Moeite met spreken? Zingen helpt

Zingen in een koor en zangoefeningen hielp mensen met chronische spraakproblemen, als gevolg van een beroerte, meer dan de gangbare spraakrevalidatie. Naast hun spraakvermogen verbeterde zingen ook het psychosociale welzijn van de patiënten én hun mantelzorgers.

Herseninfarcten en hersenbloedingen laten de overlevers in bijna de helft van de gevallen achter met afasie. Beschadigingen in het taalcentrum belemmeren dan het spreken en/of het begrijpen van taal. In de helft van de gevallen komen de patiënten deze taalstoornis binnen een jaar te boven. Wat betekent dat de andere helft langdurig met deze uitdaging te kampen heeft, en gemakkelijk in een sociaal isolement verzinkt. Met niet zelden angst en depressie tot gevolg.

Toch is ook chronische afasie voor verbetering vatbaar. Al is daar wel therapie voor nodig, die meestal de vorm heeft van logopedie. En in de regel ontvangen patiënten deze na het eerste jaar niet meer, schrijven wetenschappers van de universiteit van Helsinki in Brain Communications.

‘Gezien het veelvuldig voorkomen van beroertes en de blijvende last die afasie veroorzaakt bij de overlevers, hun families en de samenleving als geheel, is er een nijpende vraag naar nieuwe effectieve, eenvoudig te implementeren en opschaalbare behandelingen. Behandelingen die zich tegelijk richten op de communicatieve en de psychosociale noden van personen met afasie.’

Samenzang

Muziek is een veelzijdig en effectief instrument om van een beroerte te revalideren, stellen de auteurs. Het kan het motorische, cognitieve en emotionele herstel bevorderen. Daar komt bij dat het vermogen om zingend woorden te vormen bij afasie vaak gespaard is gebleven. Zingen kan behulpzaam zijn bij het trainen van de spraakmotoriek, onder meer doordat de woorden op een lager tempo gevormd worden.

Er zijn verschillende op zingen gebaseerde methoden spraakrevalidatie ontwikkeld. Behalve dat deze nog niet grondig op hun effectiviteit onderzocht zijn, argumenteren de Finse wetenschappers, is het probleem dat ze op individuele basis worden toegepast. Dat vereist niet alleen veel gespecialiseerd zorgpersoneel, ‘het gaat ook voorbij aan de emotionele, communicatieve en sociaal-interactieve kracht van samenzang’.

Samen met 54 personen met chronische afasie en 43 mantelzorgers onderzochten de wetenschappers het effect ervan, in combinatie met huiswerk en melodische intonatietherapie. Dat laatste is een therapievorm die tot doel heeft de spraak te trainen door verbindingen te leggen met klank en ritme. Daarmee vertoont het grote overeenkomsten met spraak-muziektherapie dat eveneens op individuele basis door een logopedist met een muziektherapeut gegeven wordt.

Afname zorglast

In de onderzoeksopzet van de Finnen had de melodische intonatietherapie echter groepsgewijs plaats. Een half uur per week, voorafgaand aan een uur samenzang. Gedurende de vier maanden dat de interventie duurde, moesten de deelnemers wekelijks drie keer een half uur hun liederen oefenen op een speciaal voor dat doel ontworpen app op een meegeleverde tablet.

Door loting verdeeld in twee gelijkwaardige groepen deed de ene helft de zanginterventie, terwijl de andere helft de standaardbehandeling kreeg. Na vier maanden draaiden de rollen zich om. Voorafgaand aan het onderzoek, halverwege en op het eind maakten de deelnemers verschillende taaltesten en vulden ze vragenlijsten in met betrekking tot hun psychische en sociale welbevinden.

De gerapporteerde verbeteringen in de communicatie en het sociale functioneren berusten op zelfrapportage en rapportage van de mantelzorgers. Dit niet geblindeerde deel van het onderzoek gaf niet uitsluitend positieve uitkomsten. Zo rapporteerden de deelnemers met afasie gemiddeld genomen geen verbeterde stemming en sociale steun.

Ook het geblindeerde deel van het onderzoek was niet onverdeeld positief. Duidelijke verbetering stelden de onderzoekers vast voor wat betreft de ‘responsieve spraakproductie’. Maar op de onderdelen ‘spontaan spreken’, ‘articulatievermogen’ en ‘woordgeheugen’ bewerkstelligde zingen geen veranderingen.

‘Een mogelijke verklaring hiervoor’, speculeren de auteurs, ‘kan zijn dat zingen meer de automatische fonologische taalvaardigheid versterkt.’ Dat speelt zich in een ander deel van de hersenen af dan de meer motorische en cognitieve onderdelen van spreekvaardigheid.

Een niet te onderschatten pluspunt van de interventie was de door de mantelzorgers ervaren afname van de ervaren zorglast. ‘Deze bevinding is belangrijk, gegeven het veelvuldig vóórkomen van stemmingsstoornissen onder de mantelzorgers van mensen met afasie.’ Al met al, concluderen de onderzoekers, ‘demonstreren onze resultaten dat dit nieuwe interventiemodel voorziet in een veelzijdige, motiverende, opschaalbare en potentieel kosteneffectieve benadering van afasierehabilitatie’.

Beeld: www.schoolplaten.com