Kefir staat bekend om de gezonde eigenschappen. De gefermenteerde melk is gunstig voor de darm, onder meer doordat het probiotische bacteriën en schimmels bevat. Kefir die van rauwe melk gemaakt is, toont Nederlands onderzoek, bevat meer soorten microben, meer peptiden én zou wel eens effectiever kunnen zijn tegen allergieën.
Wereldwijd is de laatste decennia een ‘dramatische toename’ te zien van allergieën en astma, stelt een vorig jaar in Nutrients verschenen literatuurstudie naar de rol van gefermenteerde voeding in de preventie en behandeling van deze aandoeningen. Gefermenteerde voeding, schrijven ze, is een natuurlijke bron van levende micro-organismen en bioactieve stoffen.
‘Het heeft aangetoond potentieel gezondheidbevorderende eigenschappen te bezitten en lijkt een veelbelovende strategie om het risico verminderen van verschillende immuun-gerelateerde ziekten, zoals allergieën en astma.’ Niemand begrijpt precies hoe dat in z’n werk gaat, maar recent onderzoek wijst allemaal in de richting van de darm. Waar gefermenteerde voeding ‘effect heeft door de immuunrespons te moduleren en het microbioom van de darm te beïnvloeden’.
Probiotica uit gefermenteerde melk
Na een opsomming van een serie gezonde componenten uit gefermenteerd voedsel en de verschillende werkingsmechanismen, arriveren de auteurs bij de bewijzen en aanwijzingen uit (dier)experimentele en klinische studies. Te beginnen bij gefermenteerde melkproducten yoghurt en kefir. Met een of meerdere daaruit geïsoleerde probiotische bacteriestammen zijn vooral resultaten geboekt in experimenten met proefdieren.
In mensen zijn de effecten veel minder onderzocht. De auteurs voeren enkele placebo-gecontroleerde klinische studies op die positieve effecten toonden. Een met een probiotische bacterie (Lactobacillus helveticus) bij mensen met een allergie voor huismijt. In dit geval waren de symptomen duidelijk verbeterd, maar was daarvan in een aantal biologische markers niets terug te zien.
Een andere studie met dezelfde bacterie toonde in allergische proefpersonen niet alleen een vermindering van de symptomen ten opzichte van de controlegroep, maar ook lagere aantallen van een bepaald type witte bloedcel die onder meer met allergieën is geassocieerd.
Vetzuren
In het verleden zijn ook enkele klinische onderzoeken uitgevoerd naar het nut van bepaalde vetzuren uit gefermenteerde zuivel – geconjugeerde linolzuren – bij pollenallergie (een ‘bescheiden vermindering van de ontstekingsreactie’) en bij milde astma in personen met overgewicht. In dat laatste geval was er sprake van een licht verbeterde longfunctie en tolerantie van fysieke inspanning. Verbetering van de verschillende ontstekingswaarden kon echter niet aangetoond worden.
Andersom was het bij kinderen en adolescenten met astma: wel enige verbetering in enkele ontstekingsmarkers, geen verbeteringen in longfunctie en klinische symptomen.
Observationeel onderzoek in grote groepen mensen laat zien dat astma en eczeem minder vaak voorkomen bij voedingsgewoonten waarin gefermenteerd voedsel een grotere rol speelt.
Gefermenteerde rauwe melk
Wat rauwe melk met gefermenteerde melk overeen heeft, is de aanwezigheid van levende bacteriën en schimmels. Professor Ton Baars, momenteel part-time werkzaam als immuno-pharmacologisch onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, is een erkend pleitbezorger van rauwe melk. Hij is de eerste auteur van een artikel, onlangs verschenen in Food and Function, dat kefir van rauwe melk vergelijkt met kefir van gepasteuriseerde melk.
De auteurs verwijzen naar een samenvatting van observationele studies die suggereert dat de consumptie van rauwe melk samengaat met minder gevallen van astma en eczeem in kinderen, terwijl een andere studie vond dat dit effect afwezig was bij kinderen die gepasteuriseerde of gesteriliseerd melk dronken.
Drie recentere eigen onderzoeken van Baars en collega’s toonden beschermende eigenschappen van rauwe melk in proefdiermodellen van voedselallergie. En in een provocatietest verdroegen elf kinderen met koemelkallergie duidelijk meer rauwe biologische melk dan melk uit de winkel. Deze studies gaven ook een rol aan de wei-proteïnen. Verhitting verandert deze eiwitten van structuur, waardoor ze gemakkelijker een allergie uitlokken, zo is de gedachte.
‘Bijzondere eigenschappen’
Baars’ jongste onderzoek, dat deels gefinancierd werd door de Raw Milk Company uit Twente, vond in de rauwmelkse kefir meer varianten van de melkzuurbacterie Lactococcus lactis en twee extra schimmels. Wat betreft de peptiden (eiwitfracties) zorgde fermentatie in beide soorten kefir voor een ‘drastische toename in aantallen en intensiteit’, maar de peptiden in de kefir die van verhitte melk gemaakt was, hadden een kleinere diversiteit.
In de allergische muizen verminderde alleen de rauwmelkse kefir de huidzwelling die optrad na injectie met het voedselallergeen waarvoor de proefdieren gesensibiliseerd waren. Dat ging samen met een lager percentage geactiveerde immuuncellen (van het type Th1) in de ‘verhitte-melkkefirmuizen’ en een lagere productie van een bepaalde cytokine (IFNg). ‘De resultaten van deze studie’, concluderen de auteurs, ‘wijzen op speciale eigenschappen van rauwe melkkefir, die aan additionele gezondheidsvoordelen zouden kunnen bijdragen.’
Deze formulering sluit gezonde eigenschappen voor kefir die van fabrieksmelk gemaakt is dus niet uit. En hoewel het er in deze studie niet direct uitsprong heeft het er alle schijn van dat ook de kefir van gepasteuriseerde melk ‘iets deed’:
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
