Volwaardige voeding en lichaamsbeweging zijn de belangrijkste medicijnen in het recept voor een optimale gezondheid. In combinatie zijn ze zelfs in staat de aanmaak van nieuwe hersencellen te verdrievoudigen, toont een internationaal team van wetenschappers aan.
Rennen stimuleert de vorming van nieuwe neuronen in een volwassen hippocampus, rapporteerden onderzoekers al in 1999 op basis van experimenten in proefdieren. De hippocampus is het hersengebied dat betrokken is bij leren en onthouden. Op zoek naar moleculen die een rol spelen bij deze zogeheten neurogenesis, stuitte het inmiddels flink uitgebreide internationale onderzoeksteam twintig jaar later op een hele serie kandidaat-proteïnen.
In een vervolgonderzoek gingen ze aan de slag met selenoproteïne P (SEPP1), een eiwit waarvan de hoeveelheid verdubbelde als de proefdieren flink aan gang waren geweest in hun loopwiel. Vorige week publiceerde het team de resultaten van een nieuwe reeks experimenten in Cell Metabolism. De belangrijkste bevindingen: in het volwassen brein is selenium nodig voor de neurogenese die het gevolg is van hardlopen. Onafhankelijk van hardlopen, verhoogt selenium de proliferatie (deling en vermenigvuldiging) van voorlopercellen in de hippocampus. Daarbij keert selenium cognitieve achteruitgang om bij veroudering en schade aan de hippocampus.
‘Ik ben bijna twintig jaar actief op het gebied van neurogenese’, zegt neurowetenschapper en mede-auteur van de studie Tara Walker in een nieuwsartikel op de website van Sciene. ‘En zoiets als dit zagen we nog nooit.’ Injectie van een seleniumvorm direct in de hersenen, bijvoorbeeld, deed het aantal voorlopercellen in de hippocampus van de proefdieren met maar liefst een factor drie toenemen.
‘Het is de eerste keer dat een substantie die normaal gesproken in de voeding zit, zo’n duidelijk en relevant effect op de neurogenese blijkt te hebben’, citeert Science een deskundige die niet bij het onderzoek betrokken is. Deze voegt daar aan toe dat waarschijnlijk ook andere, door fysieke inspanning opgepepte, proteïnen hier een rol spelen en verwijst daarbij naar eigen onderzoek.
Verjonging
Weer anderen bestuderen niet de mechanismen rond de vorming van nieuwe neuronen, maar zoeken naar wegen om oude neuronen te ‘verjongen’. Ook in dat proces speelt voeding een belangrijke rol. MMV berichtte in dit artikel over spermidine.
Suppletie met spermidine verbeterde de werking van mitochondriën in de hippocampus van oude proefdieren. Waarschijnlijk als gevolg van een verbeterde autofagie – het vermogen ongewenste elementen binnen cellen af te breken en te recyclen. Bij ingewikkelde taken brachten de gesuppleerde muizen het er beter af dan de controlegroep. In aanvulling daarop toont bevolkingsonderzoek een duidelijk verband tussen een dieet dat rijk is aan spermidine en het behoud van cognitieve vermogens op hoge leeftijd.
Nog een manier waarop leefstijl, beweging in dit geval, positief uitwerkt op de hersenfunctie is via een beschermend effect op de synapsen van neuronen. Dat zijn de tentakelachtige structuren waarmee zenuwcellen elkaar signalen doorgeven en zo neurale netwerken mogelijk maken. Recent berichtte MMV dat deze synapsen van betere kwaliteit waren in de hersenen van de meest actieve ouderen. Zoveel beter dat ze capaciteitsverlies als gevolg van microbloedingen en eiwitplaque in de hersenen leken te compenseren.
Selenium? Paranoten
Het voor de mens onmisbare element selenium komt spaarzaam in de voeding voor. Bij landbouwgewassen is de hoeveelheid ervan afhankelijk van de bodem en/of bemesting. Granen van de Zeeuwse zeeklei bevatten van nature meer selenium dan granen van de hoge zandgronden. Paranoten vormen de grote uitzonding. Per ons bevatten ze, met circa 2.000 microgram, ongeveer 35 keer meer selenium dan chiazaad, dat slechts een fractie meer bevat dan mosselen, haring en sardienen. Die op hun beurt weer vijf keer zoveel bevatten dan de 11 microgram in rode linzen.
Seleniumproteïnen vervullen ook een belangrijke functie in het immuunsysteem. Seleniumstatus toont een sterk verband met het beloop van infectieziekten waaronder Covid-19, meldde MMV in 2020 en in 2021 opnieuw.
Dat seleniumsuppletie door middel van paranoten mogelijk is én effectief kan zijn tegen milde cognitieve achteruitgang bij ouderen, toont deze kleine, maar placebogecontroleerde klinische studie uit 2015. Daarin at de helft van de deelnemers, mannen en vrouwen rond de leeftijd van 78 jaar, dagelijks een paranoot. Na zes maanden hadden zij duidelijk meer selenium in hun bloed dan de controlegroep. Daarbij verbeterden ook ‘enkele cognitieve functies’, te weten spraak- en constructietestjes.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
