Inflatie, wat is een euro nog waard?

De btw-vrijstelling op groenten en fruit is voorlopig nog toekomstmuziek, maar de inflatie is al een feit. Valt er nog te besparen op gezonde voeding? En loont het om de supermarkt in februari over te slaan, zoals ‘Boeren & Buren’ voorstelt? Een rondje langs de markten.

Kort op de snel gestegen prijzen voor energie en grondstoffen, lopen nu alle prijzen op. Kassa, het consumentenprogramma van BNNVARA liet vorige week een retaildeskundige in een supermarkt los. Deze constateerde prijsstijgingen van tien tot twintig procent voor de productcategorieën groenten, fruit, brood en zuivel.

De door het nieuwe kabinet voorgenomen afschaffing van de btw op groenten en fruit biedt voorlopig geen soelaas. De belastingdienst zou de veranderingen niet aankunnen en mist een duidelijke omschrijving van wat groenten en fruit zijn, zouden bij de formatie betrokken bronnen de Telegraaf verklapt hebben. Biojournaal tekende de eerste reacties op vanuit de ict-sector: ‘Dat klinkt natuurlijk heel bizar. Zeker als je kijkt naar de enorme budgetten die voor dergelijke systemen beschikbaar zijn.’

In de aanbieding, uit het seizoen

Consumenten die de volle mep niet kunnen of willen betalen, zullen zelf moeten bewegen. Binnen de supermarkt is alvast het een en ander mogelijk. Let op aanbiedingen, adviseert de deskundige van Radar, en eet uit het seizoen. Spruitjes, prei, wortelen, kool en boerenkool zijn nu in het seizoen. De grote aanvoer drukt de prijs en daarbij zijn deze gezonde groenten geregeld in de aanbieding.

Daartegenover staan producten die van ver komen. Met als schoolvoorbeeld de sperciebonen die per vliegtuig uit Afrika komen. Maar ook van ‘bootgroenten en –fruit’ zoals avocado’s en tropisch fruit is het de vraag of ze onmisbaar zijn in een gezond voedingspatroon. Voor de prijs hoef je het soms niet te laten, biologische bananen kunnen per kilo goedkoper in het schap liggen dan appels uit de regio.  

Boeren en tuinders

Er is veel te zeggen voor een voedingspatroon met producten die hoofdzakelijk uit de eigen regio komen. De verborgen kosten voor natuur en milieu van de wereldomvattende aanvoerroutes zijn aanzienlijk. Daar komt bij dat de Nederlandse gangbare landbouw wat betreft residuen van landbouwgif vaak beter scoort dan de meeste andere landen. Soms zelfs beter dan biologische producten uit andere EU-landen. Maar als het puur om de prijs gaat dan is het nog een hele uitdaging om voordelig uit de eigen regio te eten.

Per kilo ontvangen boeren en tuinders centen tot dubbeltjes voor hun gewassen. Consumenten betalen euro’s. In theorie zouden producenten en consumenten dankzij de opkomst van internet dat verschil moeten kunnen delen. In de praktijk is dat niet de prioriteit van websites die boeren en burgers proberen te koppelen. ‘Zonder tussenstappen, veilingen of groothandels bepalen boeren zelf hun prijs, die vaak een stuk hoger ligt dan de bodemprijzen in de supermarkt’, zegt Wannes de Jonghe van Boeren & Buren op Biojournaal.

Zoek de boer presenteert momenteel 95 agrarische bedrijven met een boerderijwinkel, waarvan 25 biologisch. Vele daarvan verkopen geen of slechts één groente of fruit. De meest complete zoekfunctie biedt Triodosbank. Daar is ook De Lepelaar uit Noord-Holland te vinden, het biologisch dynamische bedrijf van Jan Schrijver; die tijdens de MMV-ledendag als spreker inviel voor de eigenaar van ’t Leeuwerikveld bij Emmen.

De weekmarkt

Wie het in de eerste plaats om betaalbare groenten en fruit te doen is, kan niet om de weekmarkt heen. Voorlopig blijft de groenteboer op de markt nog steeds de voordeligste optie. Prei, rode bieten, wortelen en spruitjes waren deze week voor 1 euro per kilo te koop. Een kilo zoete aardaardappel kostte 2 en een kilo andijvie 2 euro 50.

Als de houdbaarheid afloopt, gaan de spullen soms voor nog minder weg. Twee kilo bloemkool voor 1 euro is geen uitzondering. En overrijp fruit mag er niet appetijtelijk uitzien, de smaak is op z’n best. Op de markt behoort het tot de mogelijkheden dat je – na het wegsnijden van slechte plekjes – voor een euro ruim twee kilo heerlijk rijpe mango in de vriezer kunt stoppen.

