Op het moment van schrijven (januari 2020), komt het coronavirus eraan. Zijn de gevolgen ernstiger dan bij de gebruikelijke influenzagolf in de winter of valt het uiteindelijk wel mee?
Belangrijk is voldoende weerstand. Daar kan je zelf aan werken. Vitamine C, gepropageerd door tweevoudig Nobelprijswinnaar Linus Pauling, is daarbij van oudsher het meest bekend. Het is een onderwerp van veel vermaak onder conservatieve medici die het investeren in extra vitaminen als ‘weggegooid geld’ bestempelen. Een meta-analyse van de kritische Cochrane Database of Systematic Reviews liet zien dat suppletie met vitamine C de kans op een gangbare verkoudheid net niet-significant laat dalen, maar wel gunstig blijkt voor mensen die te maken hebben met een korte periode van intensieve fysieke inspanning¹. Voor alle duidelijkheid: een verkoudheid is niet hetzelfde als griep (influenza).
Hoe zit het nu met die vitamines en mineralen, hebben we echt ‘tekorten’ of is dat een broodje-aapverhaal?
Laten we inzoomen op selenium, omdat deze stof via zogenaamde seleno-proteïnen sterk betrokken is bij de afweer. Bij infecties daalt het seleniumgehalte in het bloed, waarschijnlijk omdat er in de weefsels meer van wordt gebruikt. Een sterkere daling is geassocieerd met een slechtere uitkomst². Bij een virusinfectie in een selenium-arm lichaam verandert de viruspopulatie snel qua samenstelling: het virus wordt virulenter, dus agressiever³⁴. Door het seleniumtekort veroorzaakt het eigen immuunsysteem ook meer schade. De virulentere viruspopulatie is niet alleen potentieel levensbedreigend voor de geïnfecteerde persoon, maar ook voor diegene die hij/zij vervolgens besmet, of die nu goed in het selenium zit of niet³.
Voedingscentrum stelt dat seleniumtekort in Nederland ‘normaalgesproken’ niet voor komt
Het Voedingscentrum stelt op zijn website⁵: ‘In Nederland komt een seleniumtekort normaal gesproken niet voor.’ Je vraagt je af wat ‘normaal gesproken’ betekent en op welk onderzoek zo’n uitspraak is gebaseerd. In de voedselconsumptiepeiling van 2007-2010 staat dat een te groot deel van de 13- tot 70-jarige Nederlandse vrouwen onder de Amerikaanse inname norm zit⁶. Deze norm is hoger dan die van het RIVM: tussen 19-50 jaar USA 45 µg/dag, RIVM 35/30 µg/dag⁷. In ons onderzoek bij een groep van 100 schijnbaar gezonde Nederlandse volwassenen voldeed nagenoeg niemand aan de door de seleniumexperts aanbevolen gehaltes voor selenium in het bloed⁸.
Het gaat bij goede immunologische afweer om meer dan selenium alleen. Ook de vitamines A, D, C, E, B6, B12 en folaat en de elementen zink, ijzer en koper zijn er sterk bij betrokken⁹. Ze werken onderling mét elkaar. Maar ze kunnen elkaar ook tegenwerken als ze niet in de juiste onderlinge verhouding worden ingenomen. Dit is bijvoorbeeld bekend van ijzer. Een ijzerrijk dieet veroorzaakte in proefdieren met een virusinfectie een omvangrijker viruspopulatie en meer schade aan de gastheer³.
Wat is nu wijsheid? De zorgelijke vitaminen- en mineralenstatus ontstaat vooral vanwege het niet opvolgen van de meest elementaire voedingsaanbevelingen, vooral die van groente, fruit en vis¹⁰. Veel van de genoemde micronutriënten komen bij elkaar in voedingsmiddelen uit de zee, zoals vis, schelpdieren en zeewier¹¹-¹⁴. Onze overheid adviseert sinds 2012 een vitamine D-supplement¹⁵. Een gemiste kans dat veel mensen dit nog steeds niet weten!
Deze column is gepubliceerd in Uitzicht nr. 2 van 2020.
Foto’s: Gijs Versteeg
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
Referenties
- 1. Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013;(1):CD000980. Published 2013 Jan 31. doi:10.1002/14651858.CD000980.pub4
- 2. Forceville X, Vitoux D, Gauzit R, Combes A, Lahilaire P, Chappuis P. Selenium, systemic immune response syndrome, sepsis, and outcome in critically ill patients. Crit Care Med. 1998;26(9):1536–1544. doi:10.1097/00003246-199809000-00021
- 3. Beck MA, Handy J, Levander OA. Host nutritional status: the neglected virulence factor. Trends Microbiol. 2004;12(9):417–423. doi:10.1016/j.tim.2004.07.007
- 4. Beck MA. Selenium and vitamin E status: impact on viral pathogenicity. J Nutr. 2007;137(5):1338–1340. doi:10.1093/jn/137.5.1338
-
5. Voedingscentrum. Selenium (seleen). Cited January 26, 2020.
- 6. van Rossum CTM, Fransen HP, Verkaik-Kloosterman J, Buurma-Rethans EJM, Ocke MC. Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010 : Diet of children and adults aged 7 to 69 years. Cited January 26, 2020.
- 7. Verkaik-Kloosterman J, van Rossum C, Beukers M, Buurma-Rethans E. The habitual micronutrient intake of Dutch adults (VCP 2007-2010) compared with dietary reference values set by the Health Council of the Netherlands (2014) and EFSA (2010-2017). Geciteerd op 26 januari 2020.
- 8. Ruiz-Núñez B, Tarasse R, Vogelaar EF, Dijck-Brouwer DA, Muskiet FAJ. Higher Prevalence of "Low T3 Syndrome" in Patients with Chronic Fatigue Syndrome: A Case-Control Study. Front Endocrinol (Lausanne). 2018;9:97. Published 2018 Mar 20. doi:10.3389/fendo.2018.00097
- 9. Gombart AF, Pierre A, Maggini S. A Review of Micronutrients and the Immune System-Working in Harmony to Reduce the Risk of Infection. Nutrients. 2020;12(1):E236. Published 2020 Jan 16. doi:10.3390/nu12010236
- 10. RIVM, De zorg voor morgen begint vandaag. Nederland eet onvoldoende fruit, groente en vis. Geciteerd op 26 januari 2020. https://www.rivm.nl/nieuws/nederland-eet-onvoldoende-fruit-groente-en-vis
- 11. Hwang ES, Ki KN, Chung HY. Proximate composition, amino acid, mineral, and heavy metal content of dried laver. Prev Nutr Food Sci. 2013;18(2):139–144. doi:10.3746/pnf.2013.18.2.139
- 12. Bourre JM, Paquotte PM. Contributions (in 2005) of marine and fresh water products (finfish and shellfish, seafood, wild and farmed) to the French dietary intakes of vitamins D and B12, selenium, iodine and docosahexaenoic acid: impact on public health. Int J Food Sci Nutr. 2008;59(6):491–501. doi:10.1080/09637480701553741
- 13. Venugopal V, Gopakumar K. Shellfish: Nutritive Value, Health Benefits, and Consumer Safety. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 2017:16:1219-1242. doi: 10.1111/1541-4337.12312 First published: 25 October 2017 https://doi.org/10.1111/1541-4337.12312
- 14. Dong FM. The nutritional value of shellfish. Cited January 26, 2020. https://wsg.washington.edu/wordpress/wp-content/uploads/publications/Nutritional-Value-of-Shellfish.pdf
- 15. Voedingscentrum. Suppletie-adviezen Vitamine D. Cited January 26, 2020. https://www.voedingscentrum.nl/vitamineD
