‘Dit heeft de potentie de kankerzorg te revolutioneren’

Amerikaanse onderzoekers breken een lans voor een meer holistische benadering van (darm)kanker. Daarbij richten ze zich op de omgeving van de tumor. Bescherming van dit ‘micromilieu’ heeft een remmend effect op de ontsteking die tumoren veroorzaken en waarmee ze het immuunsysteem voor hun groei misbruiken.

Hun publicatie in BJM Gut begint met een verwijzing naar de arts, bioloog en grondlegger van de pathologie Rudolf Virhow (1821 – 1902). ‘Meer dan een eeuw geleden stelde Virchow dat kanker de karakteristieken vertoont van een chronisch ontstoken, slecht genezende wond.’ Normale wondgenezing kent twee fasen, schrijven de onderzoekers van onder meer de University of South Florida (Tampa, VS). Eerst de ontstekingsfase die onder meer de bloedtoevoer en de celgroei bevordert. Daarna volgt een fase waarin ontstekingsremmende processen de overhand krijgen.

Bijzondere belangstelling hebben de onderzoekers voor de vetstofwisseling in dit proces. En dan met name de gebeurtenissen rond wat zij de ‘vetklasse schakeling’ noemen. Daarin heeft een verandering plaats van ontstekingsbevorderende moleculen die gebaseerd zijn op arachidonzuur, naar signaalstoffen die een ontstekingsremmende werking hebben. Ze analyseerden tientallen darmkankertumoren op de expressie van genen, enzymen, receptoren en signaalstoffen en vergeleken de resultaten met die van darmweefsel uit gezonde personen.

In en rond de tumorweefsels bleken de bovengenoemde signalen inderdaad op ‘ontsteking’ te staan. Bij een gelijktijdig gebrek aan ‘lichaamseigen mediatoren’ die gelinkt zijn aan het oplossen van ontstekingsreacties. In zeven op de tien tumormonsters vonden ze een specifieke afwijking in de niveaus van hormoonachtige stoffen (PGE2/PGD2) die met de gemankeerde ‘vetschakeling’ te maken zou kunnen hebben. En in het micromilieu rond de tumorcellen identificeerden ze een bepaald type immuuncel (‘TAMs, tumor-geaccocieerde macrofagen’) als veroorzaker van veel van ontstekingsbevorderende processen.

CBD-olie, AKBA, Celestrol

‘Deze observaties bereiden de weg naar resolution medicine’, concluderen de onderzoekers om meteen de definitie van ‘resolutie- of oplossingsgeneeskunde’ te geven: ‘Een nieuwe therapeutische aanpak die resolventen doet ontstaan, of toedient, om de chronische inflammatie aan te pakken die de ontwikkeling en progressie van kanker stuwt.’

Daarbij doelen de onderzoekers nadrukkelijk niet op bestaande medicinale ontstekingsremmers. ‘In deze studie demonstreren we dat versterking van immunologische potentie van het tumormicromilieu, een van de meest belovende en meest gemiste behandelopties is bij darmkanker.’ In plaats van medicinale ontstekingsremmers propageren de auteurs onderzoek naar en het gebruik van zogeheten SPM‘s (Specialized pro-resolving mediators).

Daarbij onderscheiden ze twee soorten. Endogene SPM’s, die het lichaam aanzetten de benodigde moleculen zelf te produceren en exogene, direct toe te dienen SPM’s. Van de eerste soort noemen ze CBD-olie (cannabidiolen uit cannabis), AKBA (Acetyl-11-keto-Boswellic acid, een terpeen uit planten van het geslacht Boswellia) en Celastrol (ook een plantaardig terpeen). Tot de tweede soort behoort onder vele andere PDX (Protectin Dx). Een biotechnologisch bewerkte visolie.

‘Wij geloven dat onze bevindingen zich niet beperken tot colorectale kanker, maar waarschijnlijk te generaliseren zijn naar vele andere tumortypen’, onderstrepen de auteurs het belang van hun benadering.

Ontstekingsremmende voeding tegen kanker

‘Het menselijke immuunsysteem kan extreem krachtig zijn en het micromilieu rond de tumor drastisch beïnvloeden’, vertelt mede-onderzoeker Timothy Yeatman op de website van zijn universiteit. ‘Wat fantastisch is zolang het afdoende gewapend is voor gezondheid en welzijn. Maar niet als het onderdrukt wordt door ontstekingsbevorderende vetzuren in bewerkte voeding.’

In tegenstelling tot het artikel in Nature Microbiology, dat ultra-bewerkte voeding alleen noemt als oorzaak van inflammatie en kanker, draait het nieuwsartikel op de universiteitswebsite juist om de mogelijkheid van voeding als genezende kracht. Yeatman: ‘We zien deze inflammatie nu in de tumoren zelf. Kanker is als een chronische wond die niet wil genezen. Als je lichaam dagelijks moet overleven op ultra-bewerkte voeding dan is haar vermogen die wond te genezen afgenomen als gevolg van die ontsteking en onderdrukking van het immuunsysteem. Dat geeft de kanker uiteindelijk de ruimte om te groeien.’

Yeatman en zijn collega’s pleiten voor een holistische benadering die opmerkelijke overeenkomsten vertoont met wat de MMV voorstaat: een focus op het omdraaien van inflammatie, met gebruik van gezond, onbewerkt voedsel dat rijk is aan omega 3-vetzuren. Vergezeld van een leefstijl met aandacht voor de juiste balans in slaap en beweging. Aanvullend daarop gaan de onderzoekers in klinische studies aan de slag met derivaten van visolie om de hierboven beschreven vetklasse schakelaar om te zetten.

‘Dit heeft de potentie de kankerzorg te revolutioneren’, zegt Yeatman. ‘Een beweging, voorbij medicijnen, om het zelfgenezend vermogen te versterken.’ Om in een adem over te schakelen op preventie: ‘Het is een essentiële stap om chronische inflammatie aan te pakken en ziekte aan te pakken voor deze begint.’

Foto Wikipedia Boswellia serrata, leverancier van AKBA – 3-acetyl-11-keto-boswelliazuur.