Groot Brittannië gaat toevoeging van foliumzuur aan tarwebloem verplicht stellen. Daarmee oordeelt het land, anders dan Europa, dat de preventieve voordelen de mogelijke nadelen overtreffen. Foliumtekort in de zwangerschap is een onderschat probleem, omdat de meeste foetussen met neuraalbuisdefecten geaborteerd worden, zeggen voorstanders van suppletie.
Foliumzuur – voorheen vitamine B11 – is de synthetische variant van folaat. In 1941 werd het voor het eerst uit het blad van spinazie geïsoleerd. Vandaar de naam folium, wat Latijn is voor blad. In het lichaam vervult folaat talloze functies, maar de betrokkenheid bij de aanleg van de hersenen en het ruggenmerg is wat voor de Britse regering de doorslag gaf.
Er is sterk bewijs dat suppletie met foliumzuur het ontstaan van geboorteafwijkingen aan de schedel of de ruggengraat kan voorkomen. Dat is niet nieuw en daarom hanteert de Britse overheid sinds jaar en dag hetzelfde suppletie-advies als Nederland. Vrouwen die zwanger willen wordt aanbevolen dagelijks 400 microgram foliumzuur te slikken, tot en met de tiende week van de zwangerschap. Dan heeft de zogeheten neurale buis zich gesloten en zijn spina bifida (het open ruggetje) en afwijkingen aan hoofd en hersenen hopelijk voorkomen.
Te laat suppleren
Probleem is echter, stelt de verantwoordelijk staatssecretaris voor vaccinatie en volksgezondheid Maggie Throup in een verklaring bij het besluit, dat deze afwijkingen ontstaan in een periode dat veel vrouwen nog niet eens weten dat ze zwanger zijn.
‘Ongeveer de helft van de zwangerschappen in het Verenigd Koninkrijk is niet gepland. Van de zwangerschappen die wel gepland zijn, schatten we dat slechts de helft van de vrouwen foliumzuur slikte, of hun dieet aanpaste om de inname van folaat te verhogen. Dit heeft geleid tot oproepen voor verplichte fortificatie (versterking, red.) van bloem met foliumzuur, zodat vrouwen het uit andere voedselbronnen krijgen dan alleen die dit van nature bevatten.’
Niet alleen het suppletie-advies in VK is gelijk aan Nederland, ook de problematiek rond de slechte opvolging ervan is dezelfde. Onder de kop ‘Zwangere vrouwen beginnen te laat met foliumzuur en vitamine D‘, berichtte MMV deze zomer over het eerste voedingsadvies van de Gezondheidsraad aan het adres van zwangere vrouwen. In het achtergronddocument staat te lezen dat twee onderzoeken het percentage vrouwen dat tijdig foliumzuur suppleert schatten op veertig en 33 procent. Een derde onderzoek kwam zelfs niet verder dan 25 procent.
‘Minstens twaalf weken voor de conceptie suppletie starten’
Tot de stemmen die tot suppletie opriepen, behoorden die van Melanie en Ella Chambers tot de luidste. Science Magazine opent het artikel naar aanleiding van het Britse besluit, met de jarenlange lobby van de familie Chambers. Al in 2013 sprak de toen 9-jarige Ella voor het Schotse parlement. Haar moeder begon met foliumzuur, zodra ze wist dat ze zwanger was. Maar dat bleek te laat. Ella heeft spina bifida en is vanaf het middenrif verlamd.
Met het besluit voegt het VK zich bij de circa tachtig landen die vaak decennia geleden er al toe overgingen bloem met foliumzuur te verrijken. Daardoor zijn de dalingen in het aantal zwangerschappen met neuraalbuisdefecten goed gedocumenteerd. Science Magazine zette er een aantal op een rijtje. In Canada, Chili en Costa Rica daalde het aantal met de helft. Zuid-Afrika en de VS lieten dalingen zien van ongeveer een derde.
