Van gemiddeld 14,5 dagen ziek per maand, terug naar minder dan vijf. Recept: roomboter, volle zuivel, groene groenten en af en toe een stoofpotje rundvlees. Kinderarts Ellen van der Gaag promoveert, zodra de situatie dat toelaat, op haar voedingsinterventie onder kinderen met veelvuldig geïnfecteerde bovenste luchtwegen. ‘Je kunt goede voeding niet vervangen door pillen.’
In afwachting van haar promotie publiceerde Van der Gaag haar bevindingen alvast in vakblad Nutrients. In het vrij toegankelijke artikel schrijft de bij de Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) werkzame kinderarts dat deze uitkomst het ‘wetenschappelijke bewijs zou kunnen versterken’ waarop nationale en internationale voedingsrichtlijnen steunen.
Volvet en groen
Dat is een belangrijk punt omdat Van der Gaag’s voedingsadviezen deels afwijken van wat het Voedingscentrum propageert. Met name de volvette zuivel druist in tegen het halfvolle en plantaardige (margarine) karakter van de Nederlandse richtlijn. Voor rood vlees maakt Nederland geen onderscheidt tussen varken, paard, lam of rund.
Ook wat betreft de groenten zou de Gezondheidsraad – die de Richtlijn Gezonde voeding opstelt – lering uit Van der Gaag’s onderzoek kunnen trekken: ‘Het voorziet niet in een differentiatie tussen types groenten.’
Nutriënten voor de afweer
Het idee voor het in 2014 gestarte onderzoek ontstond al in 2009. Analyse van vragenlijsten onder de ouders van kleine kinderen (1 tot 4 jaar) wees uit dat kinderen met een natuurlijker voedingspatroon veel minder te stellen hadden met infecties van de bovenste luchtwegen. Daarop volgde een pilotstudie die uitwees dat gericht dieetadvies behulpzaam kan zijn.
In een gerandomiseerd klinisch onderzoek (RTC) werden vervolgens 120 kinderen met ernstig verlopende infecties van neus, keel en bronchiën, verdeeld in een dieetadviesgroep en in een controlegroep. Kenmerken van het dieet: het dagelijks gebruik van normale boter (dus niet de smeerbare varianten), volle melk of yoghurt, vijf maal per week groene groenten en drie keer per week gestoofd rundvlees.
Voor de precieze invulling baseerden de onderzoekers zich op de officiële voedingstabel van het RIVM. De portiegroottes werden herleid uit de leeftijdsafhankelijke aanbevolen dagelijkse hoeveelheden die het Voedingscentrum aangeeft voor nutriënten die nodig zijn voor een goed functionerend immuunsysteem: ijzer, zink en de vitamines A, C, D, en E.
Uitkomsten
Elk kind werd zes maanden gevolgd. Alle kinderen verbeterden in deze periode, maar de dieetgroep het meest. Het aantal dagen per maand dat deze kinderen minstens twee symptomen van een infectie vertoonden, was teruggebracht naar 4,8 – met een spreiding van 1,6 tot 9,5 dagen. In de controlegroep snotterden en hoesten de kinderen 7,7 dagen – met een spreiding van vier tot 12,3 dagen.
Als symptomen van een infectie golden: hoesten, koorts, een verstopte of loopneus, keelpijn, piepende ademhaling, ademhalingsmoeilijkheden en oorklachten. Beide groepen hadden hadden even vaak een infectie. Het lagere aantal dagen met twee of meer symptomen is een sterke indicatie dat deze infecties een milder verloop kenden.
De dieetgroep gebruikte ook minder vaak antibiotica. De onderzoekers houden echter de mogelijkheid open dat dit beïnvloed is doordat het onderzoek niet dubbelblind kon worden uitgevoerd. Daardoor zouden ouders uit de dieetgroep minder de neiging kunnen hebben om antibiotica te vragen.
Een harde uitkomst is de lagere bloedwaarde van het ontstekingsproteïne CRP in de dieetgroep. Het natuurlijke dieet resulteerde verder in hogere bloedwaardes voor Hb (hemoglobine), MCV (rode bloedcellen/erytrocyten), IgE, totaal cholesterol en HDL. Lagere waarden werden gemeten voor leukocyten, lymfocyten, ferritin, IgM en triglyceriden. In de controlegroep steeg het zink en daalden lymfocyten en triglyceriden.
Italiaanse interesse
Dat er geen negatieve effecten waren op lichaamsgewicht en het cholesterolgehalte is een opsteker. Want: ‘dat is toch wel iets waar veel ouders bang voor zijn’, zegt Van der Gaag in dagblad De Stentor. ‘Het lijkt een beetje in te gaan tegen het advies van het voedingscentrum. Maar feitelijk is het een aanvulling.’ De Hengelose kinderarts wijst er op dat tegenwoordig steeds meer landen volle zuivel voor kinderen adviseren. Ook al hebben die landen met overgewicht te kampen.
De eind januari gepubliceerde studie over de positieve invloed van een natuurlijker voedingspatroon op het immuunsysteem, wekte Italiaanse interesse. Van der Gaag: ‘Ik had zelf de link met corona nog niet eens gelegd. Maar een groep Italiaanse wetenschappers haalde het onderzoek aan als voorbeeld van een proactieve studie.’
Hoewel de studie zich beperkt tot jonge kinderen, ziet Van der Gaag tot zeker het achttiende levensjaar positieve effecten. Ook daarna blijft voeding belangrijk voor een goed functionerende weerstand, zegt ze. ‘Uit literatuuronderzoek blijkt dat voedingsmiddelen als kiwi, vlierbessensiroop visolie en knoflook kunnen helpen om infecties aan de luchtwegen te verminderen.’
Beeld: Merlijn Hoek
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
