In 2030 moeten Nederlanders de helft van hun eiwitten uit plantaardige bronnen halen. Wageningen University & Research (WUR) gaat na of dit doel van het ministerie van Landbouw Natuur en Visserij dichterbij komt. ‘Het gaat niet hard genoeg’, zegt expertiseleider Consumentengedrag Marleen Onwezen. Ondertussen verscheen weer onderzoek dat gezondheidsvoordelen voor een meer plantaardig dieet suggereert. Ditmaal een lager risico op slaapapneu.
Van alle geconsumeerde eiwitten was vorig jaar nog 61 procent afkomstig van dieren, blijkt uit de eerste Eiwitmonitor. ‘We zien een voorzichtige verschuiving in de richting van meer plantaardige eiwitconsumptie’, zegt Marleen Onwezen op de website van WUR. Dat het niet hard genoeg gaat leiden Onwezen en haar collega’s af uit andere bronnen. Zo rapporteerde de Voedselconsumptiepeiling uit 2010 een percentage van 40 procent plantaardige eiwitten, die uit 2016 een procentpunt meer en in die uit 2021 was het aandeel plantaardig gestegen naar 42 procent. In dit tempo zou het nog zestig jaar duren voor het doel van LNV bereikt is.
De Eiwitmonitor brengt behalve de eiwitconsumptie aan de ene kant het promotiebeleid van supermarkten in beeld en aan de andere kant de motivatie en het gedrag van consumenten. Dat laatste door middel van een enquête onder ruim drieduizend mensen en een onderzoek waarin 571 mensen via een app hun eetgedrag registreerden.
Een van de uitkomsten is dat het vervangen van vlees en zuivel door namaak-alternatieven het minst populair is. De, exclusief bijlagen, 49 pagina’s tellende PowerPoint-presentatie biedt allerlei interessante inkijkjes. Zoals bijvoorbeeld de uitkomst dat mensen die zichzelf als flexitariër beschouwen, evenveel dierlijke eiwitten eten als mensen die zich geen flexitariër noemen. Of dat 25 procent van de deelnemers al op de beoogde 50/50-verhouding zit en dat dit jong volwassenen betreft.
Gezondheid
Gewoontes, de sociale omgeving en het aanbod – waaronder prijs en promotie – van de supermarkten zijn belangrijke factoren die het consumentengedrag bepalen. Vanuit de consument bekeken zijn de ‘egowaarden zoals smaak, betaalbaar, veilig en gezond het meest belangrijk’, schrijven de onderzoekers. Vlees- en zuivelvervangers scoren hier het laagst. Deze producten moeten het hebben van hun duurzame waarden: milieu- en diervriendelijkheid.
Vooral voor noten, pitten & zaden en zuivel is gezondheid een belangrijke waarde. In mindere mate is dat ook voor peulvruchten het geval. Daar zijn thema’s als ‘energie, gemak, vertering en variatie’ de belangrijkste ‘egowaarden’. In de aanbevelingen komt het thema gezondheid echter niet specifiek aan bod. Het blijft bij algemene termen zoals: ‘Een positieve houding is een van de belangrijkste gedragsdeterminanten, het is daarom belangrijk te zorgen voor een positief en emotioneel verhaal over plantaardige eiwitten.’
Het lijkt duidelijk dat deskundigen op het gebied van consumentengedrag meer geloven in factoren als ‘lekker’ en ‘gemak’. Zoals Marleen Onwezen op de website van haar werkgever illustreert. Zij pleit voor ‘krachtige interventies’ waarbij de alternatieven ‘vanuit de kracht’ worden gepromoot. ‘Bijvoorbeeld door te benadrukken dat je voor de lekkerste curry geen vlees nodig hebt, maar linzen, bonen of peulvruchten. En vaardigheden zijn belangrijk: je moet weten hoe je een bloemkool smaakvol roostert.’
Slaapapneu
Daarmee blijven Onwezen en haar collaga’s veilig buiten de gepolariseerde discussie tussen vleespromotors en voorstanders van de eiwittransitie. Waaruit van beide kanten bijdragen komen die verbazing wekken. Zo wijst de Amerikaanse voedingswetenschapper Marion Nestle met regelmaat op pogingen van de vleessector om de beeldvorming positief te beïnvloeden. Bijvoorbeeld in deze recente post over beïnvloeding door ‘Big Beef’ van onderwijzers en zorgprofessionals. Of de educatie van diëtisten door de varkenslobby.
Nestle’s meest recente post gaat over het rapport The Power of Meat van het Meat Institute en de Food Industry Association: ‘Ons Proteïne PACT stimuleert vooruitgang en geeft transparante informatie over hoe vlees bijdraagt aan de gezondheid van mens, dier en de planeet.’
Aan de andere kant van het spectrum staan onafhankelijke wetenschappers die met het oog op de gezondheid over het algemeen pleiten voor een reductie van de dierlijke eiwitconsumptie. Ook daar lijken de associaties soms wat vergezocht. Zo rapporteren Australische wetenschappers in ERJ Open Research over de link, die ze in een observationele studie vonden, tussen een meer plantaardig dieet en een lager risico op slaapapneu.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
