 0,2 gram vlak achteraan. Het Institute of Medicine van de VS stelt dat volwassen dagelijks 5 milligram per kilo lichaamsgewicht tryptofaan nodig hebben. Wie bij elkaar een ons van bovenstaande voeding consumeert heeft minstens 300 milligram tryptofaan binnen. Voldoende voor zestig kilo lichaamsgewicht.
Het aminozuur asparagine is niet essentieel, wat betekent dat lichaamscellen het uit andere componenten kunnen samenstellen. Het dankt haar naam aan de asperge, uit welks sap het aanvang negentiende eeuw voor het eerst werd geïsoleerd. Maar het komt voor in al het andere voedsel dat eiwitten bevat.
Foto: Sabel Blanco
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
