Tomosynthese, de 3D-techniek bij opsporing van borstkanker, levert nauwelijks minder vaak vals alarm op bij mammografieën. Vrouwen die jaarlijks voor borstonderzoek opkomen, hebben na tien jaar nog vijftig procent kans op een fout-positieve uitslag. Met de 2D-techniek was dat 56 procent. De kans op een onterechte biopsie nam af van twaalf naar elf procent.
Dat is de uitkomst van Amerikaans onderzoek op basis van drie miljoen mammografieën, tussen 2005 en 2018 uitgevoerd bij 903duizend vrouwen in de leeftijd tussen 40 en 79 jaar. De meest effectieve manier – schrijven de onderzoeker in JAMA – om het aantal fout-positieve resultaten naar beneden te brengen is minder vaak naar de screening te gaan.
Bij vrouwen die zich niet jaarlijks, maar om het jaar laten onderzoeken, daalt het risico binnen tien jaar voor niets te worden teruggeroepen van bijna vijftig naar ongeveer 37 procent. ‘Deze afname gebeurt omdat vrouwen half zo vaak een screening ondergaan, hoewel fout-positieve uitslagen gebruikelijker zijn bij tweejaarlijkse dan bij jaarlijkse onderzoeken.’ Andere factoren die de kans op verkeerde uitslagen verminderen zijn leeftijd – hoe ouder hoe vaker juist – en dichtheid van het borstweefsel – hoe dichter hoe vaker onjuist.
Stress, pijn en andere kosten
Fout-positieve screeningresultaten leiden tot extra onderzoek. De auteurs noemen als nadelen van een follow up na zes maanden, naast de psychische belasting door de langere periode van onzekerheid, de additionele blootstelling aan straling, pijn door de mammografie, extra financiële belasting door medische kosten, verlies van werktijd en kansen.
Daar staat tegenover dat hiermee onnodige biopsieën kunnen worden voorkomen. Die ‘brengen aanvullende schade door infectie, pijn en littekens’. Vergeleken met 2D-digitale mammografie, verlaagde 3D-tomosynthese de kans op een onnodige extra follow up na zes maanden met één procentpunt naar zeventien procent. Ook de kans op een onnodige biopsie nam met één punt af, naar elf procent.
Nederland
Tomosynthese wordt in het Nederlandse Bevolkingsonderzoek Borstkanker ingezet voor nader onderzoek na een verdachte mammografie. Bovenstaande uitkomsten suggereren dat radiologen daar zelden betere conclusies uit kunnen trekken dan uit een 2D-mammografie. De suggestie van de Amerikaanse onderzoekers vrouwen om het jaar voor een borstscreening op te roepen, was in Nederland al gebruikelijk.
In praktijk zit er als gevolg van personeelstekort gemiddeld zelfs tweeënhalf jaar tussen de oproepen. Om grote regionale verschillen te voorkomen is de periode tussen twee oproepen sinds 2021 verlengd naar maximaal drie jaar. In 2020 halveerde de deelname aan het Bevolkingsonderzoek Borstkanker. Het aantal vrouwen dat naar aanleiding daarvan naar het ziekenhuis werd doorverwezen daalde met een derde. Over het effect van deze daling op de sterfte aan borstkanker valt pas over jaren iets zeggen, aldus het Landelijke Evaluatie Team Bevolkingsonderzoek.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
