Dansend herstellen na borstkanker: ‘Dans je zorgen weg’

Dansend herstellen van borstkanker. Irene van Zeeland (37) maakte na haar behandeltraject een reeks danslessen voor vrouwen die herstellen van borstkanker. Het is bedoeld als stimulans voor lotgenoten. ‘Bewegen en dansen is niet alleen enorm belangrijk voor je herstel, maar ook een manier om je lichaam terug te claimen na alle behandelingen.’ Maak kennis met haar werk via een gratis online proefles.

‘Ik danste al voordat ik kon lopen’, zegt Irene. Vanaf haar 8^e jaar ging ze op balletles en ze bleef dansen. Ze haalde haar Bachelor of Dance in Education in Amsterdam en specialiseerde zich daarna in New York in moderne dans. Irene heeft sinds 2018 een eigen dansbedrijf in Parijs. Ze geeft dansles aan studenten van een dansvakopleiding en aan amateurs, volwassen en kinderen die voor hun plezier dansen. Ze danst zelf tot wel zes uur per dag.

Begin juli 2022 verstoort een snelgroeiend knobbeltje in haar linkerborst haar bestaan. De arts verwijst direct door naar een gynaecoloog. De uitslag van de mammografie en PET-scan krijgt ze op een vrijdagavond tijdens de dansles. Een tumor van acht bij tien centimeter, borstkanker HER2+ stadium 3 met een uitzaaiing naar de lymfeklieren onder de linkerarm.

‘Mijn leven komt met een ruk tot stilstand. Alles waar ik controle over dacht te hebben, heb ik ineens niet meer.’ Ze maakt haar lessen af voor de maand juli en start dan met chemo- en immuuntherapie om de tumor kleiner te maken. ‘De chemo is super effectief; de tumor is volledig verdwenen na zes maanden.’ Daarna volgt nog een kleine operatie en bestralingen.

Een intensieve periode. ‘Het was ingewikkeld, een ziekenhuis dat ineens bepaald wat je wel en niet kunt doen en wanneer.’  En ook: ‘Een lijf waar je zoveel jaren aan gewerkt hebt zodat het kan doen wat jij wil dat ineens niet meer mee doet.’

‘Ik moest op zoek naar nieuwe manieren van bewegen’

‘Voor mij is beweging leven. Ik kan niet zonder beweging en dans. Ik denk dat iedereen het nodig heeft. Door te bewegen, maakt je lichaam endorfine aan waardoor je je beter voelt, daarnaast is het ontzettend goed voor je hele lichaam – je spieren en botten, maar bijvoorbeeld ook voor je evenwicht.’

Maar het bewegen ging niet meer zoals ze gewend was.

‘Voor mijn danspassie betekende de ziekte vooral heel veel rustiger aan doen, zoeken naar nieuwe manieren van bewegen, onderzoeken en leren omgaan met een ‘ander’ lijf.’

Haar lichaam gaf ineens beperkingen. ‘Chemobrein. Mijn geheugen voor beweging deed het ineens niet meer. Ik kon rondom de operatie mijn arm ineens niet meer zo vrij bewegen als ik gewend was, ik had niet de kracht of energie om te doen wat ik gewend was. Mijn brein zat vol met behandelprotocollen en Frans medisch jargon.’

Toen het iets beter ging, keek ze of ze met haar beperkingen anders les kon geven en ook of ze het materiaal aan kon passen aan verschillende lichamen met eigen mogelijkheden en beperkingen. ‘Voor het Holland Dance Festival werkte ik al een aantal jaren aan een groot Europees project dat de danswereld toegankelijk maakt voor dansers en choreografen met een fysieke of mentale beperking. Ik kon hierin verdieping aanbrengen, doordat ik nu aan den lijve ondervond wat het betekent als je lichaam bepaalde dingen (tijdelijk) niet (meer) kan.’

Keep Moving Me, heet jouw dansreeks. Het is een serie danslessen die je thuis kunt doen. Waarom maakte je het?

‘Ik maakte het voor andere vrouwen die door hetzelfde traject gaan en wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken om te blijven bewegen in deze moeilijke periode. Het is niet makkelijk om te blijven bewegen tijdens chemotherapie, maar het is ontzettend belangrijk voor je herstel! Ik wilde graag blijven dansen, maar met een sterk verzwakt immuunsysteem wilde ik niet de deur uit of in een gesloten ruimte met anderen zijn. Ik had ook te weinig energie. Naar de dansschool toe gaan, alleen al, zou te veel vergen. Ook was mijn lijf zeer onvoorspelbaar, waardoor meedoen aan een groepsles ingewikkeld is. Ik wilde een les doen als ik de energie had. Niet wanneer de docent de les gepland had.’

