Dankzij een eigen rekenmodel en een half miljoen deelnemers aan de UK Biobank kon een internationaal team van onderzoekers inschatten hoe een overstap naar gezondere eetpatronen uitpakt op de levensverwachting. Dat blijkt de moeite waard te zijn. Veertigers die van ongezonde voeding omschakelen naar gezond kunnen daar elf levensjaren mee winnen. Zeventigers nog altijd ruim vijf jaar.
‘Naar schatting veroorzaakt ongezonde voeding jaarlijks 75duizend voortijdige sterfgevallen in het Verenigd Koninkrijk, waaronder 17duizend in leeftijd van zeventien tot zeventig jaar’, schrijven Schotse, Noorse en Australische wetenschappers in Nature Food. Met voortijdig wordt een sterfgeval bedoeld vóór het bereiken van de gemiddelde levensverwachting. Die bedraagt in Groot Brittannië momenteel 83,6 jaar voor vrouwen en 79,9 jaar voor mannen.
In het bevolkingscohort van de UK Biobank leven de vrouwen met een ‘gemiddeld eetpatroon’ na hun veertigste nog 44,7 jaar en de mannen 41,5 jaar. Dat gemiddelde definieerden de onderzoekers door de inname van elke voedselgroep die de UK Biobank onderscheid, op te delen in vijf kwintielen (vijf gelijke delen). Het gemiddelde voedingspatroon was van toepassing op deelnemers die met de consumptie van elk van deze groepen in het middelste deel vielen
Als zij op veertigjarige leeftijd de overgang maken naar een voedingswijze die geassocieerd is met een lang leven, verlengt dat de levensverwachting voor zowel mannen en vrouwen met gemiddeld ruim drie jaar. De grootste winst boekten deelnemers die, van het voedingspatroon dat met de korte levensverwachting samenhing, verhuisden naar dat met langste levensverwachting. Deden ze dat op hun veertigste dan leverde dat een verwachte levensverlenging op van 10,4 jaar voor vrouwen en 10,8 jaar voor mannen.
Het potentiële voordeel van een gezonde eetwissel neemt met jaren af, maar blijft aanzienlijk. Ongezond etende vrouwen van zeventig mogen in dat geval statistisch gezien op 5,4 extra levensjaren rekenen en mannen op vijf jaar. Voorwaarde is uiteraard wel dat het nieuwe eetpatroon voortaan wordt aangehouden.
Wat is in dit geval een gezond eetpatroon?
De onderzoekers legden de eetgewoonten van de deelnemers langs twee verschillende meetlatten. De eerste is Eatwell Guide de Britse versie van de Nederlandse Schijf van Vijf. Ook in Groot Brittannië zijn weinig mensen te vinden die zich aan alle aanbevelingen houden: 0,1 procent, schrijven de onderzoekers. In het rekenmodel dat de ze gebruikten is met het opvolgen van deze voedingsrichtlijnen 83 procent van levensverlengende potentieel van voeding te bereiken.
Die andere zeventien procent zou te bereiken zijn met een voedingswijze die in het Biobankcohort het sterkst met een lang leven geassocieerd was. Een dergelijke modelering behoort tot de beperkingen van hun studie, erkennen de auteurs. ‘De voedselpatronen kunnen gezien worden als voedingskundige ‘constructies’. Deze overlappen niet noodzakelijkerwijs met de bekende eetpatronen zoals het Mediterrane of het Scandinavische dieet.’
Dat blijkt bijvoorbeeld uit de onopvallende rol van vis. Alleen een gemiddelde visconsumptie gaf een beperkt – vier procent – lager risico op voortijdig overlijden. De risicocijfers voor alle vijf kwartielen van de dertien voedselgroepen staan in de tabel onderaan dit artikel.
Geassocieerd met de langste overleving, schrijven de auteurs, was een moderate inname van volkoren granen, fruit, vis en wit vlees (gevogelte). Daarbij een hoge inname van melk en zuivelproducten, groenten, noten en peulvruchten. Dat ging dan samen met ‘een relatief lage inname van eieren, rood vlees, gesuikerde dranken, geraffineerde granen en bewerkt vlees’. Omgekeerd hoorde bij een lage levensverwachting een marginale consumptie van de gezonde voedselgroepen en ‘substantiële innames van bewerkt vlees, eieren, geraffineerde granen en gesuikerde dranken.’
Verwachte levensverlenging voor vrouwen (F) en mannen (M) door veranderen van ongezond naar gemiddeld (rood), naar de richtlijnen van de Eetwell Guide (blauw) en naar het voedingspatroon dat met het langste leven geassocieerd is (groen). Alle resultaten zijn gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, leefomgeving, roken, alcohol en mate van activiteit. De staafdiagrammen op rechts geven de te winnen levensjaren aan gecorrigeerd voor BMI en energie-inname.
Risicoratio’s (Harzad Ratio) voor de dertien voedselgroepen die de UK Biobank onderscheidt, ingedeeld naar vijf kwartielen. Een cijfer onder 1 geeft een lager risico op voortijdig overlijden aan, de cijfer boven 1 een hoger risico. Tussen haakjes de betrouwbaarheidsinterval (CI). Een statistisch significant verband kenmerkt zich doordat de twee getallen die deze spreiding aangeven allebei onder of boven de 1 uitkomen. De ongezonde categorieën zijn rood, in blauw de Eatwell Guide en groen/donkergroen de categorieën die met de langste overleving samenhangen. Donkergroen betekent dat de onzekerheid groot is. Zoals bij peulvruchten. De risico op voortijdig overlijden binnen categorie met de hoogste consumptie varieert van min negentig procent tot plus 411 procent.
Foto Unsplash
Bron: Food Navigator
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
