Te veel, te vet en te zoet eten veranderde de dunne darm van proefdieren in korte tijd drastisch van karakter. Onderzoekers lieten zien hoe stamcellen extra actief werden en versneld andere soorten darmcellen produceerden. Dat leidt ‘uiteindelijk tot een verhoogd risico op darmkanker’.
Bevolkingsonderzoek koppelt een ongezond dieet aan overgewicht, diabetes en kanker in het spijsverteringskanaal. In de hoop ooit met medicijnen in te kunnen grijpen, wordt veel onderzoek gedaan naar de biologische mechanismen achter dat verband. Met hun studie wilden onderzoekers van het Helmholz Zentrum in München, schrijven ze in Nature Metabolism, ‘de onmiddellijke effecten op de darmfunctie vaststellen van een Westers type dieet, hoog in vet en suiker.’
Bekend is dat de darm zich snel aan het voedselaanbod aanpast, maar dat dit aanpassingsvermogen en de darmwerking verschillen vertoont tussen slanke mensen en mensen met obesitas. Uitzoeken wat daar gebeurt is een serieuze klus. De onderzoekers lichtten een tipje van sluier op en keken naar het effect van voeding op de verschillende soorten gespecialiseerde cellen in het darmepitheel: Enterocyten die nutriënten uit de voedselbrij in de bloedbaan sluizen. Panethcellen die onder meer een antimicrobiële functie hebben. Slijm producerende gobletcellen. Tuftcellen die de omgeving aftasten op chemische signalen en daar op verschillende manieren op reageren.
Veel aandacht gaat in het Duitse onderzoek naar de entero-endocrine cellen. Deze categorie darmcellen scheidt hormonen – insuline, leptine, serotonine – af en peptiden. Dat gebeurt in de bloedbaan waar ze het hele lichaam bereiken, of juist heel in het klein als signaal naar omliggende cellen. Ook sturen ze signalen naar het zenuwstelsel van de darm en beïnvloeden zo de bewegingen – peristaltiek – van het stelsel. En al deze variatie vernieuwd zich elke vijf tot zeven dagen vanuit dezelfde bron, de darmstamcel.
Snellere deling een risico
De onderzoekers voerden een groep muizen een ‘obesogeen’ dieet met veel palmvet en suiker en vergeleek deze groep, met normaal gevoerde proefdieren. ‘Het eerste wat op opviel’, vertelt onderzoekleider Anika Böttcher op de website van haar intituut, ‘was dat de dunne darm geweldig in omvang toenam.’ Vervolgens brachten de onderzoekers 17.000 darmcellen in kaart en gebruiken nieuw ontwikkelde ‘lerende software’ om relevante verschillen tussen de twee groepen boven water te krijgen.
‘Zo vonden we dat stamcellen duidelijk sneller delen en differentiëren in muizen op een ongezond dieet.’ De onderzoekers stellen dat dit het gevolg is de activering van dezelfde signaalroutes die gezien worden in versnelde tumorgroei bij veel kankers. Böttcher: ‘Dit kan een belangrijke link zijn: dieet beïnvloedt metabole signaalwerking, wat leidt tot een excessieve groei van darmstamcellen en uiteindelijk tot een verhoogd risico op maag- en darmkanker.’
Medicijnontwikkeling
Met behulp van weer een andere techniek laten de onderzoekers nog veel meer zien. Onder andere dat de endocriene cellen minder serotonine produceerden. In de darm geproduceerde serotonine heeft een brede werking. Het regelt verschillende processen zowel binnen als buiten de darm. Het speelt een rol bij de glucose- en vetstofwisseling in het lichaam en is gelinkt aan metabole ziekten.
Al met vonden de onderzoekers voldoende aanknopingspunten om verder te puzzelen aan ‘alternatieve non-invasieve therapieën’ – lees medicijnen – tegen de gevolgen van te veel en te ongezond eten. Daar is het allemaal om te doen. Momenteel is de maagoperatie de meest effectieve behandeling tegen obesitas, stellen de auteurs, om gewichtsverlies te bereiken en diabetes om te keren.
De onderzoekers nemen aan dat langdurige overconsumptie van de ongezonde voeding aanpassingsproblemen van de darm tot gevolg heeft, die de energiehuishouding verder in de war schopt en zo extra bijdraagt aan de ontwikkeling van obesitas en prediabetes. ‘Darm-disfunctioneren in een vroeg ziektestadium stoppen, zou daarom een veelbelovende behandeloptie zijn in de strijd tegen obesitas en de daaruit voortkomende risico’s en complicaties.’
“Mouse colon with gut bacteria” by National Institutes of Health (NIH) is licensed under CC BY-NC 2.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
