Nieuwe DASH-bevindingen over natrium schreeuwen om korrel zout

DASH staat voor: Dietary Approaches to Stop Hypertension. Naast een mager zoutadvies (1.500 tot 2.300 mg natrium/dag) propageert het DASH-dieet een voedingspatroon met meer groente, fruit, zuivel, volgranen, gevogelte, vis en noten, en minder rood vlees, snoep en suiker-bevattende frisdranken. Dit dieet werd onderzocht bij 3 natriuminnames van respectievelijk 1.150, 2.300 en 3.450 mg/dag gedurende elk 30 dagen. Ruim gedragen is de conclusie dat zowel het DASH-dieet als de zoutbeperking gunstig uitpakken op de bloeddruk (1).

De DASH-zout onderzoeksgroep bestond uit 412 personen van gemiddeld 48 jaar met een verhoogde bloeddruk (boven 120/80 mm Hg). Bijna veertig procent van de deelnemers had obesitas (body mass index boven 30 kg/m²).

Eind mei presenteerden onderzoekers aanvullende gegevens (2,3), waarbij ze gebruik maakten van de intussen 20 tot 22 jaar oude plasmamonsters. Ze analyseerden drie eiwitmarkers: de hs-cTnI¹ (marker die in de kliniek gebruikt wordt voor de diagnose hartinfarct), de NT-proBNP¹ (voor diagnose hartfalen) en de hs-CRP¹ (ontstekingsmarker). Ten opzichte van een typisch Amerikaanse voeding (controle) scoorde het DASH-dieet respectievelijk 14 en 13 procent lager op de gebruikte markers voor hartschade en ontsteking. Enkel zoutvermindering liet de marker voor hartfalen met 19 procent dalen, maar de ontstekingsmarker steeg met 9 procent. De combinatie van het DASH-dieet en minder zout deden zowel de hs-cTnI (20%) als de NT-proBNP (23%) dalen (2). De auteurs trekken stevige conclusies: ‘Combinatie van DASH-dieet en zoutreductie kan in relatief korte tijd de subklinische schade aan het hart verlagen en de belasting van het hart verminderen’. En: ‘Het DASH-voedingspatroon en een lagere natriuminname dienen wereldwijd te worden bevorderd.’ De pers nam hun conclusies kritiekloos over. ‘U.S.News’ (4) schreef: ‘Laag-zout DASH-dieet goed voor totale hartgezondheid’. Medscape (5): ‘Hartvoordelen van DASH natriumarm dieet Snel en Direct‘.

Met hun halve waarheid nemen de auteurs hun collega-wetenschappers bij de neus en zetten journalisten op het verkeerde been.

Wat is het probleem? Ten eerste gaat het om laboratoriumwaarden en niet om ziekte. Een verhoogd cholesterol is ook geen ziekte; hooguit een risicofactor voor hart- en vaatproblemen. Ten tweede bleven alle gebruikte markers ruim onder de grenzen die gehanteerd worden voor een kwalificatie ‘abnormaal’. Ook wordt niet vermeld dat de door hen gebruikte markers voor hartschade (hs-cTnI; 6-9) en hartfalen (NT-proBNP; 10-13) bij fysieke inspanning van volkomen gezonde mensen sterk stijgen. Bij een forse inspanning meestal tot ver in het gebied van een hartinfarct (6-13). (Te zien in de figuur hieronder waarin de hs-cTnI waarden na een halve marathon zijn vergeleken met de waarden uit de DASH-zout studie.) Cardiologen beschouwen deze verhoging als een teken van onschuldig lekken van hs-cTnI uit hartcellen (6-9). Ten derde werd de studie uitgevoerd met mensen met verhoogde bloeddruk, waarvan de meesten veel te zwaar. Waarom zouden hun aanbevelingen ook voor gezonde mensen moeten gelden? Op hun waarneming dat zoutvermindering de ontstekingsmarker hsCRP licht doet stijgen gaan de auteurs niet in. Terwijl zo’n stijging van de hsCRP, zelfs binnen het ‘normale’’ gebied als ongunstig wordt gezien (14,15).

Gezonde mensen doen er goed aan om het DASH-dieet serieus te nemen, maar om dat zoutverhaal te negeren. Vermijd het metabool syndroom en kom iedere dag in beweging. Dat is pas echt goed voor het hart, al stijgen hierdoor de hs-cTnI en NT-proBNP.

¹, (hs-cTnI), high-sensitivity cardiac troponin I; NT-proBNP, N-terminal pro–B-type natriuretic peptide; hs-CRP, high-sensitivity C-reactive protein.

Voor de halve marathon zijn weergegeven de hs-cTnI waarden voorafgaande (Pre) en direct na de halve marathon (Post) en vervolgens 3, 6 en 24 uur na afloop. De hs-cTnI waarden in de DASH-zout studie zijn weergegeven voor de een typisch Amerikaanse voeding (Controle) en het DASH-dieet na 2 weken (baseline) en 30 dagen na respectievelijk een hoge (3.450 mg/dag), medium (2.300 mg/dag) en lage (1.150 mg/dag) inname van natrium.

Wat opvalt is dat alle hs-cTnI waarden van de DASH-studie binnen het referentiebereik liggen van gezonde personen (mediaan 2,9 ng/L, interkwartiel range 2,4-4,3 ng/L). Een halve marathon doet de hs-cTnI waarden stijgen tot boven de 99^ste percentiel van het referentiebereik (gestippelde lijn; 8,6 ng/L). Zulke stijgingen worden ook gezien bij een (klein) hartinfarct. Verhogingen van hs-cTnI bij fysieke inspanning van gezonde personen wordt echter niet toegeschreven aan het ontstaan van schade aan het hart, zoals bij een hartinfarct.

De data van de halve marathon zijn afkomstig van Lippi et al. (referentie 6). De data van de DASH-zout studie komen uit Juraschek et al. (referentie 2).

Beeld: quickmeme.com