Leefstijl tegen kanker: ‘Alles gericht op het verminderen van ontsteking’

Met aandacht voor voeding, beweging en rust bevorder je je gezondheid en ga je kanker op een natuurlijke manier te lijf. Je optimaliseert dan je immuunsysteem en beperkt de kansen voor de groei en ontwikkeling van kanker. Artsen Roland Lugten en Kees Rhee hebben hier ruim ervaring mee via de Niet-Toxische TumorTherapie (NTTT). Op 28 februari deelden zij hun kennis en ervaringen in een online sessie over ‘Ondergewicht bij kanker en leefstijl’.

Teveel zitten, teveel stress, teveel voeding die niet werkelijk voedt, teveel gifstoffen en te weinig rust en ontspanning. ‘Deze leefstijlfactoren leidden ertoe dat het aantal vrouwen dat borstkanker kreeg groeide van 1 op 15 in 1983 – toen ik net afgestudeerd was als arts – naar 1 op 7 nu.’  Zo opent arts Roland Lugten zijn verhaal over de invloed en interactie van leefstijl op de behandeling van kanker en ondergewicht bij kanker.  Niet alleen de incidentie van borstkanker nam toe, de groei geldt voor alle kankerdiagnoses. De ziekte ontstaat vaker doordat onze omgeving sneller veranderde dan ons genoom.

Lugten kwam na zijn studie geneeskunde in aanraking met de Moermantherapie, die kanker benaderde als een ontsporing van de stofwisseling. Daarbij werd de hele mens in beschouwing genomen. Dat is belangrijk, want de diagnose kanker kan mensen volledig uit het lood slaan. Tijdens het eerste consult stelt Lugten daarom regelmatig de vraag: ‘Wat is de kans dat je er morgen nog bent?’ Die vraag brengt mensen terug in het hier en nu.  In een perspectief van hoop. ‘Als je hoort dat je kanker hebt, denk je dat je laatste uur heeft geslagen, maar dat is niet reëel. Dat zie ik elke dag in de praktijk.’

Ook aandacht voor liefde, samenzijn en hoop

De medische behandeling waarin Lugten is gespecialiseerd heet Niet-Toxische TumorTherapie (NTTT). ‘Dit is een patiëntgerichte, wetenschappelijk onderbouwde behandeling die de eigen afweer verbetert en het zelfgenezend vermogen ondersteunt. Nieuw is de benaming: integrale oncologie.’ Naast reguliere en aanvullende therapieën (mindfulness, homeopathie, acupunctuur, yoga) benadrukt Lugten het belang van liefde, samenzijn en hoop in het proces van genezing. In Texas is een gespecialiseerd kankercentrum waar hier al volop mee wordt gewerkt, het MD Anderson Cancer Center, zegt Lugten. ‘In Nederland is dit helaas nog te weinig bekend.’

Wie toch zo’n behandeling wil, kan terecht bij artsen zoals hij en Kees Rhee. Zij volgden na de opleiding geneeskunde aanvullende opleidingen op het gebied van onder andere homeopathie, natuurgeneeskunde, homeopathie en acupunctuur. In het ideale geval werkt de NTTT-arts nauw samen met de oncoloog. ‘Doel is de eigen afweer optimaliseren, zodat je de kanker beter kan aanpakken en reguliere behandelingen beter verdraagt.’ Dat een dergelijke therapie effectief is, werd aangetoond in een retrospectief onderzoek in 1991. Hierin staan 35 opzienbarende ziektegeschiedenissen beschreven waarvan de genezing van 21 ziektegeschiedenissen zeker toegeschreven kunnen worden aan de Moermantherapie.

De kwaliteit van de voeding is essentieel

De gekozen middelen zijn veilig en effectief. ‘Leefstijl, voeding, beweging, stressvermindering, rust en herstel ondersteunen de reguliere (soms toxische) behandelingen en verminderen de vervelende bijwerkingen hiervan. Ook bij chemotherapie. Ik vraag altijd aan de patiënt hoe de behandeling wordt ervaren en stuur aan de hand daarvan bij.’ 