‘Met mijn videolessen kun je in de veiligheid van je eigen huis, zonder reistijd en wanneer jij wil een aangepaste dansles volgen van ongeveer 20 minuten. Veel langer is tijdens de behandeling vaak niet realistisch. Een complete les in een compact format met de keuze uit twaalf lessen die op verschillende thema’s focussen en met een verschillend intensiteitsniveau. Voor elk moment van je behandeltraject. Er zijn lessen die je volledig zittend op een stoel kunt doen, maar ook wat actievere lessen voor als je je heel goed voelt.’

Wat is het grote verschil tussen normale danslessen en danslessen voor vrouwen die herstellen van borstkanker?

‘De lessen zijn aangepast op de reële beweegmogelijkheden tijdens de behandeling. De lesduur is bijvoorbeeld twintig minuten in plaats van 1 uur of 1,5 uur. Dat is haalbaar. Tijdens de les leg ik uit hoe je dingen kunt aanpassen rondom operatie/stijfheid in schouder/arm rondom de reconstructie of de littekens waar je borst(en) ooit zaten. Ook heb ik een les met een warming-up die je kunt doen om de stijfheid van de bestraling tegen te gaan, een les die je helpt je ademhaling onder controle te krijgen die soms nodig is als je aan de linkerkant bestraald wordt. Ook zijn er lessen die inzoomen op de emoties die vrijkomen in dit proces en hoe je die door beweging kunt toelaten en verwerken. Het hele behandelproces is zowel fysiek als emotioneel zwaar voor je postuur en je zelfvertrouwen. De lessen helpen je om je gevoel van zelfvertrouwen en eigenwaarde in stand te houden.’

‘Met deze lessen maak ik een vertaalslag vanuit mijn academische dansachtergrond naar toegankelijke dans voor iedereen, ongeacht leeftijd, conditie, mentale of fysieke staat. Ik hoop daar met deze serie een eerste bijdrage aan kan leveren en wil er graag nog verder op voortborduren om zoveel mogelijk mensen te bereiken.’

Jij bent de dochter van natuurvoedingskundige Veronique van Zeeland, die cursussen geeft in het Moermandieet. Doe jij ook iets met voeding?

‘Mijn moeder heeft, mede door haar werk voor de Moermanvereniging enorm veel kennis en ervaring op het gebied van de effecten van voeding op kanker. Het was fijn dat ik bij haar aan kon kloppen met van alles en nog wat. Ik was al vegetariër en heb na de diagnose direct alle suiker en alcohol uit mijn dieet verwijderd. Koken doe ik graag, maar dat kostte tijdens de chemo erg veel energie. Mijn moeder gaf tips over producten met een hoge voedingswaarde die je gemakkelijk kunt integreren, zoals zaden en noten, havermout als ontbijt, rijst met grote hoeveelheden groente en olijfolie, focussen op rood fruit. En ook: linzen wanneer ik geen groene erwten vond in Parijs, een zachtgekookt ei of een halve avocado als tussendoortje en soms om aan te sterken wat plantaardige proteïnepoeder in een sap of shake.’

‘Als kerstcadeau kreeg ik het prachtige kookboek van de MMV, wat me inspireert en helpt om niet vast te gaan zitten in een paar recepten die je keer op keer weer maakt.’

Hoe gaat het nu met je?

‘Met mij gaat het ontzettend goed op het moment, ik heb net mijn laatste scan gehad en die was helemaal schoon. Ik ga nu mijn laatste immunotherapie in en daarna kan ik helemaal focussen op mijn herstel.’

Wat leerde de diagnose kanker jou over bewegen?

‘Deze ervaring maakt voor mij extra duidelijk hoe bijzonder dans is als kunst- en bewegingsvorm. Het is niet alleen een kunstvorm, maar ook een prachtige manier om fysiek actief te blijven. Een taal om je emoties te uiten die misschien niet naar boven komen als je beperkt bent tot gesproken taal. Een manier om je lichaam terug te claimen na alle medische blikken en aanrakingen.’

Klik hier voor de gratis proefles. Wil je daarna meer lessen volgen, dan kan je je via de website abonneren voor € 9,99 per maand (tot wederopzegging).

Op de foto: Irene van Zeeland. Gemaakt door Carolina Kzan voor Omaro Productions