Supermarkten en andere voedselverkopers zitten natuurlijk ook met grensgevallen in hun maag. Veel winkeliers gooien die via de anti-verspillingsapp to good to go lokaal in de aanbieding.

Groot inkopen, groot voordeel

Gedroogd voedsel heeft als voordeel dat het lang houdbaar is. En dat heeft weer als voordeel dat consumenten veilig grote(re) hoeveelheden kunnen aanschaffen, om zo te profiteren van de kwantumkorting die dat meestal met zich meebrengt. Zolang de waren buiten het bereik van hitte, kou, vocht en knaagdieren blijven, zijn hier de grootste besparingen binnen te halen.

Kruiden

Neem gemalen biologische kurkuma. Een bekende biologische winkelketen verkoopt dit in kleine verpakkingen. Omgerekend per kilo kost kurkuma hier ruim meer dan honderd euro. Maar bij deze internethandelaar betaalt u voor een kilo biologische geelwortel slechts € 8,91. Biologische kaneel kost hier 18 euro voor een kilo en de biologisch oregano is met de hoge actuele kiloprijs van € 24,47 altijd nog aanzienlijk voordeliger dan de 10-grams potjes niet-biologische uit de supermarkt. Het assortiment niet-biologische kruiden en specerijen is bij deze aanbieder duidelijk uitgebreider en ook goedkoper. Een kilo gedroogde oregano zonder bio keurmerk bijvoorbeeld, kost met tien euro minder dan de helft van de biologische oregano.

Peulvruchten

Ook gedroogde peulvruchten blijven met gemak een jaar goed. Veel supermarkten verkopen niet eens meer de meest gangbare soorten zoals bruine bonen, erwten en kapucijners in gedroogde vorm. Bij deze producent en internethandelaar kost een kilo erwten nog ouderwets anderhalve euro. De acht soorten bonen kosten tussen 2,50 en 5 euro per kilo. Gedroogde bonen bevatten ongeveer net zoveel eiwitten als vlees. Biologisch zijn ze bij – weer een andere webshop – ongeveer helft duurder: € 4,75 voor een kilo borlotti of kievitsbonen.

Granen, zaden en pitten

Zolang ze niet gemalen worden blijven graankorrels en andere zaden vers. Dat pleit voor zelf malen. Daar zijn ontzettend leuke graanmolentjes voor te koop, met heuse molensteentjes. Maar het kan ook in een oude koffiemolen of in de blender. Van belang is vooral de biologische kwaliteit van de granen. Een zak van 25 kilo biologische tarwe kost bij deze internethandel vijftien procent meer dan vorig om deze tijd. Omgerekend per kilo valt het dan toch nog mee: € 1,43 inclusief btw en verzendkosten.

Kiemgroenten

Kiemgroenten bieden behalve allerlei culinaire toepassingen en gezondheidsvoordelen ook mogelijkheden tot besparen. Dat voordeel laat zich maximaliseren door zelf zaden te kiemen én groot in te kopen. In 2019 gaf Uitzicht 2 een rekenvoorbeeld aan hand van broccolikiemen dat in grote lijnen nog actueel is. Wie zichzelf een maand lang dagelijks op 140 gram broccolikiemen wil trakteren, legt daar bij de grootste eko-supermarktketen ruim tachtig euro voor op de toonbank. Het zaad is ook direct bij de leverancier van deze kiemen te koop.

De prijs voor een pakje van 120 gram broccolizaad is bij deze aanbieder iets gestegen, per kilo is de prijs iets lager dan drie jaar geleden – de kortingsactie van destijds uiteraard niet meegerekend. Gerekend vanaf deze kiloprijs zou de maandvoorraad van 4,2 kilo broccolikiemen uit het bovenstaande voorbeeld, zich relatief eenvoudig in eigen huis laten opkweken voor circa twintig euro; inclusief btw exclusief verzendkosten. Besparing: zestig euro.

Tip: Alle soorten bonen, (kikker)erwten en linzen kunt u als het goed is laten kiemen. Simpelweg een nacht laten wellen, afgieten, wegzetten en een paar keer per dag afspoelen. Bij de aanbieders onder het kopje ‘peulvruchten’ kost dit een fractie van de prijs die de specialiseerde kiemzadenhandel rekent. Datzelfde geldt voor granen. Van tarwekorrels is meel te malen, maar gekiemd is het tarwegras.

Foto: Artem Beliaikin