De aarbei is een ware gifbom en spant de kroon vergeleken bij andere bespoten groente en fruit. Het is zelfs mogelijk dat ze twee keer de toegestane hoeveelheid gif bevatten.
Elke aardbei is bespoten met gemiddeld zeven tot acht schadelijke stoffen. Dat blijkt uit steekproeven die vorig jaar zijn genomen door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Dagblad Trouw heeft de gegevens nader geanalyseerd. Zo kwam aan het licht dat een partij aardbeien zelfs zeventien verschillende stoffen bevatte.
De NVWA kon niet ingrijpen omdat de regels niet werden overschreden. Een bewijs temeer, vinden deskundigen, dat de regels niet kloppen en de consument onvoldoende is beschermd tegen inname van te veel schadelijke stoffen.
Kijken naar het totaal van de schadelijke stoffen
“De NVWA werkt met een totaal achterhaalde aanpak”, zegt Hans Muilerman van de onderzoeksgroep Pesticide Action Network Europe (PAN Europe) in Trouw. “Je moet kijken naar het totaal van de schadelijke stoffen, naar de combinatie-effecten en niet naar de giftigheid per afzonderlijke stof. Er zijn stoffen die geen effect hebben op zichzelf, maar wel in combinatie met andere stoffen.”
Ook Lucas Reijnders, biochemicus en emeritus hoogleraar milieukunde aan de Universiteit van Amsterdam, vindt dat toezichthouders moeten kijken naar de ‘cocktaileffecten’ omdat de huidige registratie niets zegt over gevaren voor de volksgezondheid.
‘Je moet ook optellen wat je verder binnenkrijgt’
Behalve de combinatie-effecten noemt Reijnders het opteleffect. “Er zijn bestrijdingsmiddelen met eenzelfde effect op een bepaald enzym. Die zul je bij elkaar moeten optellen.”
Onderzoekers werken aan zo’n systeem, zegt Muilerman. “Een waarbij alle bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor de lever bij elkaar worden opgeteld.” En dan nog weet je niet of je binnen veilige grenzen blijft. Aardbeien zijn niet het enige gewas met bestrijdingsmiddelen. Het zit op allerlei groenten en fruit. Je moet dus ook kijken naar wat je de rest van de dag binnenkrijgt.
‘We zijn 12 jaar verder en de methode is nog steeds niet klaar’
Als je daar dan ook nog de blootstelling vanuit verschillende bronnen (voeding, water, toepassingen in en rond het huis) bij optelt, zoals de Gezondheidsraad wil, krijg je pas echt een reëel beeld. “Als je zo gaat meten”, zegt Muilerman, “zal dat veel veranderen in de manier waarop we omgaan met bestrijdingsmiddelen.”
De NVWA zegt zich te houden aan de voorschriften van de Europese toezichthouder Efsa. Volgens Muilerman traineert die de zaak. “In 2005 is de Europese regelgeving veranderd en moeten toezichthouders kijken naar de combinatie-effecten. Maar in een klein bijzinnetje staat: ‘zodra EFSA daar een methode voor heeft ontwikkeld’. We zijn nu twaalf jaar verder en de methode is nog steeds niet klaar. Een schande is het.”
Lobbyisme vanuit de landbouwsector speelt daarin een rol, zeggen Muilerman en Reijnders.
Fruit in de schappen dat tweemaal de toegestane hoeveelheid gif bevat
Er is nog iets met de limieten voor schadelijke stoffen, merkt consumentenorganisatie Foodwatch op. Zij worden wel erg soepel gehanteerd. Om de maximale dosis te bepalen werkt de NVWA onder meer met de mrl, de maximale residu limiet. Nu mag deze norm met 50 procent worden overschreden vanwege ‘meetonzekerheden’, zo schrijft de Europese voedselwaakhond Efsa. In de praktijk betekent dit dat de NVWA pas ingrijpt als het gehalte hoger is dan twee keer de mrl, schrijft de toezichthouder in een reactie op vragen. Voor Foodwatch een onnavolgbare manier van rekenen omdat er nu fruit in de schappen ligt dat tweemaal zoveel gif bevat als de wettelijke limiet. Goed afspoelen heeft geen zin omdat de schadelijke stoffen in het fruit zijn opgenomen.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
