Psyllium, het omhulsel van vlozaad, wordt regulier voorgeschreven bij diarree, verstopping en prikkelbare darmsyndroom. Voor een geneeskrachtige werking bij darmontsteking is nog weinig bewijs, dus die toepassing is voorbehouden aan complementair werkende artsen en behandelaren. Misschien komt daar verandering in. Proefdieronderzoek toonde namelijk niet alleen een duidelijk ontstekingsremmend effect, maar ook hoe dat tot stand kwam.
Planten van het geslacht Weegbree vormen vlozaad. De zaadhulzen daarvan bestaan uit vezels, psyllium, die enorm veel vocht kunnen opnemen: wel vijftig keer hun eigen gewicht. Opgelost in water vormen psylliumvezels een moeilijk verteerbare brei. De volumetoename in de darm en de zachtere ontlasting die daar het gevolg van is, bevordert de peristaltiek en daarmee de stoelgang.
Opmerkelijk genoeg helpt psylliumvezel ook bij het tegenovergestelde van verstopping: diarree. Daartoe dienen de vezels, volgens Apotheker.nl met minder water worden ingenomen, zodat ze in de darm als een spons het overtollige vocht opnemen. De effectiviteit van de vezels bij darmproblemen zou dus exclusief het gevolg zijn van hun vochtregulerende eigenschappen.
Wikipedia vermeldt als onbewezen toepassingen ook cholesterolverlaging, onder meer doordat ze het fecale galzuur binden, en tegen ontstekingen in het maag- darmkanaal. En juist op die punten vonden wetenschappers uit de VS, Duitsland en Frankrijk nieuw bewijs.
Galzuurmetabolisme
Ze voerden muizen met en zonder darmontsteking vier verschillende soorten vezel: inuline, cellulose, pectine en psyllium. Die laatste beschermde de proefdieren duidelijk tegen darmontsteking – colitis ulcerosa – die werd opgewekt met behulp van chemicaliën en gemanipuleerde immuuncellen.
Deze bescherming ging samen met een sterke veranderingen in het microbioom, schrijven de onderzoekers in Cellular and Molecular Gastroenterology, maar dat gebeurde onafhankelijk van fermentatie van de vezels door darmbacteriën. Bovendien waren ook muizen met een minimaal microbioom beschermd. Dat wijst op een ander werkingsmechanisme dan die via het microbioom en hun beschermende functie voor het darmslijmvlies.
Die menen de onderzoekers te hebben gevonden in het galzuurmetabolisme. Analyses van de manier waarop genen tot uitdrukking kwamen, lieten zien dat vlozaadvezels genen activeert die te maken hebben met uitscheiding van galzuur door de lever. En dat suggereert een rol voor het, reeds bekende, vermogen van vlozaadvezels om galzuur te binden, als bijdrage aan de preventie van colitis.
‘Zoals verwacht nam de hoeveelheid galzuur in de ontlasting toe. Dat weerspiegelde een verwijdering van galzuur uit de levercirculatie. Maar, in sterke tegenstelling tot galzuurbindende harsen als Colestyramine, nam de aanwezigheid van galzuur in het bloedserum toe.’
Aanvullende experimenten toonden dat dit een receptor activeert – met de afkorting FXR – die veel voorkomt in lever- en darmcellen. ‘Psyllium beschermt tegen colitis’, concluderen de auteurs, ‘via veranderingen in het galzuurmetabolisme, wat resulteert in de activering van FXR, hetgeen ontstekingsbevorderende signalering onderdrukt.’
De auteurs stellen dat hun werk aansluit bij een beperkt aantal studies met mensen, die effectiviteit tonen van psyllium bij het in stand houden van de remissie van colitis ulcerosa.
FODMAPs
‘De resultaten waren indrukwekkend, in die zin dat zelfs een kleine hoeveelheid psyllium bij allebei de colitismodellen in een sterke bescherming voorzag’, zegt Andrew Gewirtz op de website van Georgia State University. De professor biomedische wetenschappen hoopt dat deze resultaten meer aandacht creëren voor de potentieel heilzame impact van voedingsvezel op darmontsteking:
‘Het idee dat wateroplosbare en/of fermenteerbare vezels darmontsteking negatief zouden kunnen beïnvloeden, heeft veel patiënten aangemoedigd om voedsel met weinig vezels te eten. Als gevolg daarvan lopen ze het brede spectrum van gezondheidsvoordelen waar vezels in voorzien juist mis.’
Daarmee lijkt Gewirtz te doelen op het FODMAP-dieet. Dat is een afkorting voor allerlei koolhydraatverbindingen die ook voorkomen in allerlei gezonde voedingsmiddelen. Zoals in granen, bepaalde groenten, fruit, uien en peulvruchten.
Of vlozaad zelf ook – een deel van – de positieve effecten bewerkstelligt die voor het zaadomhulsel zijn aangetoond, is iets dat zich in eigen keuken laat uitproberen. Er is anekdotische bewijs dat dat zo is. Mocht dat in individuele gevallen inderdaad zo uitpakken dan betekent dat een flinke kostenbesparing.
Beeld: vlozaadvezels, Wikipedia
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
