Nieuw bewijs voor het ‘Westerse dieet’ als oorzaak van ziekte. Amerikaanse wetenschappers vonden een sterk verband tussen ongezonde voeding en de verzwakking van een type immuuncel dat kenmerkend is bij de ziekte van Crohn. Hun experimenten maken aannemelijk dat darmbacteriën daar een belangrijke rol bij spelen.
De immuuncellen in kwestie bevinden zich hoofdzakelijk in het slijmvlies van de dunne darm. Ze heten Paneth-cellen, vernoemd naar de Negentiende-eeuwse Oostenrijker ontdekker ervan, Joseph Paneth. De cellen beschermen de darm door stoffen uit te scheiden, die in samenwerking met het microbioom voorkomen dat ziekteverwekkers schade aanrichten. Daarnaast produceren ze Tumor Necrosis Factor (TNF).
Ze liggen vlak naast de stamcellen die nieuwe epitheelcellen produceren en ze hebben invloed op de productiviteit van de stamcellen. Die positie doet vermoeden dat Paneth-cellen cruciaal zijn voor de regeneratie, en daarmee de instandhouding, van de darmwand op lange termijn. Disfunctionerende Paneth-cellen zijn een kenmerk van de ziekte van Crohn.
Obesitas of voedselkwaliteit?
Wetenschappers van de Washington University en Cleveland Clinic (VS) toonden een verband aan tussen overgewicht en ‘abnormaal en ongezond ogende’ Paneth-cellen. Uit klinische data van 400 volwassenen bleek dat de Paneth-cellen er onder de microscoop slechter uitzagen naargelang het BMI (Body Mass Index) hoger was. Dat verband was duidelijk aanwezig voor gezonde mensen en Crohn-patiënten. Betekent dit ook dat overgewicht de oorzaak was?
Onderzoek met twee groepen overetende muizen suggereert dat dit niet per se het geval is, vertelt Ta-Chiang Liu op de website van de universiteit. In allebei de groepen waren de muizen na vier weken dik, maar ‘te veel eten van een gezond dieet had geen invloed op de Paneth-cellen. Het was het hoog-vet, hoog-suikerdieet dat problemen gaf.’ Interessant: na vier weken op gezond voer waren de immuuncellen weer in vorm.
Of dit herstel ook bij mensen verwacht mag worden, durft Liu niet te zeggen. ‘Dit was een kortlopend experiment. Mensen worden niet van de ene op de andere dag obees. Daar is twintig tot dertig jaar van een suboptimale leefstijl voor nodig. Mogelijk dat je Paneth—cellen na zo’n lange tijd op een Westers dieet, voorbij het punt zijn dat ze kunnen herstellen.’
Clostridium
In een serie vervolgexperimenten vond de onderzoeksgroep een biologische mechanisme achter de aftakeling van de Paneth-cellen. Het vet/suikerdieet zorgde dat darmbacteriën van het genus Clostridium meer van een zogeheten secundair galzuur (deoxycholinezuur) gingen produceren. Dit galzuur wordt ook door het lichaam gevormd en is daar onder meer betrokken bij de afbraak van vet. Een eigenschap die farmaceutisch uitgebaat wordt bij schoonheidsbehandelingen en waar risico’s aan verbonden zijn. Bijvoorbeeld het afsterven van huidweefsel, getuige deze waarschuwing van het CBG.
In het Amerikaanse onderzoek verhoogde het galzuur de activiteit van twee immuum-moleculen – waaronder type 1 interferon. Deze remden de werking van de Paneth-cellen. Dat maakt de darm kwetsbaar voor ontsteking en voor infecties. ‘Chronisch ontstoken darmen zijn van oudsher voornamelijk een probleem in Westerse landen zoals de VS’, zegt Liu. ‘Maar worden wereldwijd steeds gewoner, doordat steeds meer mensen een Westerse leefstijl aannemen.’
Het onderzoek verscheen in Cell Host & Microbe en is alleen als samenvatting vrij toegankelijk.
Infographic: Thaddeus Stappenbeck, Cleveland Clinic
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
