Een milieuvriendelijker gebruik van landbouwgrond. Iedereen wil het. Inclusief de meeste boeren. Omschakelen naar een duurzamer bedrijfsvoering is echter minder een kwestie van willen dan van kunnen. Nagenoeg alle verkiezingsprogramma’s beloven daar financiële hulp bij. Er zijn ook initiatieven die nu al particulier spaargeld in de grond stoppen.
Een recente uitzending van Zembla zette het financieringsprobleem in de schijnwerpers. Boeren die graag willen omschakelen, maar het geld voor de benodigde investeringen niet bij elkaar krijgen. Soms omdat ze al te veel schulden hebben, soms omdat de huisbank er om onduidelijker redenen geen brood in ziet.
Zembla suggereert dat de banken onderdeel van het probleem zijn. Zo heeft de Rabobank honderd miljard euro in landbouwbedrijven geïnvesteerd, waarvan slechts één miljard in biologische. De tegenzin om minder intensieve landbouw te financieren zou samenhangen met de grote belangen in de intensieve landbouw.
Maar ook zonder tegengestelde belangen blijft de financiering van milieuvriendelijker landbouw problematisch. De prijzen van landbouwgrond zijn geëxplodeerd. Ondertussen gaat biologisch boeren nog altijd gepaard met lagere opbrengsten per hectare. Meer ruimte voor de natuur heeft dus letterlijk een hoge prijs. Afzien van kunstmest, bestrijdingsmiddelen en intensieve veehouderij betekent afzien van rendement. En dat geldt ook voor de investeerders.
Land van Ons
Vorig voorjaar berichtte MMV over een initiatief dat dit probleem bij de wortel aanpakt. Land van Ons, een coöperatie die landbouwgrond opkoopt en ecologisch verantwoord laat beheren. De drempel voor deelname is laag. Iedereen kan lid worden en per vierkante meter grond kopen. Vanaf 25 euro voor een tweejarig lidmaatschap inclusief een meter grond.
Destijds stond de teller op 3.200 leden die gezamenlijk acht hectare landbouwgrond in bezit hadden. Inmiddels bezit de coöperatie 65 hectare. Nog ver verwijderd van de 300.000 hectare die Land van Ons zich tot doel gesteld heeft. Aan de andere kant, als de groei in dit tempo aanhoudt dan is het doel in 2025 gehaald.
Of de organisatie een dergelijk spectaculaire groei aan zou kunnen is een tweede. Ecologisch beheer en landbouwproductie vragen specifieke kennis en ervaring. Die zijn het afgelopen groeiseizoen danig op de proef gesteld. In Biojournaal vertelt oprichter Franke Remerie over de voordelen van boekweit: een lage behoefte aan meststoffen, langbloeiend dus goed voor insecten en bijzonder geschikt voor menselijke consumptie.
‘Met het telen van boekweit in Nederland worden we minder afhankelijk van import en verkleinen we onze ecologische voetafdruk. Op dit moment wordt honderd procent van de boekweitgrutten in Nederlandse winkels geïmporteerd uit China en Oost-Europa.’ Vooralsnog komen die voordelen tegen een flinke meerprijs. In de webshop kost zes kilo boekweit 55 euro. Dat is ruim drie keer duurder dan biologische boekweit uit Polen.
Obligaties van Aardpeer
Een andere manier om ‘natuurgedreven landbouw’ – zoals Triodos Bank het noemt – te steunen is door Aardpeer te worden. De naam van deze vergeten groente is gekozen om een ‘beweging’ te benoemen ‘van mensen met hart voor natuurvriendelijke landbouw’, aldus de bijhorende website. De middelen: het verhaal van bodemvruchtbaarheid doorgeven en financieel bijdragen.
Dat laatste kan door obligaties te kopen. De opbrengst daarvan moet ‘boeren en voedselinitiatieven de kans geven om de bodem op natuurlijke wijze te bewerken en de biodiversiteit te bevorderen. De initiatiefnemers geven het voorbeeld van Jaring Brunia, biologisch dynamisch melkveenhouder in Friesland.
Met veertig hectare redde hij het niet. De 25 hectare van zijn buurman waren onbetaalbaar. Aardpeer kocht deze grond en verpacht het tegen gereduceerd tarief aan Brunia. Die heeft nu genoeg grond voor zijn 75 koeien en daarmee genoeg melk om van te kunnen bestaan.
Aardpeer is opgezet door Triodos Bank, BD Grondbeheer, Wij.Land en Herenboeren.
Herenboeren
Stichting Herenboeren Nederland kun je zien als een soort franchisegever. Het concept: liefhebbers van duurzaam, lokaal geproduceerd voedsel verenigen zich. Als een kritische massa bereikt is – ongeveer tweehonderd deelnemers – starten ze onder begeleiding van de landelijke organisatie hun eigen coöperatieve boerderij. Aansluiten bij een bestaande Heerenboerderij kan ook.
Bijvoorbeeld bij de nieuwste, de Hof van Rhee in gemeente Assen. In eigendom van 240 huishoudens uit de omgeving. Een boer in loondienst verbouwt vijftig soorten groenten, fruit en aardappelen en hij verzorgt de koeien, kippen en varkens. Daarbij zoveel mogelijk geholpen door de leden. Deze betalen ongeveer twaalf euro ‘per mond’ per week, goed voor circa zestig procent van de wekelijkse voedselbehoefte.
Beeld: “Fagopyrum esculentum” by anro0002 is licensed under CC BY-SA 2.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
