Het aandeel ultra-bewerkt voedsel in het dieet van de Amerikaanse jeugd is de afgelopen twintig jaar gestegen. Gemiddeld twee derde van de dagelijkse hoeveelheid calorieën die kinderen in de leeftijd van 2 tot 18 jaar consumeren zijn ultra-bewerkt. Waarschuwingen tegen frisdrank lijken effect te sorteren, maar andere categorieën ultra-bewerkt voedsel zitten in de lift.
Uit de analyse van de gegevens van bijna 34duizend deelnemers aan de National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) concluderen onderzoekers van Tufts University (Vermont, VS) in vakblad JAMA, dat het geschatte percentage energie uit ultra-bewerkt voedsel tussen 1999 en 2018 steeg van 61,4 naar 67 procent. Het percentage energie uit minimaal of helemaal onbewerkt voedsel daalde van 28,8 naar 23,5 procent.
Opvallend was de daling in de subgroep ‘gesuikerde dranken’: meer dan een halvering van de oorspronkelijke bijna elf procent van het totaal. Daar staan stijgingen in andere categorieën tegenover. De consumptie van ‘ready to heat, ready to eat’ (opwarmen en opeten), denk aan afbakbroodjes, pizza’s, magnetronpopcorn of -maaltijden, nam met gemiddeld gemiddeld 2,2 procentpunt toe. De categorie ‘zoete snacks en snoep’ groeide met 2,3 procent toe en neemt met een totaalgewicht van dertien procent de koppositie over van de suikerde frisdranken.’
Onderscheiden naar etniciteit kwam de stijging, met ruim tien procentpunten, het hoogst uit onder Afro-Amerikanen. In deze groep komt 72,5 procent van de dagelijkse calorieën uit ultra-bewerkte producten. Onder Amerikanen met een Mexicaanse achtergrond is de stijging ook bovengemiddeld: 7,6 procentpunt. Desondanks komt deze groep met een totaal aandeel van 63,5 procent ultra-bewerkte voeding vooralsnog het beste uit de bus.
De onderzoekers vermoeden dat de culturele achtergrond daar een rol bij speelt. ‘Aanhoudend lagere consumptie van ultra-bewerkte voeding onder Mexicaans-Amerikaanse jeugd, zou het gevolg kunnen zijn van meer thuis koken in Spaanse families.’
Relatie ultra-bewerkt en ziekten
In hun artikel, dat via deze link vrij beschikbaar is, sommen de auteurs op van welke ziekten de kans toeneemt bij een stijgende consumptie van ultra-bewerkte voeding. ‘Cohortonderzoek voorziet in consistent bewijs dat het bijdraagt aan obesitas, cardiovasculaire risicofactoren in kinderen en volwassenen en dat het geassocieerd is met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, bepaalde types kanker en sterfte onder volwassenen.
Naast het gebrek aan micronutriënten en voedingsvezels, en het teveel aan snelle koolhydraten zoals suikers, geraffineerd meel en zetmeel, houden de auteurs het nadrukkelijk voor mogelijk dat de bewerkingen op zichzelf onderdeel van het probleem zijn. ‘Door veranderingen in de fysieke structuur en chemische samenstelling van voedsel die mogelijk een glycemische respons kunnen uitlokken en leiden tot een verminderd gevoel van verzadiging.’
Verder wijzen de auteurs op potentieel negatieve effecten op het metabolisme veroorzaakt door ‘voedseladditieven zoals emulgatoren, stabilisatoren en kunstmatige zoetstoffen.’ Met een beroep op de inmiddels beroemde klinische studie van Kevin Hall uit 2019, bepleiten de auteurs dat toekomstige richtlijnen ‘voedselbewerking op zichzelf genomen als factor meewegen. In aanvulling op nutriënten en voedselcategorieën.’
De proefpersonen in de dubbel blind gecontroleerde klinische studie van Hall kregen maaltijden die wat betreft marco- en micronutriënten identiek waren. Het verschil zat hem in de bewerking. De deelnemers aten naar behoefte. Gemiddeld hadden ze van de hoog bewerkte maaltijden 508 kilocalorieën per dag meer nodig.
Ultra-bewerkt volkoren brood
Om te onderscheiden tussen verschillende gradaties van voedselbewerking, gebruikten de onderzoekers het NOVA classificatiesysteem. Met name vanuit de voedingsindustrie klinken bezwaren tegen de NOVA-classificatie. Uit wetenschappelijke hoek is kritiek op het feit dat het systeem simplificeert en geen rekening houdt met bepaalde chemicaliën, restanten van landbouwgif en vervuiling met andere substanties.
Een classificatie puur op basis van mate van bewerking is van toegevoegde waarde bij de gangbare die zich hoofdzakelijk baseren op de in het voedsel aanwezige nutriënten, betogen de auteurs. Daarbij verwijzen ze naar groeiende stapel onderzoeken die de consumptie van ultra-bewerkte voeding volgens NOVA-classificatie, linken aan negatieve gezondheidsuitkomsten.
Of zoals medeauteur Fang Fang Zang op de website van Tufts University zegt: ‘Sommige volkorenbroden en zuivelproducten zijn ultra-bewerkt. Ze zijn gezonder dan ander ultra-bewerkte voeding. Maar de meeste soorten zijn minder gezond dan onbewerkte en minimaal bewerkte voeding. En de toename van de consumptie door kinderen is zorgelijk.’
“Miniature Food – Bakery, Bread, Baguette and Brioches” by PetitPlat – Stephanie Kilgast is licensed under CC BY-NC-ND 2.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
