Suppletie met grote doseringen vitamine D in combinatie met calcium zorgen in Canadees onderzoek voor meer botverlies in plaats van minder. Dat effect werd vooral bij vrouwen zichtbaar. ‘Wie geeft er nu 250 microgram vitamine D aan verder gezonde vrouwen?!’
Suppletie met vitamine D en calcium behoren tot het standaard repertoire in de behandeling van osteoporose. Maar een Canadese studie toont aan dat hoge doses vitamine D in gezonde senioren contraproductief kan uitwerken.
Onderzoekers van de universiteit van Galgary verdeelden driehonderd gezonde mannen en vrouwen in de leeftijd van 55 tot 7O jaar in drie groepen. Een groep kreeg dagelijks tien microgram (mcg) D3, de tweede groep honderd mcg. en de derde groep 250 mcg. Extra calcium garandeerde een dagelijkse inname van 1.200 milligram. Dat is een dagelijkse hoeveelheid zoals aanbevolen door het Amerikaanse Institute of Medicine (IOM).
Voorafgaand, tijdens en na afloop van de drie jaar durende studie, werd de botdichtheid en –sterkte gemeten van de onderarmen (spaakbeen) en onderbenen (scheenbeen). Ook de botkwaliteit van de heupen werd in het onderzoek meegenomen.
Resultaten
Zowel vrouwen als mannen hadden na drie jaar een lagere dichtheid van spaak- en scheenbeen. De afname was het minst in de 10 mcg-groep en het grootst in de groep die 250 mcg. slikte. Bij vrouwen en mannen was de afname het grootst in het spaakbeen. Maar onder de vrouwen was het effect statistisch significant.
Respectievelijk afnames van de botdichtheid in de spaakbenen waren 1,8 procent (bij 400 mcg), 3,8 procent (bij 100 mcg) en vijfenhalf procent (bij 250 mcg) botdichtheid in de spaakbenen. De botdichtheid van de scheenbenen nam onder de vrouwen af met 0,9 en 1,3 en 1,9 procent. De Vitamine D-suppletie was ook duidelijk terug te zien in het bloedserum. Overigens laat de dichtheid zich niet een op een in de stevigheid van botten vertalen. Daarin werd in deze studie geen verschil tussen de groepen waargenomen.
Meer botbreuken door teveel D?
‘Deze uitkomsten zijn klinisch relevant’ citeert Medscape Medical News Lauren Burt, eerste auteur, ‘omdat vitamine D-supplementen breed worden voorgeschreven aan vrouwen na de menopauze om osteoporose te voorkomen. Onze bevindingen vormen geen ondersteuning voor de mogelijkheid dat hoge doseringen vitamine D de botgezondheid ten goede komt, maar wel voor eventuele schadelijkheid bij vrouwen.’
Deze uitkomsten maken onderzoek naar man-vrouwverschillen in relatie tot botweefsel en vitamine D noodzakelijk, zegt Meryl LeBoff van Harvard Medical School op dezelfde website. Maar ze wijst ook op het feit dat de doseringen wel erg hoog waren. Twee tot vijf keer hoger dan haar eigen onderzoek naar suppletie bij vrouwen met osteoporose.
Ook de bloedserumwaarden van de deelnemers aan de Canadese studie lagen ‘boven de limiet van wat wij in ons ziekenhuis als normaal beschouwen.’ Bij doseringen tot 50 mcg vitamine D ‘zien wij geen nadelige effecten’, benadrukt ze. In het geval van een lage botdichtheid of osteoporose blijft zij vitamine D voorschrijven.
Sommige patiënten nemen meer dan noodzakelijk, weet LeBoff. Maar deze studie suggereert ‘meer is niet noodzakelijkerwijs ook beter’. Sterker nog: ‘Er zijn al een paar jaar zorgen dat te veel vitamine D verband kan houden met meer botbreuken.’
Dat hoge doseringen negatief uitwerken op de botdichtheid, heeft Lauren Burt verrast. Al zijn er ‘laboratoriumdata die suggereren dat bovennormale hoeveelheden van actieve metabolieten van vitamine D de botresorptie (afbraak) kunnen stimuleren.’
‘Cowboys!’
Emeritus hoogleraar pathofysiologie, en Uitzicht-columnist Frits Muskiet is een stuk directer in zijn commentaar dan LeBoff: ‘Wie geeft er nu gedurende drie jaar 250 microgram aan verder gezonde mensen? Cowboys! Ook 100 mcg is mij al teveel. Daarnaast mobiliseert vitamine D weldegelijk calcium uit bot. Dat is reeds lang bekend. Het is de belangrijkste reden van het hoge bloedcalcium gehalte dat je ziet bij vitamine D overdosering.’
Ook de hoge calciuminname is Muskiet een doorn in het oog. ‘Ik ben ervan overtuigd dat de huidige calciumaanbevelingen voor osteoporose de magnesiumstatus en wat dies meer zij vernielen, en daarmee dus averechts werken.’
‘De mens heeft nog nooit zoveel calcium gegeten als tegenwoordig. Je moet al een hap zand of zo nemen om zonder melkproducten aan duizend milligram per dag te komen. Bovendien hebben de melk-drinkende landen de hoogste osteoporose incidentie. Landen die niet aan die mallotige aanbeveling voldoen hebben geen osteoporose.’
In Uitzicht nr. 9, die op 10 november zal verschijnen, schrijft Muskiet over het dynamische systeem waarin calcium, vitamine D, vitamine K2 en magnesium op elkaar inwerken. In Uitzicht 5 van 2020 schreef hij een column over het coronavirus en vitamine D.
Het onderzoek van Lauren Burt verscheen in vakblad Journal of Bone en Mineral Research. Alleen de samenvatting daarvan is gratis toegankelijk. Het betreft een post hoc analyse van vorig jaar gepubliceerd onderzoek dat wel als gratis artikel te lezen is.
Beeld: “skeletal system” by derek*b is licensed under CC BY-SA 2.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
