Het is redelijk geaccepteerd dat een ‘gezond’ plantaardig dieet voordelen biedt boven een ‘normaal’ omnivoor dieet. Maar hoe zit dat met een ongezond plantaardig dieet? Amerikaanse wetenschappers keken nog eens naar een eerdere klinische studie en concluderen: ‘Minimaliseren van de consumptie van dierlijke producten en plantaardige oliën zou een effectieve strategie kunnen zijn om af te slanken.’
Met de aandacht voor voedselzekerheid, dierenwelzijn en de gevolgen van de voedselproductie voor het milieu, neemt ook de interesse voor de eventuele gezondheidsvoordelen van veganistische – diervrije – voedingspatronen toe. Onlangs berichtte MMV over een studie met 22 genetisch identieke tweelingen, waarvan de ene helft twee maanden ‘gezond veganistisch’ at en de andere helft ‘gezond carnivoor’.
Dankzij een zeer enthousiaste onderzoeksleider die zelf al decennia veganist is, en inmiddels ook een documentaire op Netflix, is dit onderzoek goede reclame voor de plantaardige zaak. Dat had vanzelfsprekend niet gekund zonder aansprekende resultaten: de zich veganistisch voedende tweelinghelften verloren bijna twee kilo meer lichaamsgewicht dan hun ‘omnivoor’ etende wederhelften. Dat ging samen met een verbetering van de bloedvetten en met een grotere insulinegevoeligheid.
De uitkomsten waren min of meer in lijn met wat eerdere interventie- en observationele onderzoeken laten zien. En omdat het hier metabool gezonde proefpersonen betrof zonder al te veel overgewicht (BMI 25,9), belooft een dergelijke dieetwissel volgens de enthousiaste onderzoeksleider nog betere resultaten bij metabool ongezonde mensen met meer overgewicht.
Dat was gemakkelijk voorspellen, want bijvoorbeeld deze interventiestudie uit 2020 liet dit al zien. Na zestien weken puur plantaardig en vetarm eten (75 procent koolhydraten, 15 procent eiwitten en tien procent vetten) verbeterde de vegangroep het vetgehalte van hun lever en hun metabole waarden duidelijk. Voor een belangrijk deel moet dat het gevolg geweest zijn van een – overigens vrijwillige – lagere calorie-inname. De 122 veganisten verloren gemiddeld 6,4 kilo lichaamsgewicht. Dat was 5,9 kilo meer dan de even grote controlegroep verloor. Beide groepen hadden bij aanvang een BMI dat tussen 28 en 40 lag.
Gezond en ongezond veganistisch
Naast een vermindering van de calorie-inname (gemiddeld 367 per dag) worden de positieve gezondheidseffecten van de veganistische voedingswijze toegeschreven aan de hogere consumptie van peulvruchten en volkoren granen. Deze vezelrijke voedselgroepen staan als gezond bekend. Hannah Kahleova, eerste auteur van de studie uit 2020, wilde weten wat er van de voordelen overeind blijft bij een ongezond veganistisch dieet.
Daartoe dook ze, met een ander onderzoeksteam dan destijds (dat voornamelijk van Yale University afkomstig was), opnieuw in de studieresultaten. De heranalyse die daar het gevolg van was verscheen onlangs in de European Journal of Clinical Nutricion. De ‘ongezond veganistisch’ etende deelnemers deelden nog altijd voor ongeveer de helft in de voordelen die voor de veganistische groep als geheel gold.
‘Deze analyse en ons andere onderzoek – dat toont dat een plantaardig gebaseerd voedingspatroon van voordeel is bij gewichtsverlies, diabetes type 2 en hartziekten’, citeert Food Navigator Hanna Kahleova, ‘voorziet de overheid van het bewijs dat ze nodig heeft om de bevolking te adviseren dierlijke producten te mijden. En voor een plantaardige voedingswijze te kiezen als het beste dieet voor een algemene goede gezondheid.’
Ideële doelstelling
Of een honderd procent plantaardige voedingswijze op lange termijn inderdaad een betere gezondheid oplevert, is op basis van kortlopende klinische onderzoeken echter niet te zeggen. De stelligheid van Kahleova en de suggestie dat zelfs een ongezond veganistisch dieet gezonder is dan een gemiddeld omnivoor dieet, is niet los te zien van haar werkgever.
Kahleova is wetenschappelijk directeur van Physicians Committee for Responsible Medicine (PCRM). Een non-profit organisatie met, volgens de eigen website, de ‘missie ethisch onderzoek te bepleiten, dierenmishandeling te stoppen en plantaardige voeding te promoten’. Naast voedingsonderzoek valt de organisatie onder meer op door protesten tegen fast food, met name in ziekenhuizen.
Wikipedia meldt dat de PCRM volgens de New York Times verantwoordelijk is voor het doorspelen van Robert Atkins’ autopsierapport aan The Wall Street Journal. Dokter Atkins was bedenker en volger van het gelijknamige dieet, dat zich kenmerkte door een groot aandeel dierlijke eiwitten en vetten. Atkins overleed in 2003 op 73-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hartaanval. Hij woog toen 117 kilo.
Let op vet
Hoewel er geen enkele aanleiding is te veronderstellen dat een extreem vetrijke voedingwijze de kans op een lang en gezond leven bevordert, is ook het omgekeerde niet bewezen. Het PCRM propageert een vet-arm plantaardig dieet; het ligt echter meer voor hand naar de kwaliteit van de vetten te kijken. Ook als deze plantaardig zijn.
Zo komt een recente meta-analyse van vijftien gerandomiseerde klinische onderzoeken – waarvan negen cross-over – tot de uitkomst dat vervangen door raapzaadolie van andere plantaardige oliën in obese proefpersonen tot onder meer lagere cholesterol- (LDL-C) en insulinewaarden leidt. Overigens bij hogere bloedsuikerwaarden en een onveranderd gewicht.
Photo by Rajevan Nada
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
