Ook ik moest hard lachen om Arjen Lubach op 12 september bij de VPRO. Maar: wie het laatst lacht, lacht het best. Welke partij is dat hierbij?
In de uitzending maakte Lubach gehakt van supplementen: ‘Je hebt ze niet nodig en ze kunnen nog gevaarlijk zijn ook’ (2a,2b). Dat leren toekomstige dokters op school. Het is de povere uitkomst van 29 uur les over ‘voeding’ tijdens hun gehele studie van 6 jaar (3,4).
Je vraagt je af waarom de overheid vitamines A en D laat toevoegen aan de boter, waarom we vitamine D moeten nemen in de winter, waarom vrouwen met kinderwens foliumzuur moeten slikken, en toekomstig borst-gevoede zuigelingen na de geboorte 1 milligram vitamine K wordt ingespoten: een 100 keer hogere dosis dan de dagelijkse adequate inname van een 7tot 11 maanden oude baby (5-7). Daarmee voldoet deze vitamine K-suppletie aan de definitie van ‘orthomoleculaire geneeskunde’. Is dit volgens Lubach ook ‘kwakzalverij’?
Orthomoleculaire geneeskunde is uitgevonden door de tweevoudige Nobelprijswinnaar Linus Pauling: ‘Het behoud van gezondheid en de behandeling van ziekte door verandering van de concentraties van substanties die normaal in het lichaam aanwezig zijn en die voor een optimale gezondheid noodzakelijk zijn’. Voorbeelden zijn het inspuiten van insuline bij type 1 diabetes en een fenylalanine arm dieet voor de behandeling van fenylketonurie (8,9). Klinkt niet echt als kwakzalverij.
Hoe redden onze voorouders zich zonder vitamine K en Ruud Gullit als influencer?
Hoe redden onze voorouders zich zonder vitamine K bij de geboorte en zonder influencers, zoals Ruud Gullit? Lubach spreekt zich uit over zaken die hij niet diepgaand heeft bestudeerd, met uiteraard de lachers op de hand. De manier waarop hij een magnesiumtekort neerzet als een aangepraat gebrek is vermakelijk, maar een enkele blik op de harde feiten en het lachen is je vergaan. De voedselconsumptiepeiling van 2007-2010 toont dat, afhankelijk van leeftijdsgroep, 11-75 procent van de 9-70 jarige Nederlanders een magnesiuminname heeft die onder de gemiddelde behoefte ligt. Niet meer dan 10 procent is de norm (10,11). Letterlijk schrijft het RIVM: ‘Een deel van de bevolking krijgt minder vitamine A, B1, C en E, magnesium, kalium en zink binnen dan wordt aanbevolen’. Wat dat betekent weet het RIVM niet: ‘Onderzoek is nodig naar de effecten hiervan op de gezondheid (11).’
Ook de ‘aanbevolen hoeveelheden’ op die potjes met supplementen overtuigen niet (12,13). Want hoe verklaar je een advies van 200 milligram visolievetzuren per dag in Nederland en 1.000 in Spanje (14-16)? En waarom is de adequate inname van selenium in 2018 verhoogd van 50 (vrouwen) en 60 (mannen) naar 70 microgram per dag (17)?
Waar is het bewijs dat die ‘Schijf van Vijf’ voldoet aan de afzonderlijke voedingsnormen en daarmee deze evergreen rechtvaardigt: ‘Als je gezond en gevarieerd eet, krijg je voldoende van alles naar binnen’. Bij het modelleren van die Schijf van Vijf identificeerde het Voedingscentrum potentieel te lage innames van ijzer, zink, selenium, foliumzuur, vitamine A en vitamine D voor een deel van de leeftijd/geslachtgroepen (20). Alsof dat al niet genoeg is, constateert het RIVM dat: ‘veel Nederlanders minder dan de aanbevolen hoeveelheden van de producten van de Schijf van Vijf eten en drinken’ (21).
Voeding is geen keiharde wetenschap. Er zijn zoveel variabelen dat je nauwelijks weet waar te beginnen. Als iemand met diabetes type 1 geen insuline spuit merkt hij dat direct, maar een magnesiumtekort is een onzichtbare sluipmoordenaar op lange termijn(22-24). Willen we ziekte voorkomen, dan is voeding als onderdeel van de totale leefstijl een serieuze zaak. Zo is bewezen dat het mineraalgehalte van granen, waaronder zink, koper, ijzer en magnesium, sinds de groene revolutie (midden 1960) met 20 tot 50 procent is gedaald (18). Granen zijn de belangrijkste bron van onze magnesiuminname… (11).
Natuurlijk, lachen is ook gezond, maar de laatst lachende is de farmaceutische industrie. Die heeft namelijk voor de werkzaamheid van haar geneesmiddelen wèl het vereiste bewijs (2a,2b). En ze hebben geen belang bij een adequate inname van vitamines en mineralen door u en mij.
