Behandeling met chemotherapie kan negatief uitwerken op de hersenfunctie. De mistige hersenconditie staat in de volksmond bekend staat als ‘chemobrein’. Naar schatting een op de vijf patiënten krijgt er mee te maken, soms langdurig. In een pilotstudie onder negen vrouwen bleek neurofeedback de klachten ‘significant te verbeteren’.
Neurofeedback maakt gebruikt van hersengolven zoals deze gemeten worden met een elektro-encefalografie (EEG). Deelnemers aan neurofeedback krijgen hun eigen hersengolven via een beeldscherm teruggekoppeld (feedback) en leren zo golflengtes te produceren die geacht worden bepaalde mentale functies te verbeteren.
Om dat proces te vergemakkelijken isoleert de computer de gewenste frequenties uit het EEG en geeft deze aan de deelnemer in een herkenbare vorm terug. Bijvoorbeeld als een vierkant dat rood kleurt wanneer de gewenste frequenties toenemen en blauw kleurt als deze frequenties afnemen. Onderzoek sinds de jaren zestig van de vorige eeuw toont aan dat mensen, en trouwens ook dieren, binnen een beperkt aantal oefensessies leren de gewenste hersengolven op te roepen.
Of dit ook wil zeggen dat dergelijke vormen van hersengymnastiek effectieve strategieën zijn om de hersenwerking te verbeteren, is een ander verhaal. De onderzoeken hebben de neiging elkaar wat dat betreft tegen te spreken. In Scientific Reports verscheen eind vorige maand nog het verslag van een klinische studie met tachtig gezonde deelnemers naar het effect van neurofeedback en een andere techniek – transscranial Direct Current Stimulation (tDCS) – op onder meer het concentratievermogen.
‘Onze studie voegt weer een nulresultaat toe aan de literatuur over neuromodulatie’, concluderen de Braziliaanse en Portugese onderzoekers. ‘Wat laat zien dat neurofeedback en tDCS-effecten ingewikkelder liggen dan aanvankelijk gesuggereerd is en dat ze samenhangen met placebo-effecten.’
Een duidelijk positievere houding neemt Stephen Sideroff aan. Deze professor aan de Universiteit van Californië, Los Angelos, zet neurofeedback al meer dan twintig jaar in bij zijn patiënten. In deze klinische studie met 120 gebruikers van verdovende middelen, bleek 77 procent van de onderzoeksgroep na een jaar nog clean, tegenover 44 procent van de controlegroep.
Achttien sessies
‘De geschiedenis van neurofeedback laat zien dat het behulpzaam is bij een hele range aan stoornissen en symptomen’, zegt hij op de website van zijn universiteit, naar aanleiding van een pilotstudie die hij samen met twee collega’s uitvoerde bij negen vrouwen van 21 tot 65 jaar. De vrouwen waren meer dan een jaar geleden behandeld voor borstkanker en de chemotherapie die ze in het kader daarvan hadden ondergaan, hinderde hun functioneren in werk en privé nog altijd.
Ze hadden moeite zich te concentreren, hun geheugen liet steken vallen en dingen plannen en organiseren ging veel moeilijker dan voor de chemotherapie het geval was geweest. De geselecteerde vrouwen waren niet depressief en bij hen was ook geen psychische aandoening vastgesteld. Voorafgaan aan de trainingssessies deden de deelnemers cognitieve en psychologische tests. Daarnaast werden EEG’s afgenomen waaruit bleek dat de patronen van hun hersengolven afweken van die van gezonde volwassen hersenen.
Na achttien trainingssessies van dertig minuten neurofeedback zag dat beeld er heel anders uit. Bij zeven vrouwen waren de hersengolven genormaliseerd en bij de andere twee waren deze duidelijk verbeterd. Dat ging samen met duidelijk betere scores op de cognitieve en psychologische testen. De deelnemers gaven ook aan dat hun dagelijks functioneren en algehele psychische welbevinden verbeterd was.
Hoewel de onderzoeksgroep erg klein was en de studieopzet niet een in controlegroep voorzag, rechtvaardigen de resultaten verder onderzoek, zegt Sideroff. Dat zou moeten achterhalen wat de ideale protocollen zijn om chemobrain met neurofeedback te behandelen. Het onderzoek is als samenvatting terug te vinden in the Journal of Complementary and Integrative Medicine.
Geen vergoeding
Neurofeedback wordt niet uit de basisverzekering vergoed. Volgens Geld.nl bedragen de kosten per sessie tussen zestig en honderd euro en vergoeden de aanvullende verzekeringen ongeveer zoveel als ze aan premie kosten.
Kanker.nl geeft een aantal tips die helpen met een chemobrein om te gaan. Zoals sporten en bewegen en op tijd naar bed gaan. Het is mogelijk professionele hulp te krijgen bij het leren omgaan met de beperkingen. ‘Cognitieve revalidatie is een behandeling die bewezen effectief is. Uit onderzoek blijkt dat cognitieve revalidatie beter werkt dan zogenaamde ‘breintrainingen’.’
Beeld: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Neurofeedback_Process_Diagram.png
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
