De herseninhoud van mensen nam sinds de jaren dertig gestaag in omvang toe. Dat wil zeggen, de herseninhoud van deelnemers aan de Framingham Heart Study. ‘Grotere breinstructuren zoals die in onze studie gezien worden, kunnen het gevolg zijn van een verbeterde hersenontwikkeling en hersengezondheid.’ Er zijn goede gronden om aan te nemen dat dit positief uitwerkt op het dementierisico.
Opgestart in 1948 behoort de Framingham Heart Study tot de langstlopende cohortonderzoeken. De aanvankelijke 5.209 deelnemers uit de gelijknamige stad in de Amerikaanse staat Massachusetts, kregen in de loop der jaren gezelschap van twee nieuwe generaties. Tussen 1999 en 2019 gingen ruim drieduizend van hen onder de MRI-scanner. De geboortejaren van de deelnemers omvatten een periode van vijftig jaar (van 1930 tot 1970).
Door de tijd heen bleken de hersenvolumes gestaag toe te nemen. Die van de in 1970 geboren deelnemers waren 6,6 procent groter ten opzicht van de eerste deelnemers. Van gemiddeld 1.234 milliliter naar 1.321 milliliter. Wat gelijk staat aan de inhoud van een standaard wijnglaasje. De oppervlakte van de hersenen nam zelfs bijna vijftien procent toe. Daarnaast toont de analyse van de hersenscans ook toenames van de witte en grijze massa en van de hippocampus; een voor leren en onthouden belangrijk hersengebied.
Reservecapaciteit als buffer tegen dementie
Charles DeCarli, neuroloog en directeur van het Alzheimer’s Disease Research Center van de University of California Davis, is eerste auteur van de studie die deze week verscheen in JAMA Neurology. ‘Grotere hersenen betekent een grotere hersenreserve. Dat zou op latere leeftijd de effecten kunnen dempen van ouderdom-gerelateerde hersenziekten zoals alzheimer en andere vormen van dementie’, zegt DeCarli op de website van zijn universiteit.
De grotere hersenvolumes die DeCarli en zijn collega’s rapporteren en de daaruit volgende reservecapaciteit, sluiten mooi aan bij het afnemende dementierisico die verschillende studies melden. Hoewel het aantal mensen met dementie in absolute zin stijgt als gevolg van de vergrijzing, neemt het individuele risico de laatste decennia juist af. De auteurs noemen daarvoor verschillende bronnen.
Cohortstudies
Waaronder deze studie uit 2016, die zich eveneens baseert op het Framingham-cohort. Onder de deelnemers met tenminste een diploma van de middelbare school was het dementierisico in de jaren tachtig 22 procent lager vergeleken met dat in de eerste tien jaar van de studie. In de jaren negentig lag dat 38 procent lager en het decennium daarna 44 procent. Toen was de gemiddelde leeftijd waarop dementie werd gediagnosticeerd 85 jaar. In de jaren zeventig was dat nog tachtig jaar.
Een publicatie uit 2020 in Neurology kwam op basis van zeven cohortstudies in de VS en Europa, met bij elkaar ruim 49duizend deelnemers waaronder die uit Framingham, tot iets lagere risicoreducties. Namelijk gemiddeld 13 procent per decennium. Waarbij het mannelijke deel met 24 procent de grootse daling vertoonde. Onder de vrouwen daalde het risico met gemiddeld 9 procent per decennium.
Als waarschijnlijke oorzaken voor de grotere hersenvolumes noemen de auteurs een betere gezondheid in de eerste levensjaren, verbeterde sociaal-culturele omstandigheden en meer scholing. Daarnaast is ook de behandeling van hart- en vaatziekten de laatste decennia sterk verbeterd, wat eveneens positief op de hersengezondheid uitwerkt.
Een breinvriendelijk bestaan
Stressvermindering, veel matige intensieve beweging, hersengymnastiek, ruim voldoende slaap en natuurlijk een gezond voedingspatroon. Er is heel veel mogelijk om de hersenen in conditie te krijgen. Vaak werpt dat al snel vruchten af. Zo berichtte MMV recent over een Nederlandse studie die een betere vaatwerking, door bloeding van de hersenen en geheugenfunctie vond na twaalf weken noten eten. Een effect, zo vulde Frits Muskiet aan, dat hoogstwaarschijnlijk mede het gevolg was van de grote hoeveelheden magnesium die noten bevatten.
Foto: Nomi Sofer, gemaakt op de Stearns Farm CSA (Community Supported Agriculture) in Framingham. Waar kinderen spelen terwijl hun ouders vrijwillig meewerken bij de teelt van biologische groenten, fruit, kruiden en bloemen.
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