De aantallen worden aangegeven per tienduizend zwangerschappen. In het VK zijn dat er nu nog dertien, in de EU tien. In theorie zou voor een land als Nederland, met jaarlijks 170duizend geboortes, neerkomen op 170 baby’s met een open rug of schedel. Maar de verschillen binnen Europa zijn groot. In Bulgarije gaat het om 22 gevallen per tienduizend zwangerschappen, in Italië om 5,4.
Deels zal dat te maken hebben met de verschillende aanbevelingen over suppletie. Een onderzoek uit 2016 stelde vast dat ruim de helft van twintig Europese landen, vrouwen die een zwangerschap plannen, adviseren foliumzuur te slikken. In drie landen geldt dat advies voor alle vrouwen die zwanger zouden kunnen worden.
Vier landen – waaronder Nederland – adviseren de suppletie minsten vier weken voor de zwangerschap te starten. ‘Geen enkel land adviseert foliumzuursuppletie minstens twaalf weken voor de conceptie te starten, zoals recent gepubliceerde studies suggereren.’
Europa behoedzaam
Vooralsnog volgt Europa het Britse voorbeeld niet. ‘Onder meer uit behoedzaamheid voor onnatuurlijke ingrediënten in voedsel’, schrijft Science Magazine, dat een Amerikaanse wetenschapper citeert die zegt dat ‘veel Europeanen alle toevoegingen aan voedsel als onnatuurlijk beschouwen en gevaarlijk voor het lichaam. Wat in het geval van foliumzuur niet waar is.’
Het blad voert een niet met name genoemde EU-official op die stelt dat toevoeging van foliumzuur aan voeding ‘geacht werd niet gerechtvaardigd te zijn’ door het wetenschappelijke bewijs. Het Duitse Bundesinstitut für Risikobewertung wees in 2017 verplichte toevoeging af. ‘De voordelen voor een relatief kleine groep, moeten worden afgewogen tegen de mogelijke nadelen voor een groot deel van de bevolking.’
Over de vraag of je foliumzuur kunt overdoseren wordt niet getwist. Dat kan. Vanaf 5 milligram per dag worden negatieve bijwerkingen gemeld. Daarbij suggereert de rol van foliumzuur in de DNA-synthese dat het de groei van kanker kan bevorderen. Over de vraag of het kan bij de hoeveelheid die aan bloem wordt toegevoegd, oordelen inmiddels tachtig landen negatief. Om een indruk te geven: een portie van honderd gram Amerikaans wit brood bevat 1/36’ste deel van de bovengenoemde vijf milligram. Oftewel, ongeveer 140 microgram per ons.
Abortus
‘Het bewijs tegen toevoeging van foliumzuur is echt zwak’, zegt Rima Obeid, klinisch biochemicus aan het Saarland academisch ziekenhuis in Homburg, Duitsland. ‘Het probleem is dat er geen politiek belang bestaat om het voor elkaar te krijgen.’
De soepele abortuswetgeving binnen de EU, verlaagt de druk vanuit de bevolking om iets aan het probleem van de geboorteafwijkingen te doen, vermoedt Vijaya Kancherla van het Centrum voor Spina Bifidapreventie van de Emory Universiteit in Atlanta, VS. Neuraalbuisdefecten komen bij routineonderzoeken aan het licht. Tachtig procent van de betroffen foetussen wordt geaborteerd. Dat is twee tot vier keer meer dan in de VS.
‘Er worden niet zo veel baby’s met deze problemen geboren. Dus mensen zien ze niet en denken dat er geen probleem is.’
Top-10 voedingsbronnen voor folaat, in microgram per 100 gram
snijbiet 165
spinazie 131
tuinkers 110
spruitjes 95
havermoutpap 83
rucola 75
zilvervliesrijst gekookt 67
prei 66
boerenkool 52
volkorenbrood 40
Beeld: “19 week ultrasound” by rshannonsmith is licensed under CC BY-NC-SA 2.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
