Obesitas verhoogt het risico op borstkanker, grotere tumoren, uitzaaiingen, recidief en overlijden. Onderzoekers toonden aan hoe een hormoon uit vetcellen de werking van medicatie blokkeert en hoe twee supplementen die blokkade opheffen. Andere onderzoekers lieten zien hoe nabootsend vasten datzelfde hormoon langdurig onderdrukt.
‘Obesitas is geassocieerd met een verhoogd risico op verschillende soorten kanker’, beginnen de onderzoekers van het Amerikaanse Johns Hopkins Kankercentrum hun artikel in NPJ Breast Cancer. ‘Opmerkelijk is dat obesitas verantwoordelijk is voor ongeveer 55 procent van alle diagnoses bij vrouwen, inclusief borstkanker.’ In een studie met proefdieren gingen de Amerikaanse wetenschapers op zoek naar nieuwe biologische verklaringen voor dit verband.
Leptine
Ze richtten zich daarbij op hormoongevoelige borstkanker en zoomden in op leptine. Dat is een hormoon dat vetcellen produceert en dat onder meer een rol speelt bij gevoelens van verzadiging. Hormoongevoelige tumoren maken het overgrote deel uit van het totaal aantal gevallen van borstkanker. Na de standaard behandeling krijgen de patiënten over een periode van jaren medicijnen – meestal tamoxifen – die het lichaam hinderen het hormoon oestrogeen aan te maken.
Het succes van de behandeling neemt af naarmate het BMI van de patiënt toeneemt. Vergeleken met de twintig procent patiënten met het laagste BMI, heeft de twintig procent met het hoogste gewicht een twee keer zo groot risico aan de ziekte te overlijden. ‘Obese vrouwen krijgen misschien niet het volle voordeel van een behandeling met tamoxifen’, zegt onderzoeksleider Dipali Sharma, professor oncologie aan de Johns Hopkins universiteit.
In haar onderzoek krompen de – hormoongevoelige – tumoren van obese muizen niet en die van slanke muizen wel, nadat hun oestrogeenproductie medicinaal werd stilgelegd. De dikke proefdieren hadden verhoogde leptinewaarden in hun bloed. Kregen de slanke leptine toegevoegd dan reageerden ze net zo slecht op de oestrogeen-verlagende medicatie als de dikke muizen. Hoe zit dat?
Nader onderzoek toonde aan dat leptine de oestrogeenreceptor van de tumorencellen bleek te activeren. Waarmee een serie genen actief werd die nodig zijn voor de ontwikkeling van kanker. Een van die genen – met de naam Med1 – leek een sleutelpositie te hebben. Als deze namelijk werd uitgeschakeld leverde leptine geen probleem meer op. En datzelfde resultaat had de behandeling met twee verschillende verbindingen.
Te mooi om waar te zijn?
Het ene was adiponectine, een ander hormoon uit vet- en spiercellen. Het is onder meer betrokken bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en de vetverbranding. Hoge bloedwaarden ervan hangen samen met tal van positieve gezondheidsuitkomsten. De andere stof die in het onderzoek van Sharma het effect van leptine teniet deed was honokiol. Dat is een polyfenol die gewonnen wordt uit de bast, bladeren en zaden van planten uit het geslacht magnolia.
Beide stoffen staan volgens Sharma bekend om een beschermend effect bij kanker. Van honokiol meldt PubChem één studie uit 2005 die betrekking heeft op kanker. Volgens Sharma stelt twee soorten interventies voor om de effectiviteit van oestrogeenremmers bij borstkanker te verhogen. Namelijk verlaging van het circulerende leptine, bijvoorbeeld door af te vallen. Of het gen Med1 remmen, bijvoorbeeld met de bovengenoemde stoffen. De eerstgenoemde aanpak lijkt de meest aangewezen, ook al omdat twee van de studiesponsors gelieerd zijn aan bedrijven die cosmetica en voedingssupplementen verkopen – waaronder honokiol.
Nabootsend vasten verlaagt leptine langdurig
Dat lage leptinewaarden de effectiviteit van hormoon-verlagende medicijnen verhoogt, was Sharma en haar team onder meer bekend uit deze recente studie. In het Italiaanse onderzoek, waaraan onder meer vastenexpert Valter Longo en de Nederlander Hans Clevers meewerkten, werd dat effect bereikt door middel van nabootsend vasten.
In het klinische deel van de studie kwam naar voren dat nabootsend vasten – in dit geval vijf dagen calorierestrictie per vier weken – de waarden van leptine en IGF1 bij patiënten duurzaam verlaagden. Dat was ook het geval bij muizen. Vanwege hun korte levensspanne konden de onderzoekers bij de dierexperimenten bovendien een duidelijk levensverlengend effect aantonen.
De Italiaanse studie leverde nog meer argumenten op voor uitvoeriger klinisch onderzoek naar nabootsend vasten als aanvullende therapie bij kanker. Zo hielp het tegen medicijnresistentie en beschermde het tegen endometriale hyperplasie, oftewel een overmatige groei van cellen in het baarmoederslijmvlies. Dat is nog een belangwekkende bevinding, schrijven de auteurs. ‘Gegeven beperkte opties deze bijwerking van tamoxifen te voorkomen.’
Lees ook over calorierestrictie en ketogeen dieet bij kanker en over vormen van intermitterend (nabootsend) vasten bij obesitas en na kanker.
“Magnolia blossom” by Creativity+ Timothy K Hamilton is licensed under CC BY-NC-ND 2.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