‘Zo’n 70 procent van het risico op het krijgen van kanker heeft met onze leefstijl te maken’. Moerman was de eerste arts in Nederland die een link legde tussen voeding en kanker. De kwaliteit van voeding is in zijn optiek essentieel: volwaardige voeding. ‘Moerman zei dat als gevolg van tekorten aan belangrijke voedingsstoffen in de voeding de stofwisseling kan verstoren en er naar verloop van tijd kanker kan ontstaan.’ Door de voeding te optimaliseren met aandacht voor beweging en rust verminder je de toxische belasting en de laaggradige ontsteking in het lichaam. ‘Het microbioom in je buik is de moeder van je gezondheid.’ En: ‘Hoe meer je beweegt, hoe beter het is.’ De factoren grijpen onderling op elkaar in en werken met elkaar samen. ‘Alles is gericht op het verminderen van de ontsteking.’

‘De optimalisering van het immuunsysteem staat centraal’, vult Kees Rhee, als arts werkzaam in Appeltern, zijn collega aan. Hij begint een consult met een uitgebreide anamnese. Hoe is de diagnose? Hoe is de voorgeschiedenis? Welke kinderziekten heeft u gehad? Zijn er mogelijk nog sluimerende virussen in het lichaam actief zoals Pfeiffer? Heeft u plezier in uw werk of zit u uw dagen uit? Maar ook: hoe eet u, hoe poept u, hoe staat u er financieel voor?

Wat gebeurde er toen u de diagnose hoorde?

En: ‘Wat gebeurde er met u toen u de diagnose hoorde? ‘Mensen gaan daar heel verschillend mee om. Zit je in zak en as? Of zeg je: ‘We gaan er tegenaan.’  Dat levert een ander vertrekpunt op voor de behandeling.’ Rhee – die is opgeleid als gynaecoloog – vraagt standaard naar de geboorte, het geboortegewicht, de bevalling, of iemand vaak ziek geweest is en hoe vaak iemand antibiotica geslikt heeft etc. ‘Soms komen daar interessante dingen uit. Als iemand op de grens van levensvatbarheid gehaald is, weet ik dat het een couveusekind was, die flesvoeding kreeg, geen lactoferrine aanmaakt en dus een minder functionerend immuunsysteem heeft.’

Optimale voeding is vers en onbewerkt. Volwaardige granen, veel groenten en fruit, biologisch en plantaardig, geen suiker, geen alcohol. Wel vis.

Waar het oorspronkelijke Moermandieet nog strikt vegetarisch was, is dat in de huidige benadering van de therapie niet meer het geval. ‘De NTTT wijkt af van het strikte vegetarisme. Vis (geen kweekvis) hoort thuis in een antikankerbehandeling.’ Roland Lugten geeft aan dat dit inzicht begin jaren tachtig doordrong tot zijn leermeester, Albert Ronhaar. ‘Ervaringen met patiënten in zijn praktijk brachten hem op het spoor van een tekort aan visvetzuren.’ Daarom introduceerde hij levertraan en vis in het dieet, zoals haring en makreel. Ook maakte Ronhaar paddenstoelen onderdeel van het dieet.

Hoeveel groente? Hoe vaak vis en welke soorten?

Kees Rhee vraagt het voedingspatroon diepgaand uit. Hoeveel groente? Hoe vaak vis en welke soorten? ‘Kweekvis staat niet op de lijst met gezonde voeding. Deze wordt gevoed met granen en dat is omega-6 en geen omega-3.’ Bij de meeste mensen is de balans tussen omega-3 en 6 verstoord. ‘Sinds de landbouwrevolutie zijn we veel meer granen gaan eten en dat verhoogde onze ontstekingsgevoeligheid.’ Regelmatig doen de dokters een test om de verhouding omega-3 en -6 in kaart te brengen. Ook het nut van gefermenteerde volle zuivelproducten en paddenstoelen komen in het consult voorbij. ‘De gefermenteerde zuivel voor de darmflora en de paddenstoelen vanwege hun unieke assortiment aan voedingsstoffen.’

Voldoende nachtrust is een must

Beweging en sport verbeteren de bloedsomloop. ‘Beweeg zoveel mogelijk’, is het credo. Optimaal is regelmatig duursport – goed voor de longen, bloedsomloop – en wekelijks krachtsport – goed voor de spieropbouw en de productie van testosteron. Houd je niet van sport? Kies dan voor simpele vormen van bewegen: ‘Ga wandelen, tuinieren, laat de hond uit, ga met de fiets naar de supermarkt in plaats van met de auto’, aldus Rhee. Blijf binnen haalbare grenzen. ‘Als je buiten adem raakt, ben je te ver gegaan.’ Verder: nachtrust is een must. ‘Zonder voldoende nachtrust kan je je immuunsysteem niet op een hoger niveau krijgen.’