1. Voedingssupplementen | Tot op de bodem | De Avondshow met Arjen Lubach (S4), 12 september 2023
2a. Ames BN, McCann JC, Stampfer MJ, Willett WC. Evidence-based decision making on micronutrients and chronic disease: long-term randomized controlled trials are not enough. Am J Clin Nutr. 2007 Aug;86(2):522-3; author reply 523-4. doi: 10.1093/ajcn/86.2.522. PMID: 17684228.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17684228/
2b. Frei B, Ames BN, Blumberg JB, Willett WC. Enough is enough. Ann Intern Med. 2014 Jun 3;160(11):807. doi: 10.7326/L14-5011. PMID: 24887621.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24887621/
3. Eva Nyst. Co en huisarts hongerig naar voedingsonderwijs, Medisch Contact. 20 juni 2017, accessed 18 09 2023
4. Dianne (H.K.) van Dam-Nolen. Voeding en leefstijl in de opleiding geneeskunde: een overzicht. Directie Voeding, Gezondheidsbescherming en Preventie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, mei 2017, accessed 18 09 2023
5. Voedingscentrum. Suppletieadviezen vitamins mineralen en spoorelementen Factsheet
6. Gezondheidsraad. Vitamine K bij zuigelingen.
https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2017/04/11/vitamine-k-bij-zuigelingen
7. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Turck D, Bresson JL, Burlingame B, Dean T, Fairweather-Tait S, Heinonen M, Hirsch-Ernst KI, Mangelsdorf I, McArdle HJ, Naska A, Nowicka G, Pentieva K, Sanz Y, Siani A, Sjödin A, Stern M, Tomé D, Van Loveren H, Vinceti M, Willatts P, Lamberg-Allardt C, Przyrembel H, Tetens I, Dumas C, Fabiani L, Ioannidou S, Neuhäuser-Berthold M. Dietary reference values for vitamin K. EFSA J. 2017 May 22;15(5):e04780. doi: 10.2903/j.efsa.2017.4780. PMID: 32625486; PMCID: PMC7010012.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32625486/
8. Zollman C, Vickers A. What is complementary medicine? BMJ. 1999 Sep 11;319(7211):693-6. doi: 10.1136/bmj.319.7211.693. PMID: 10480829; PMCID: PMC1116545.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10480829/
9. Linus Pauling Institute. Accessed 18 09 2023
10. Voedingscentrum. Aanbevelingen voor vitamines, mineralen en spoorelementen Factsheet.
11. Caroline T.M. van Rossum et al. Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010. Diet of children and adults aged 7 to 69 years. ‘National Institute for Public Health and the Environment’. Report number: 350050006/2011, accessed 18 09 2023
https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/350050006.pdf
12. Institute of Medicine (US) Subcommittee on Interpretation and Uses of Dietary Reference Intakes; Institute of Medicine (US) Standing Committee on the Scientific Evaluation of Dietary Reference Intakes. DRI Dietary Reference Intakes: Applications in Dietary Assessment. Washington (DC): National Academies Press (US); 2000. PMID: 25057725.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25057725/
13. European Food Safety Authority (EFSA). (2017). Dietary reference values for nutrients summary report (Vol. 14, No. 12, p. e15121E).
https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/sp.efsa.2017.e15121
14. Lofstedt A, de Roos B, Fernandes PG. Less than half of the European dietary recommendations for fish consumption are satisfied by national seafood supplies. Eur J Nutr. 2021 Dec;60(8):4219-4228. doi: 10.1007/s00394-021-02580-6. Epub 2021 May 17. PMID: 33999272; PMCID: PMC8572203.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33999272/
15. Muskiet FAJ. De aanbevelingen voor visolievetzuren zijn een puinhoop. Voedingsgeneeskunde 2022;23(3)58-59
https://www.voedingsgeneeskunde.nl/vg-23-4/de-aanbevelingen-voor-visolievetzuren-zijn-een-puinhoop
16. Muskiet FAJ. Aanbevelingen voor vis zijn onnavolgbaar. Uitzicht no 5 2022
17. An evaluation of the EFSA’s dietary reference values (DRVs), Part 1. Dietary reference values for vitamins and minerals for adults No. 2018/19A, The Hague, September 18, 2018. Background document to: Voedingsnormen voor vitamines en mineralen voor volwassenen No. 2018/19, The Hague, September 18, 2018
18. Fan MS, Zhao FJ, Fairweather-Tait SJ, Poulton PR, Dunham SJ, McGrath SP. Evidence of decreasing mineral density in wheat grain over the last 160 years. J Trace Elem Med Biol. 2008;22(4):315-24. doi: 10.1016/j.jtemb.2008.07.002. Epub 2008 Sep 17. PMID: 19013359.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19013359/
19. Jansen-van der Vliet, M., Westenbrink, S., Niekerk, E. M., Roos, A. M., Van den Bogaard-van Oosterhout, C. H. M., Grit, C. T. F., … & Verheijen, P. J. J. (2021). NEVO-online 2021: achtergrondinformatie..
20. Voedingscentrum. Eerlijk over eten. Richtlijnen voedselkeuze Publicatiedatum 1 maart 2011; update 12 april 2011
21. Schuurman, R. W. C., Beukers, M. H., & Van Rossum, C. T. M. (2020). Eet en drinkt Nederland volgens de Richtlijnen Schijf van Vijf?: Resultaten van de voedselconsumptiepeiling 2012-2016.
https://rivm.openrepository.com/handle/10029/624454
22. Muskiet FAJ. Calcium-magnesiumratio in de voeding belangrijk voor adequate magnesiumstatus deel 1. Voedingsgeneeskunde 2023;24(3):46-54
23. Muskiet FAJ. Calcium-magnesiumratio in de voeding belangrijk voor adequate magnesiumstatus deel 2. Voedingsgeneeskunde 2023:24(4):44-55
24. Muskiet FAJ. Geef magnesiumtekort geen kans. Voorkom calciumtoxiciteit. Uitzicht 2023(5)10-13.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
