Onder druk van de pandemie lijkt vitamine D onder reguliere wetenschappers door te breken als noodzakelijk supplement voor een betere weerstand. ‘Het is heel eenvoudig: vitamine D nemen verbetert de weerstand en verlaagt de kans dat je een corona-infectie oploopt. Waarom zou je het dan in hemelsnaam niet slikken?’
Deze stellige uitspraak tekende het Algemeen Dagblad op uit de mond van Harry Wichers, hoogleraar aan de WUR gespecialiseerd in de relatie voeding en immuunsysteem. Zijn collega aan de landbouwuniversiteit Huub Savelkoul gaat nog een stap verder dan het preventieve nut. Hij wijst op een, weliswaar klein, Spaans onderzoek dat zelfs een genezende werking suggereert.
Dertien tegen één
Hierin kregen 24 Covid-patiënten bij binnenkomst in het ziekenhuis vitamine D toegediend en 26 niet. Van de onderzoeksgroep belandde er één op de IC en iedereen overleefde. Van de controlegroep moesten er dertien naar de IC en kwamen twee patiënten te overlijden.
Longarts Leon van den Toon, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van artsen voor Longziekten en tuberculose (NVALT) is voorzichtiger. Er zijn ‘aanwijzingen’ dat patiënten met vitamine D-tekorten een ernstiger infectiebeloop hebben, zegt hij. Preventief gebruik ‘zou wel eens nuttig kunnen zijn’, maar ‘het is nog te vroeg om vitamine D toe te dienen in de behandeling.
Savelkoul is het daar niet mee eens. Weliswaar is dit ‘eerste formele bewijs’ normaal gesproken te dun, er zijn nu zoveel aanwijzingen voor de gunstige rol van vitamine D dat het ‘zonde’ zou zijn nog twintig onderzoeken en een meta-analyse af te wachten. Dat zou misschien nog twee jaar kosten ‘en in de tussentijd gaan er werelwijd ontzettend veel mensen dood.’
Immunologen slikken zelf 20 tot 30 microgram per dag
Op hoogleraar preventieve geneeskunde Onno van Schayck na, die de preventieve mogelijkheden van vitamine D ‘fascinerend’ noemt, slikken alle door het AD ondervraagde immunologen zelf ook vitamine D. Twintig tot dertig microgram per dag.
Zo ook internist-endocrinoloog Renate de Jongh van het Amsterdam UMC. Zij adviseert de laboratoriums in deze besmettelijke tijden niet plat te lopen om de vitamine D-status te laten bepalen, maar gewoon te suppleren. ‘Een kleine hoeveelheid kan geen kwaad en is goedkoop, dus waarom niet.’
De NOS pikte het pleidooi voor het zonhormoon op en gaf het woord aan NVALT-voorzitter Leon van den Toon. Die zegt over het zonhormoon: ‘We weten inmiddels ook dat het wat doet met je immuunsysteem. Maar het blijft lastig om te stellen dat als je een vitamine D-tekort hebt, je daarmee ook een grotere kans hebt op een ernstig ziekteverloop na een coronabesmetting.’ Het Spaanse onderzoek noemt hij een ‘eerste aanwijzing. Dat moet in goed opgezette onderzoeken worden bewezen.’
Tegenover een sceptische emeritus hoogleraar voeding en gezondheid Martijn Katan, noemt Savelkoul bij Op1 twee immuunreacties die zonder vitamine D spaak lopen. Namelijk de vorming van interferronen door cellen waar het virus zich aan bindt; en het ontstaan van een ‘lokale mini-ontsteking om die afweerrespons op gang te brengen. Deze twee processen zijn essentieel en het virus is nu juist in staat deze te remmen.’
Muskiet: In de winter minimaal dagelijks 25 – 50 microgram vereist
In zijn column in Uitzicht 5 diepte Frits Muskiet dit onderwerp al uit. Van de seizoensinvloeden op het ontstaan en de ernst van virale luchtweginfecties, lijkt het ontbrekende zonlicht de belangrijkste. ‘Opvallend is dat de sterfte aan COVID-19 van januari tot en met maart 2020 vooral hoog was in landen boven de 30-35ste Noordelijke breedtegraad (vanaf Iran omhoog).’
Daar staat de zon ’s winter te laag voor een lichaamseigen productie van vitamine D, hetgeen in zich weerspiegelt in lage serumwaarden onder de bevolking. Oudere mensen komen extra tekort doordat hun huid de ultraviolette straling minder goed omzet. Mensen met overgewicht hebben minder beschikbaar omdat de vitamine zich aan vet bindt. Oude mensen met overgewicht zijn daardoor extra kwetsbaar voor een ernstige infectie.
Ook de rol van vitamine D bij de directe afweer en het controleren van de immunologische ontstekingsreactie komt aan bod. Onderaan de webversie van Muskiets column staat een lijst van 40 referenties naar wetenschappelijke literatuur. Die onderbouwen onder meer de claims dat een lagere vitamine D-status samengaat met een ernstiger beloop en een hogere sterfte aan COVID-19.
De suppletienormen die de Gezondheidsraad momenteel aanhoudt zijn ‘louter gebaseerd op het calcium/fosfaat metabolisme. Op basis van COVID-19 gegevens lijkt een vitamine D-status vanaf 80 nmol/L het best.’ Daarvoor is ‘een dagelijkse dosis van 1.000 – 2.000 UU (25 – 50 microgram) in de winter minimaal vereist.’ Voor volwassenen geldt 4.000 IU (100 mcg.) als veilige bovengrens.
In de komende Uitzicht, die 10 november verschijnt, belicht Muskiet het geraffineerde samenspel tussen vitamine D en K in het calcium/fosfaat metabolisme.
Op 7 mei berichtte mmv.nl van een aantal studies die het verband aantoonden tussen vitamina D-status en het beloop van COVID-19.
Beeld: “Vitamin D Deficiency: Are you part of the pandemic?” by sweetbeetandgreenbean is licensed under CC BY-NC 2.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
