Covid-19: selenium en zink voorspellen beloop

Lage bloedwaarden voor zink en selenium voorspellen bij binnenkomst in het ziekenhuis een ernstig beloop van Covid-19. Dat bevestigt een Belgische studie onder 138 patiënten. ‘Suppletie met zink en selenium zou overwogen moeten worden om het immuunsysteem te ondersteunen’, concluderen de onderzoekers. ‘In het bijzonder voor patiënten met aandoeningen als kanker of diabetes mellitus.’

Het onderzoek is uitgevoerd door Universiteit Gent, onder patiënten van twee ziekenhuizen in deze Vlaamse stad. Een groot deel van de bevolking heeft een seleniumtekort, meldde de universiteit bij de aankondiging van het onderzoek vorig jaar. ‘Omdat eerdere studies een verband aantoonden tussen seleniumtekort en ontstekingen na virusinfecties, wil het onderzoeksteam nu duidelijkheid scheppen in de mogelijke rol van een adequate seleniumstatus op het ziekteverloop van Covid-19.’

Of die duidelijkheid er met dit onderzoek ook is gekomen, blijft de vraag. Wat de in vakblad Nutrients gepubliceerde studie in elk geval aantoont, is dat Covid-patiënten die bij aankomst in het ziekenhuis de laagste bloedwaarden hadden voor selenium en zink, de grootste kans op overlijden hadden. Tekorten bij opname bleken een ernstig beloop zelfs beter te voorspellen dan overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten en kanker.

Maar, schrijven de auteurs: ‘De verlaagde seleniumstatus is waarschijnlijk veroorzaakt door de virusinfectie zelf. Omdat de waargenomen concentraties ver beneneden de referentiewaarden liggen en naar normale waarden herstellen bij de meerderheid van de overlevers.’

Over de voorspellende waarde van een lage seleniumspiegel in het dagelijks leven, kan aan de hand van dit onderzoek geen uitspraken gedaan worden. ‘Of dat vatbaar maakt voor infectie met SARS-CoV-2 of de kans op een ziekenhuisopname verhoogt is momenteel onbekend. Aangezien de geanalyseerde bloedmonsters niet representatief zijn voor alle geïnfecteerden in de bevolking.’

Toch vermoeden de auteurs dat dit weldegelijk het geval is: ‘Een gemankeerde immuunrespons op een infectie met SARS-CoV-2 en onderdrukte activiteit van immuuncellen mag bij een seleniumtekort aangenomen worden. Dat zou in lijn zijn met de uitkomsten van preklinische studies en het indirecte bewijs vanuit andere infecties.’

Oorzaak en gevolg

De studie is observationeel van aard, benadrukken de auteurs. Om er achter te komen of suppletie met zink en selenium de vooruitzichten van risicopatiënten kan verbeteren, zoals de auteurs ter overweging geven, zijn interventiestudies nodig. Waarom is daar niet meteen voor gekozen? ‘Wij zijn voor een observationele studie gegaan, omdat we moesten werken met bloedstalen uit een al lopende studie’, antwoordt eerste auteur van de studie Gijs Du Laing per e-mail van zijn vakantieadres.

‘Wij focussen in onze resultaten op de selenium- en zinkstatus bij ziekenhuisopname als zinvolle diagnostische tool om behandeling te optimaliseren en vragen tegelijk aandacht voor een adequate zink- en seleniuminname.’ Du Laing wijst erop dat de Hoge Gezondheidsraad vijf jaar geleden de tekorten al heeft aangekaart.

In het onderzoeksartikel noemen de auteurs Finland als positief voorbeeld. Daar wordt landbouwgrond via bemesting met selenium verrijkt. ‘Wat opvalt, is dat Finland een van de landen is waar de Covid-sterfte opvallend laag ligt’, citeert het Algemeen Dagblad Du Laing, in navolging van de Vlaamse pers. ‘Dat zal uiteraard met meerdere factoren te maken hebben, maar ik vraag me af of het toeval is dat men uitgerekend die bevolking al tientallen jaren preventief ‘wapent’ met extra selenium.’

Du Laing aan MMV: ‘Blijkbaar concluderen sommigen hieruit dat wij pretenderen een oorzakelijk verband te hebben aangetoond, terwijl wij in onze paper duidelijk aangeven dat meer onderzoek nodig is om dit aan te tonen.’

Reactie Muskiet

Gevraagd naar een reactie stelt emeritus hoogleraar klinische chemie Frits Muskiet voorop dat de lage zink- en seleniumstatus een normaal verschijnsel is bij infecties. Dat dit zich voordeed, terwijl het gedrag van koper niets liet zien, ‘past geheel bij de invloed van infectie, zoals we dat kennen uit modelsystemen waarbij gekeken is wat infectie doet met mineralen in het plasma. Het is de uitzondering die het beeld completeert.’

‘Ook het gedrag van het enzym glutathion peroxidase doet denken aan een gevolg en niet de oorzaak. In dit enzym is selenium ingebouwd en dat krijg je er op zich niet uit vanwege een infectie. Er was dan ook geen verandering in dit enzym gedurende de hospitalisatie.’ Bloedplasma was niet het aangewezen medium om de seleniumstatus te meten. ‘In dit soort gevallen moet je in de cellen meten, zoals rode bloedcellen.’

Of het model dat de onderzoekers presenteren toegevoegde waarde heeft bij het voorspellen van het infectieverloop, betwijfelt Muskiet. ‘Want daar zijn op dit moment prima markers voor in omloop en het gebruik daarvan is routine in de kliniek.’ Hoewel het ‘met dit soort observationele studies uiteraard niet wordt bewezen’, acht Muskiet ‘het zelf zeer aannemelijk dat er onder dit geheel ook een component zit waarbij een lage status een ernstig verloop veroorzaakt.’

Ook bij Covid-19 is voorkomen beter dan genezen en daar hoort een afdoende zink- en seleniuminname nadrukkelijk bij. Liefst via de voeding en als dat niet lukt via suppletie. Vroeg in de pandemie wees Muskiet in deze column op het belang van selenium. In een andere column gaat hij uitvoerig in op het belang van zink als poortwachter voor ons immuunsysteem.

Lees ook: Studie toont verband selenium en ziekteverloop

Foto door Anna Shvets via Pexels