Kan het zijn dat het eten van plantaardige eiwitten tot beweging beweegt en het hongergevoel onderdrukt? Zwitserse onderzoekers denken van wel. Ze toonden het weliswaar aan met muizen maar, stellen ze, het hersenprogramma dat dit gedrag aanstuurt is ouder dan de mensheid.
Voor de naar schatting honderdduizend verschillende eiwitten die we kunnen bouwen, hebben onze cellen maar 21 aminozuren nodig. En twaalf daarvan produceren ze ook nog eens zelf. De overige negen moeten uit de voeding komen. Op termijn kunnen we er niet zonder. Daarom worden ze essentiële aminozuren genoemd.
Begrijpelijkerwijs krijgen de onmisbare aminozuren van oudsher veel aandacht. In de gepropageerde eiwittransitie – waarbij de bevolking zich voornamelijk met eiwitten uit plantaardige bron zou moeten voeden – ligt de nadruk van de tegenlobby op dreigende tekorten aan essentiële aminozuren. Het Zwitserse onderzoek is alleen al bijzonder omdat het licht werpt op een unieke eigenschap van ‘gewone’ aminozuren.
Neuronen met smaak
De wetenschappers richtten hun instrumenten op een bepaald type zenuwcel in een hersenstructuur – de hypothalamus – die onder meer verantwoordelijk is voor de regulatie van de eetlust. De zenuwcel in kwestie, afgekort tot HON, reageert verschillend op glucose en op niet-essentiële aminozuren in het bloed. Glucose remt de activiteit van HONs en niet-essentiële aminozuren hebben juist een stimuleren werking.
Met behulp van proefdieren lieten de onderzoekers van Technische Hogeschool Zürich zien waar dat in de praktijk toe voert. Ze gaven een groep muizen een mix te eten van niet-essentiële aminozuren en een andere groep kreeg eenzelfde hoeveelheid calorieën, maar dan in de vorm van een suikeroplossing. Na de maaltijd stond er milkshake klaar. Een traktatie waar de knaagdiertjes normaal gesproken dol op zijn. Maar alleen de suiker gevoerde muizen vergrepen zich er aan. De muizen uit de andere groep lieten het toetje links liggen en werden fysiek actief.
Volgens de auteurs van de studie in Current Biology [alleen samenvatting] heeft het activeren van de HONs door niet-essentiële aminozuren een logische doel: ‘Om de eetlust te onderdrukken en het zoeken naar voedsel weer te activeren.’ Dat zou een mechanisme zijn, overgeleverd uit tijden dat schaarste de norm was. De auteurs zien daarvoor ‘evolutionaire voordelen, zoals optimalisatie van de beperkte maagcapaciteit voor de inname van essentiële nutriënten’.
Geldt ook voor mensen
De onderzochte neuronen liggen in een hersengebied dat evolutionair gezien veel ouder is dan de mens en dat we delen met alle zoogdieren en veel gewervelde dieren. ‘In prehistorische tijden was het van voordeel om je maar korte tijd bezig te houden met een voedselbron die voornamelijk niet-essentiële aminozuren bevat’, zegt neurowetenschapper Paulius Viskaitis, eerste auteur van de studie op de website van de universiteit.
Viskaitis is er van overtuigd dat de resultaten overdraagbaar zijn op mensen. Toch zou hij mensen die willen afvallen niet zonder meer een dieet aanraden dat vooral veel niet-essentiële aminozuren bevat. Daarvoor verwijst hij naar officiële voedingsrichtlijnen en diëtisten die op individuele basis aanbevelingen doen. Overigens komen die er over het algemeen op neer dat we ons voornamelijk plantaardig zouden moeten voeden. En plantaardig voedsel bevat, uitzonderingen daargelaten, relatief weinig essentiële aminozuren.
Beeld: Peulvruchten een rijke bron van niet-essentiële aminozuren (821292, CC0, via Wikimedia Commons)
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
