De komende jaren zullen vrouwen minder vaak een uitnodiging krijgen voor deelname aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Oorzaak: personeelstekorten en coronamaatregelen.
Vrouwen in de leeftijd van vijftig tot 75 jaar ontvangen in principe elke twee jaar een uitnodiging voor deelname aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. In de praktijk verschilt de periode tussen twee uitnodigingen flink. Gemiddeld bedraagt deze tweeënhalf jaar.
De verschillen tussen regio’s en binnen regio’s zijn het gevolg van een tekort aan gekwalificeerd personeel. Tijdens de lockdown dit voorjaar, lag het onderzoek bovendien stil. Daar komt bij dat sinds de herstart door afstandsmaatregelen minder vrouwen per dag onderzocht worden.
Met een beroep op een gelijkwaardige toegankelijkheid van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker, koos staatssecretaris Paul Blokhuis ervoor de periode tussen twee onderzoeken op te rekken tot maximaal drie jaar. Deze aanpassing gaat per 2021 in en is aangekondigd als ‘in principe tijdelijk’.
Onduidelijk is echter of en wanneer de termijn weer wordt verkort. ‘De Gezondheidsraad gaat een advies geven over hoe gezondheidswinst in het bevolkingsonderzoek behouden kan blijven’, heet het op de website van het RIVM. ‘Zij kijken daarbij ook naar de tijd tussen twee onderzoeken.’
Gezondheidswinst
Jaarlijks valt bij ongeveer 1,3 miljoen vrouwen de uitnodigingen voor een mammografie in de brievenbus. Een miljoen vrouwen gaan daar op in. De gezondheidswinst het bevolkingsonderzoek oplevert is het saldo tussen de nadelen van overbehandeling en de voordelen van de vroege herkenning van agressieve tumoren.
Dat resultaat is omstreden. Het RIVM gaat er vanuit dat bij borstonderzoek om de twee jaar tot het jaar 2039 jaarlijks 1450 sterfgevallen worden voorkomen. De huidige vertraging zou jaarlijks ongeveer 55 levens kosten en de nu aangekondigde verdere vertraging nog eens ‘2 tot 4 minder voorkomen sterfgevallen per jaar’.
Recentelijk deed deze site verslag van het feit dat Nederlanders, samen met Ieren en Denen, het vaakst kanker krijgen. Uit een vergelijking van het European Cancer Information System (ECIS) blijkt borstkanker daar een grote bijdrage aan te leveren. Deze vorm wordt in Nederland circa 25 procent vaker geconstateerd dan gemiddeld in de 27 EU-landen. De oorzaak daarvan ‘is niet duidelijk’.
Bijna alle Europese landen hebben vergelijkbare screeningsprogramma’s en ook wat betreft risicofactoren ‘lijkt Nederland niet duidelijk af te wijken van andere West-Europese landen’. Overigens ligt de sterfte aan borstkanker slechts enkele procenten boven het Europese gemiddelde.
Zelfonderzoek en huisarts
De vertraging in de deelname aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker is sinds de corona-uitbraak opgelopen van ‘vier tot zes maanden naar maximaal twaalf maanden’. Mammografie, echografie of MRI-onderzoek kan, op verwijzing van de huisarts, ook buiten het bevolkingsonderzoek om worden gedaan.
Bij zorgen over erfelijke aanleg adviseert het RIVM contact met de huisarts op te nemen. Een consult is ook geboden bij deze klachten of veranderingen aan de borst(en).
Naschrift
Het KWF en Borstkankervereniging Nederland tekenen in een brief protest aan bij de staatssecretaris. Blokhuis zou in juli beloofd hebben deze partijen bij de besluitvorming en de voorlichting te betrekken. De beslissing de termijn van twee naar drie jaar te verlengen heeft het KWF en BVN ‘volledig verrast’ stellen ze in een persbericht.
Ook na bestudering van de stukken, missen de organisaties ‘inzicht in de afwegingen en overwegingen, alsook welke alternatieve als niet haalbaar zijn bestempeld’ en vragen de staatsecretaris ‘zo spoedig mogelijk’ met hen in gesprek te gaan.
“Trailer ‘Bevolkingsonderzoek'” by DennisM2 is marked with CC0 1.0
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