Suppleren is noodzakelijk. Onze voeding bevat minder vitaminen en mineralen dan de voeding in de vorige eeuw. Omdat de bodem is uitgeput door de manier waarop de landbouw de afgelopen decennia is ingericht. Aansluitend spelen ook luchtvervuiling, te snelle groei, langdurige opslag, transport een rol hierin. Welke basissuppletie zij aanraden? ‘Een goede multi, vitamine D, omega-3.’

Supplementen? Stunt er niet mee als je kanker hebt, benadrukt Rhee. ‘Daar is kanker een te ernstige aandoening voor.’ Standaard schrijft hij voor: Vitamine D in combinatie met K. ‘Die twee werken hand in hand ter verbetering van het immuunsysteem.’ Hoeveel vitamine D? Hij wijst op de column van klinisch chemicus Frits Muskiet die aangeeft: ‘Tachtig is prachtig.’ Ook wees Muskiet erop in een eerdere online sessie over voeding dat onderzoek aantoont dat suppletie met visolievetzuren ervoor zorgt dat chemotherapie beter verdragen wordt en bovendien effectiever is. ‘Het komt ten goede aan de eetlust, het lichaamsgewicht en de vetvrije massa. Dit is een van de sterkste aanbevelingen inzake cachexie die ik kan vinden en komt van ESPEN, de European Society for Clinical Nutrition and Metabolism.’

Visolie. ‘‘Let op dat de hoeveelheid DHA en EPA samen 100 mg per dag bedraagt. Daarvoor is meestal ongeveer 10 ml visolie per dag nodig.’  Na een paar maanden is dan te meten of de ontstekingsgevoeligheid verbeterd is. En verder? ‘Goede voeding is het belangrijkste. Als je goed eet, met voldoende variatie aan groente en voldoende vis, dan kom je een heel eind. Een goede multi scheelt een heleboel aparte potjes.’

Wat is de halfwaardetijd van mijn chemotherapeuticum?

Of je tijdens chemo vitamines en mineralen mag gebruiken?

Om discussies met de oncoloog te voorkomen, adviseren Lugten en Rhee meestal om één of twee dagen voor de chemo te stoppen met supplementen en er twee dagen na de laatste chemo er weer mee te beginnen. ‘Het is afhankelijk van de snelheid waarmee je chemo kunt detoxen. Vraag daarom aan je oncoloog: Wat is de halfwaardetijd van mijn chemotherapeuticum? Een middel als oxoplatin ben je na een dag helemaal kwijt, dat intervenieert dus niet.’

Homeopathie is ook kansrijk, zegt Lugten. Hij wijst op het werk van Jean Lionel Bagot, een Franse internist en homeopatisch arts. ‘Bijwerkingen zoals het hand- en voetsyndroom als gevolg van immuuntherapie zie je hierdoor zoveel minder worden en zelfs verdwijnen.’ Ook acupunctuur kan betekenisvol zijn. Of suppletie van invloed is op de chemo? ‘Onderzoek laat zien dat het gebruik van antioxidanten maakt dat je de chemo beter kunt verdragen en het de chemo niet negatief beïnvloedt.’

Niet-toxisch betekent: ontgiften. Ook dat is gericht op het verminderen van de ontstekingsgraad. ’De detoxificatie begint in de lever’, legt Lugten uit. De middelen die de artsen voorschrijven, ondersteunen dit proces. Daarbij is goede voeding de basis, samen met meer bewegen en minder stress. Lugten: ‘Doe dingen die je leuk vindt, volg je hart en passie met de mensen om je heen en heb ze lief!’

Zoekt u een arts voor NTTT? Ga dan naar www.avig.nl of www.anttt.nl. Bekijk de video (van de complete sessie inclusief vragen en antwoorden) hieronder of op ons Youtubekanaal terug.

Sinds 2018 investeert de MMV in onderzoek naar ‘Ondergewicht bij kanker’. De afgelopen anderhalf jaar werden bijeenkomsten georganiseerd rondom ondergewicht en ondervoeding in het algemeen en rondom de leefstijlpijlers: beweging, rust en herstelmomenten, voeding, verbinding (sociaal contact en zingeving), middelengebruik (waaronder medicijnen, supplementen, tabak, drank, drugs) en bestaanszekerheid.

Op www.gezondlevenmetkanker.nl/nieuws staan literatuurverkenningen van de onderzoeksgroep over dit onderwerp.

Kijk in de agenda voor de volgende bijeenkomst. En abonneer u op onze nieuwsbrief en ons Youtubekanaal.