Een natuurlijk voedingspatroon met veel groenten, fruit, peulvruchten en noten is een effectief medicijn tegen hoge bloeddruk. Gaat aan dit dieet een korte periode van vasten vooraf dan is het nog effectiever, tonen Duitse onderzoekers aan. ‘Vasten werkt als een katalysator voor beschermende micro-organismen in de darm.’
Onder voedingskundigen staat DASH niet bekend als wasmiddel, maar als een voedingswijze. Het is een afkorting die vertaald in het Nederlands staat voor Dieetgerichte Aanpak om Hypertensie te Stoppen. Een dieet dat de bloeddruk verlaagt dus. DASH beperkt het gebruik van snelle suikers, rood vlees, alcohol, verzadigd vet en zout.
Wat betreft de invulling vertoont het grote overeenkomsten met het mediterrane dieet: veel groenten en fruit, peulvruchten, noten, volle granen, eieren, vis en gevogelte. Lang niet iedereen is overtuigd van het nut van een drastische zoutbeperking en met name de beperkingen rond cholesterol en verzadigd vet zijn niet onomstreden. Dit impliceert namelijk een negatief advies voor eieren en volle zuivelproducten.
Desalniettemin scoorde het dieet volgens de National Institutes of Health (NIH) in 2018 voor het achtste jaar op rij als beste tegen hoge bloeddruk en hoog cholesterol. Volgens de NIH verlaagt deze voedingswijze de systolische bloeddruk met acht tot veertien punten in mensen met een verhoogde of hoge bloeddruk. Dat zou vergelijkbaar zijn met wat medicatie in deze groep bewerkstelligt.
Proefpersonen met metaboolsyndroom
Het punt met voedselinterventies is dat ze niet bij iedereen aanslaan. Of niet snel genoeg. Dat is funest voor de motivatie een gezond voedingspatroon vast te houden. Wat met name een gemiste kans is voor mensen die door een andere leefstijl van hun medicatie af willen komen. Het is bekend dat vasten binnen korte tijd positief uitwerkt op de bloedsuikerspiegel en het immuunsysteem. Een team afkomstig van een aantal Duitse universiteiten en onderzoeksinstellingen ging de vraag na of het uitmaakt voorafgaand aan een dieetverandering te vasten.
Daartoe selecteerde het 71 proefpersonen met het metaboolsyndroom. Dat is een fysieke toestand die gekenmerkt wordt door laaggradige ontsteking en samen gaat met (buik)obesitas en/of verhoogde bloeddruk, ongezonde bloedsuikerwaarden en een ongunstige verhouding tussen ‘goed’ en ‘slecht’ cholesterol. De proefpersonen in het Duitse onderzoek slikten medicatie tegen hoge bloeddruk. Ze werden verdeeld in twee groepen die elk voor drie maanden ging ‘DASH’en’, maar waarvan een groep daaraan voorafgaand een vastenkuur van vijf dagen doorliep. Gezien de samenhang tussen voeding, het microbioom en het immuunsysteem maakten de onderzoekers gebruik van alle mogelijkheden die de moderne analysetechniek te bieden heeft.
Immuunsysteem en microbioom
Dat leverde enkele belangwekkende waarnemingen op. Zo bleek het aangeboren immuunsysteem tijdens de vastenperiode stabiel, terwijl het aangeleerde immuunsysteem tot rust kwam. Gedurende dit proces daalden ontstekingsbevorderende T-cellen in aantal, terwijl de hoeveelheid regulerende T-cellen toenam. Op hetzelfde moment maakte de samenstelling van het microbioom een opvallende verandering door, toonde genetische analyse van de ontlasting. Zo namen bacteriestammen toe die verband houden met een betere gezondheid en een lagere bloeddruk. Sommige van deze veranderingen hielden ook na het vasten stand.
‘Body Mass Index (BMI), bloeddruk en de behoefte aan bloeddrukmedicatie bleef op de lange termijn lager onder de vrijwilligers die het gezonde dieet begonnen na vijf dagen vasten’, zegt Dominik Müller, in een persbericht van het Max Delbrück Center voor Molecular Medicine. Müller is gespecialiseerd in orgaanschade door hoge bloeddruk. Hij leidde het onderzoek samen met Sofia Forslund, die deskundig is op de rol van het microbioom bij hart- en vaatziekten.
Samen met wetenschappers van de Mc Gill University in Montreal, Canada, was Forslund verantwoordelijk voor de statistische evaluatie van de vraag of dit effect aan het vasten was toe te schrijven en niet aan de bloeddrukverlagende medicatie. ‘Het is ons gelukt de invloed van de medicatie te isoleren. Of iemand wel of niet goed reageert op een verandering van dieet, hangt af van de individuele immuunreactie en het darmbioom’, concludeert Forslund.
Als een groentenrijk dieet geen resultaat heeft dan kan dat het gevolg zijn van een tekort aan darmbacteriën die vezels omzetten in beschermende korte-keten vetzuren, zegt ze. Daarom verdient het aanbeveling eerst een paar dagen te vasten en dan aan het gezonde dieet te beginnen. ‘Vasten werkt als een katalysator voor beschermende micro-organismen in de darm. De gezondheid verbetert duidelijk zeer snel en patiënten kunnen hun medicatie afbouwen of er zelfs helemaal mee stoppen.’
Hoe zag dat vasten er uit?
In dit onderzoek startten de vrijwilligers die in de vastengroep terecht kwamen met twee dagen calorierestrictie: veganistische voeding van maximaal 1.200 kcal per dag. Daarna volgden vijf echt magere dagen met een energie-inname van 300 tot 350 kcal in de vorm van groentesappen en groentebouillon. Daarna volgde een periode van tien weken DASH-dieet.
Alle vrijwilligers namen deel aan lezingen over voeding en nutriënten en kooklessen Bovendien kregen ze algemene leefstijlaanbevelingen voor lichamelijke oefening en stressreducties. Het onderzoek verscheen vorige week in Nature Communications en is kosteloos beschikbaar.
Beeld: Fotolia
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
