Aandacht voor de anti-kankerwerking van kefir concentreert zich in de regio’s die het gefermenteerde drankje van oudsher kennen. Europees fundamenteel onderzoek naar kefirkorrels maakt duidelijk waarom deze microbiologische modelgemeenschappen na duizenden jaren nog altijd de toekomst hebben.
Een eerder artikel op deze site verwees onder meer naar een literatuurstudie die medicinale kansen signaleerde voor kefir bij de behandeling van obesitas, diabetes type 2, leverziekten, hart- en vaatziekten, de werking van het immuunsysteem en de hersenen. Onder meer vanwege de verbeterde samenstelling van het microbioom in de darm.
Dat eczeem, astma en allergieën daarin ongenoemd blijven, wil niet zeggen dat daar geen bewijzen voor zijn. Die zijn er wel degelijk – blijkt ook uit dit Uitzicht-artikel over biologische rauwmelkse kefir – en dat geldt ook voor kanker. Het onderzoek daarnaar komt voornamelijk uit landen waar de consumptie van kefir in de oudheid begon: grofweg in het gebied tussen de Kaspische, de Zwarte en het oostelijke deel van de Middellandse Zee.
Non-Hodgkin
Zo meldt deze review van Iraanse wetenschappers in Medical Oncology: ‘Veel studies toonden dat kefir werkt op verschillende kankers zoals colorectale kanker, T-cel Lymfomen (een vorm van Non-Hodgkinlymfoom), borst- en longkanker.’
Naast de anti-bacteriële, anti-allergene, schimmelwerende en ontstekingsremmende eigenschappen, suggereren de auteurs dat dat bioactieve verbindingen die kefir produceert daar een rol bij spelen. ‘Zoals polysachariden en peptiden die een groot potentieel hebben om de uitgroei van kankercellen te remmen en apoptose (geprogrammeerde celdood) in tumorcellen op te roepen.’
Experimenteel onderzoek
De klinische bewijzen daarvoor komen voornamelijk uit experimenteel dieronderzoek. In dit recente artikel bijvoorbeeld rapporteert een Egyptisch onderzoeksteam de resultaten van een Japans kefirpreparaat in muizen waarbij kankercellen (EAC – Ehrlich ascites carcinoma) was ingespoten. Ten opzichte van de controlegroep ontwikkelden de kefirmuizen minder vaak tumoren en de tumoren die ontstonden bleven kleiner.
De onderzoekers stelden ook een lagere expressie vast van een tumormarker, apoptose van de tumorcellen via de mitochondriën en immunologische actie tegen de tumorcellen. Namelijk een toename van CD4 en CD8 cellen die de tumor infiltreerden en binnen in de tumor een verbeterde expressie van tumornecrosefactor-alfa. Interessant is ook dat de kefirmuizen op gewicht bleven, terwijl de ‘EAC-muizen’ zonder kefir een vijfde van hun gewicht verloren.
Een Turks onderzoeksteam deed vorige zomer verslag van een kort experiment met een preparaat van een kefir cultuur waarin resveratrol en juglon gefermenteerd was. Van deze plantstoffen werden eerder al anti-kankereigenschappen aangetoond.
Dit onderzoek liet zien dat het preparaat in de EAC-muizen die ermee behandeld waren allerlei gunstige processen stimuleerde en ongunstige processen afremde. De behandelde muizen hadden op het eind van het experiment de helft minder kankercellen in hun bloed. Onduidelijk is echter of de door de kefir gefermenteerde juglon en resveratrol effectiever waren dan in niet gefermenteerde vorm.
Commerciële intenties
Experimenten als hierboven worden gedaan met selecties van de belangrijkste bacteriën en gisten uit traditionele kefirkorrels. Die worden gecultiveerd door grote zuivel- of (bio)farmaceutische ondernemingen. Het commerciële nut van dit soort onderzoeken ligt voor de hand. Een officieel goedgekeurde gezondheidsclaim is de allerbeste reclame voor een voedingsmiddel of -supplement.
Met fundamenteel onderzoek helpt Europa de wetenschap rond kefir vooruit. In januari verscheen in Nature Microbiology het verslag van een studie, uitgevoerd onder de vlag van het Europees Laboratorium voor Moleculaire Biologie in Heidelberg. Gefinancierd door het Duitse ministerie van Onderwijs en Wetenschappen en het ‘SysMilk’ consortium.
SysMilk is een publiek-private samenwerking die tot doel heeft ‘ons begrip over de samenwerking en de structuur van microbiologische gemeenschappen’ te verbeteren door de ontwikkeling van nieuwe technologie. Die wordt ‘getest met gebruik van kefir, een natuurlijk gefermenteerde zuiveldrank, als een modelsysteem’. Doel: ‘een efficiënte overdracht mogelijk maken van de SysMilk-technologie naar de zuivelindustrie, om het ontwerp faciliteren van op maat gemaakte starterculturen voor yoghurt.’
Ook voor kerfir geldt: de hele korrel
Dankzij het onderzoek (alleen als samenvatting vrij verkrijgbaar) is nu wel geregistreerd wat er allemaal gebeurt als de bloemkoolvormige kefirkorrels in de melk aan de slag gaan. Van twaalf verschillende monsters analyseerden de wetenschappers welke gisten en bacteriën wat precies deden en wanneer.
De kefirkorrel is de thuisbasis van ongeveer veertig voornamelijk melkzuurbacteriën en gisten. De meest dominante bacterie kan zelf weinig met melk aanvangen. Het is afhankelijk van collega-kiemen die de melk koloniseren. De kefirgemeenschap floreert van elkaars stofwisselingsproducten – metabolieten – en past zich aan de beschikbare nutriënten aan door meer of minder actief te worden.
‘We zien dit fenomeen in kefir, en we zien dat het zich daar niet tot beperkt’, zegt mede-auteur Kiran Patil in het begeleidende persbericht. ‘Als je naar de hele wereld van de microbiomen kijkt dan ik samenwerking ook een sleutel tot hun structuur en functie.’
Het microbioom van de darm is misschien wel het sterkste voorbeeld daarvan. Dat is een complex samenspel tussen duizenden soorten bacteriën, schimmels en virussen die ook nog eens met hun gastheer communiceren.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
