‘Krachtoefeningen voor je ademhalingsspieren’, noemen ze het. Dagelijks negen minuten oefenen deed in een kleine studie de bloeddruk net zoveel dalen als dagelijks sporten of het gebruik van medicijnen. De onderzoekers snappen zelf niet precies hoe het kan. Maar, adviseren ze: profiteer er van.
Het is een interessante vraag hoe circulatie en respiratie – oftewel bloedsomloop en ademhaling – in de klinische geneeskunde ooit gescheiden zijn tot twee verschillende specialismen, merkt het commentaar in Journal of the American Heart Association op. ‘Maar los daarvan: een van de voornaamste symptomen van hartfalen door verstopte kransslagaders is ademnood. Omgekeerd ontwikkelen longpatiënten geregeld pulmonale hypertensie en als gevolg daarvan falen van de rechterzijde van het hart.’
Hart en longen mogen dan gescheiden vakgebieden zijn, ze functioneren in directe samenhang. ‘De druk die een ademhaling genereert en de uitzetting van de longen, beïnvloeden de hoeveelheden in de hartkamers en een druk in de bloedvaten.’ Veranderingen die op hun beurt zenuwen van het autonome zenuwstelsel stimuleren en de frequentie en diepte van de ademhaling.
De commentatoren wijzen op de samenwerking tussen de ‘patroongenetoren’ in de hersenstam die hartfrequentie, bloeddruk en ademhaling reguleren en op therapeutische potentie van ademhaling bij angst, pijn en het verbeteren van bloedsuikerwaarden. Ze wijzen op een meta-analyse uit 2017 over het effect van ademhalingsoefeningen op hartfrequentie en bloeddruk bij hartpatiënten.
Onconventioneel voordeel
Specifieke krachttraining van de ademhalingspieren vond tot nog toe alleen therapeutisch toepassing bij mensen met COPD en bij slaapapneu. Maar gezien de resultaten die Daniel Craighead en zijn collega’s aan de Univerity of Colorado (VS) konden laten zien, ‘biedt het een nieuwe en onconventionele mogelijkheid om de voordelen van oefening en fysieke activiteit op te wekken’.
Waar bestaat die krachttraining precies uit? Net als bij andere vormen van krachttraining, moeten spiergroepen een groter vermogen leveren dan normaal en dat bij een bepaald aantal herhalingen. In dit geval de spieren die het middenrif naar beneden trekken waardoor de longen zich met lucht vullen. De lucht moet door een apparaatje worden gezogen dat extra weerstand geeft.
In het onderzoek moesten de deelnemers daarvoor 75 procent van het maximale vermogen van hun ademhalingspieren benutten. Het protocol schreef zes keer per week een dagelijkse training voor. Deze bestond uit vijf sessies van elk zes zware ademteugen. Inclusief de minuut rust tussen elke sessie kostte dat de deelnemers dus negen minuten. De resultaten waren naar verhouding van de kleine hoeveelheid geïnvesteerde tijd enorm.
Voor de studie werden 36 proefpersonen geselecteerd in de leeftijd van 50 tot 79 jaar. Behalve een verhoogde bloeddruk waren ze gezond. De helft volgde zes weken het bovenstaande regime, de andere helft deed dezelfde oefeningen, maar dan met een lage (15%) weerstand. Na zes weken noteerden de onderzoekers in de onderzoeksgroep een gemiddelde daling van de bovendruk van 9 punten (van 135, naar 126 mm Hg). De onderdruk daalde met twee punten naar gemiddeld 77 mm Hg. In de placebogroep deed zich geen daling van de bloeddruk voor.
Dat was nog niet alles. In de onderzoeksgroep nam de endotheelfunctie van de bloedvaten met 45 procent toe. Dat is het vermogen van aders om zich te verwijdden en zo de druk te verlagen. Daarbij daalde in de onderzoeksgroep de bloedwaarden van het proteïne CRP, een belangrijke ontstekingsmarker. In het laboratorium zetten de wetenschappers menselijke endotheelcellen op kweek met serum van de proefpersonen van voor en na de oefenperiode. Daaruit bleek onder meer een afname van vrije zuurstofradicalen bij het serum van de trainingsgroep; wat wijst op minder oxidatieve stress.
Blijf wandelen en sporten!
Eerste auteur van het onderzoekartikel Daniel Graighead betoont zich optimistisch over de kansen van krachtademhaling als leefstijlinterventie. Voor veel mensen die zich wat betreft lichaamsgewicht en/of bloeddruk in de risicozone bevinden, is sporten ofwel geen optie, of het levert onvoldoende op. ‘Zij hebben een andere leefstijlinterventie nodig’, zegt hij in het begeleidende persbericht. ‘Dit zou het kunnen zijn.’
Op de vraag in hoeverre dat het geval is, moet vervolgonderzoek meer licht werpen. Bij de National Institutes of Health zijn ze voldoende onder de indruk om 4 miljoen dollar subsidie te reserveren voor een nieuwe trial. Dit maal met honderd deelnemers. Deze gaan twaalf weken sporten of krachtademhalen. Het is logisch te veronderstellen dat ademhalingsoefeningen nooit alle positieve effecten van fysieke inspanning kunnen nabootsen. Zoals bijvoorbeeld die op het immuunsysteem via spieren en botten.
In het ideale geval wordt deze ontdekking opgevat als aanvulling op de bestaande leefstijlpijler ‘beweging’. Dus fysieke inspanning plús krachtademhaling. Graighead zelf gebruikt de oefening om zijn prestaties te verbeteren. ‘Als je een marathon loopt, raken je ademhalingspieren vermoeid. Ze beginnen bloed te stelen van je skeletspieren. Het idee is dat je het duurvermogen van deze spieren opbouwt, je benen minder snel moe worden.’
Foto: Mede-auteur Tom Heinbockel demonstreert het gebruik van een Power Breathe-apparaatje, in 2019 als master’s student Integrative Physiology. (Photo by Casey A. Cass/CU Boulder)
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
